metropolis m

Na onder andere het Bonnefantenmuseum in Maastricht en Museum Jan Cunen in Oss, werkt Gijs Frieling nu in Museum Het Valkhof aan een muurschilding. Tot 12 januari 2014 heeft Frieling de gehele projectruimte in de kelder van het museum tot zijn beschikking.

Het uitgangspunt bij de tentoonstelling Vooruitgang van Frieling zijn twee gedichten van de Duitstalige dichter Rainer Maria Rilke, Fortschritt en Sonnet. Beide gaan over de natuur als oneindig ‘nieuwer’ dan machines, gebouwen en andere dingen die de mens voortbrengt. De natuur staat in contact met het verleden en de toekomst en gaat langer door dan al het ‘nieuwe’ wat weer zal verdwijnen op den duur. Vooruitgang zit niet in technologie, maar in de natuur.

En die natuur is dan ook overduidelijk aanwezig: te zien in de kleurrijke muurschilderingen zijn planten, dieren en florale decoratieve patronen. Daarbij is een ordeningsprincipe aangehouden dat ontleend is aan de gekleurde metalen sculpturen van Donald Judd. De hoofdkleuren – rood, geel en groen – zijn altijd in dezelfde volgorde toegepast.

Het geheel van de schildering is ingedeeld als een lied, volgens de zaaltekst die Frieling op een A4’tje erbij heeft gelegd. De coupletten bestaan uit grote eenvoudige composities van bogen, ruiten en diagonalen die de muur in acht gelijke vlakken verdelen. De refreinen daartussenin zijn gevuld met horizontale kleurbanen die in elkaar overlopen. In deze vlakken staat in het midden een boom met daarnaast twee schilderijen die refereren aan een landschap uit de buurt van Nijmegen of een kunsthistorisch werk. Verder is de ruimte opgevuld met flora en fauna.

De referenties aan bekende kunstwerken, zoals die van Philip Guston, René Daniëls of Joseph Albers werken als een raadplaat voor de meer ingewijde bezoeker. Zoals Frieling dat wel vaker doet. Het geeft de sowieso al niet starre muurschilderingen een speels element.

Ook de landschappen zijn een feest van herkenning voor de mensen die uit de buurt van Nijmegen komen, zoals ik. Zelfs de nieuwe Waalbrug De Oversteek, die afgelopen 24 november voor publiek is opengesteld, is vereeuwigd in het werk. Frieling woont dan ook zelf in Nijmegen en kent de omgeving goed.

Maar je moet er van houden, denk ik altijd bij het werk van Gijs Frieling. Zijn ornamentele schilderingen kunnen je esthetisch bekoren of tegen de borst stuiten door hun overdaad, de horror vacui. Je kunt er niet omheen; ze bepalen de hele ruimte en roepen daarom ook een sterke reactie op.

Vooruitgang behoort gelukkig tot de eerste categorie; de muurschilderingen roepen een gevoel van welbehagen op. De kleurstelling en de kwaststreken met zijn prachtige kleurverloop werken goed in combinatie met het thema. De projectzaal krijgt er een fijne, vrolijke sfeer door. Daarbij is het altijd leuk om na de eerste blik op het geheel, in de details nieuwe dingen te vinden en te herkennen.


Und wieder rauscht mein tiefes Leben lauter,
als ob es jetzt in breitern Ufern ginge.
Immer verwandter werden mir die Dinge
und alle Bilder immer angeschauter.
Den Namenlosen fühl ich mich vertrauter:
Mit meinen Sinnen, wie mit Vögeln, reiche
Ich in die windigen Himmel aus der Eiche,
und in den abgebrochnen Tag der Teiche
sinkt, wie auf Fischen stehend, mein Gefühl

om het maar met Rilke te zeggen.

Gijs Frieling, Vooruitgang
Museum Het Valkhof, Nijmegen
3 oktober 2013 t/m 12 januari 2014

De bezoekers van Museum Het Valkhof kunnen Frieling nog steeds aan het werk zien. Op onderstaande data is hij tussen 11 en 17 uur in het museum aan het werk.

2013: 5 dec., 6 dec., 12 dec., 13 dec., 19 dec. en 20 dec. 2014: 3 jan., 9 jan. en 10 jan.

Ondertitel uit Fortschritt van Rilke

Loes van Beuningen

is kunsthistoricus

Recente artikelen