Met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid
Hito Steyerl en Rabih Mroué presenteerden een gemeenschappelijke performance/lecture in het Stedelijk Museum. Elk op een eigen beeldscherm.
Op 8 september vond de performance/lecture van Rabih Mroué en Hito Steyerl plaats bij het Stedelijk Museum Amsterdam met de titel: Probable Title: zero probability II. Het is een herwerking van een bestaande lecture/performance die al eerder door het duo is uitgevoerd, onder andere in het Tate Modern in Londen in 2012 .
Ditmaal bestond de uitvoering uit een opstelling van twee monitoren voor een gebeamde projectie. Wellicht had het in groten getale toegestroomde publiek gehoopt op een live-performance van beide kunstenaars, zij waren echter alleen filmisch aanwezig. Het Teijn auditorium waar de performance plaatsvond zat in ieder geval volledig vol.
Te zien was een samengaan van werken van beiden die, hoewel tot een tot een geheel samengevoegd en onder één titel en narratief gebracht, toch de eigenheid van beide kunstenaars intact liet. Abstract van Hito Steyerl ging over de uiteenzetting tussen de cinematografische en virtuele werkelijkheid en de rauwe werkelijkheid van de dood van haar vriendin als verzetsstrijder van de Koerdische PKK-beweging.
Van Mroué was onder andere een werk te zien dat handelt over de locatie en architectuur van de nachtclub B018 in Beiroet, gebouwd op de plek waar vroeger een grote massaslachting had plaatsgevonden, tekenend voor de bloedige geschiedenis van Libanon. Deze werken werden onderling verbonden met het begrip kansrekening/probability waarvoor Rabih de wiskundige rekenkracht van zijn vader, speciaal voor dit werk, losliet op een denkbeeldig scenario van het passeren van een checkpoint.
Uit deze berekeningen van de waarschijnlijkheden van uitkomsten ontstond een (onmogelijk) restgetal waarin alles en niets tegelijkertijd mogelijk is en de berekeningsmethode in feite zijn waarde verliest. Desondanks of juist daardoor kan iemand verdwijnen in het stelsel. Het stelsel slokt iemand op.
Steyerl gebruikte voor eenzelfde gedachte de Kwantumtheorie en de theorie van de superpositie, een staat waarin de dingen tegelijkertijd zowel het een als het ander kunnen zijn. Een passende theoretische beeldspraak voor haar artistieke thematiek.
Op deze gedachtes ontmoeten de doden en levenden, en wij als virtuele wezens, elkaar mogelijk alsnog in een ruimte voorbij de waarneembare en controleerbare werkelijkheid. Een werkelijkheid die door de vigerende machten gecontroleerd kan worden middels de systemen van handhaving: van de berekening.
Het was in de lecture/performance bijna teveel: een opsomming en opstapeling van niet-passende verschillende systemen, de feitelijk niet kloppende en ontoereikendheid van de kennissystemen met desondanks hun regulerende mogelijkheden, waarin en waardoor er wel over leven en dood beslist wordt. Kwantummechanica, kansberekening, cinematografische en virtuele problematieken in relatie tot de werkelijkheid, het kader, de black box, de performance vs. de documentatie. In de uitputting van het doornemen en aanbieden van deze verschillende benaderingen en modellen echter ontstond een werkelijk uiteenvallen van de grip op de werkelijkheid. En uiteindelijk een onvermoed catharsis-moment, dat voor mij eigenlijk pas na de performance plaats vond. Uitermate passend bij de gehele thematiek.
Dit drukbezochte event werd de dag hieraan voorafgaand ingeleid door een beduidend kleinere workshop met de kunstenaar bij het kunstplatform Rongwrong. Het is de eerste in een serie van drie workshops, georganiseerd door Rongwrong in samenwerking met het Stedelijk Museum. In een informele atmosfeer introduceerde Mroué enkele van zijn werken en ontsponnen zich met een klein gezelschap lange discussies over politiek, de kunsten, activistische kunst, individualisme versus de massa, het Midden-Oosten en het leven in een door oorlog geteisterde omgeving en geschiedenis. Mroué toonde zich hier een openhartig en gulle gesprekspartner.
Het is een goed initiatief waarin de officiële presentatie uitgebreid wordt met een moment en gelegenheid tot intensieve en uitgebreide uiteenzetting over achtergronden, context en maakproces; en waarin het publiek, doorgaans slechts als receptor acterend, nu de gelegenheid krijgt deel te nemen aan de conversatie.
Hierna volgen nog Sung Hwan Kim (6 october) en Joan Jonas (datum nog niet bekend)
Jack Segbars
