metropolis m

Fountain, 2014
Fountain, 2014

Emma van der Put is een bedreven kijker. Ze knipt, zoomt en snijdt in de werkelijkheid die zich voor haar camera bevindt, en maakt daarvan een naadloos geheel. Ze ziet een wereld, maakt er een nieuwe van, en laat jou met haar meekijken.

Haar werk leerde ik kennen op de tentoonstelling van de Volkskrant Beeldende Kunstprijs in Stedelijk Museum Schiedam. Ze was de beste van de genomineerden, vond ik. Het was de wereld waar ik naar keek, maar was het ook míjn wereld die ik zag? Een vreemde gewaarwording.

Dit keer laat ik me door haar rondleiden door haar solotentoonstelling Room Fountain Token bij tegenboschvanvreden in Amsterdam, in de hoop dat ik me met haar aan de hand genomen minder verloren zal voelen.

Camillus (2014), Token (2014), Room (2014)

We staan bij het eerste werk, Camillus (2014). Het is een loop van één minuut, met close-ups van verklede en geschminkte mensen. Het blijkt het jaarlijkse carnavalsfeest in het verzorgingstehuis van haar oma te zijn waar we naar kijken. Als ongevaarlijke indringer van het feest heeft ze de dag op camera geregistreerd. Een man gluurt een paar tellen te lang naar een vrouw, en de vrouw werpt een ongemakkelijke blik terug – het is de enige scène die het tijdens de selectie van een enorme hoeveelheid beeldmateriaal overleefd heeft. Deze ene minuut in eindeloze herhaling is komisch en tragisch tegelijkertijd.

‘Met de camera neem ik automatisch de positie van een observator in, het dwingt me om op afstand te gaan staan, terwijl ik in de video heel nabij kom, dicht op de huid van de mensen. Het is afstandelijk en zo intiem tegelijkertijd.’ Tijdens het filmen overkomt het haar allemaal, ze staat als een onbeschreven blad tegenover de wereld. Ze reageert op de mogelijkheden die haar camera haar biedt, en alleen gedurende het montageproces staat ze zichzelf toe in te grijpen. Het is een voortdurend zoeken naar deze balans tussen ingrijpen en niet ingrijpen, legt ze uit.

Token, 2014 en Room, 2014

Wanneer ik haar vraag of ze zonder camera de wereld op dezelfde manier waarneemt, of dat het juist het medium is dat haar dit perspectief geeft, antwoordt ze dat de camera voor haar een verlengstuk is van het oog. De camera stelt haar in staat om dingen waar te nemen die zich normaal gesproken aan het oog onttrekken. Maar het is meer is dan dat, denk ik. Ze gebruikt de camera niet alleen, maar denkt volgens de logica van het medium.

We lopen naar het tweede werk, Fountain (2014), dat ze opnam in de tuinen van Paleis het Loo. Uit de enorme tuin koos ze voor de twee ogenschijnlijk meest onbeduidende figuurtjes uit een fontein. Twee kleine kinderen houden vissen vast, en hun handen steken ze in de open monden van die vissen. De blik in hun ogen is ondertussen onnozel, onbewust van wat ze doen, wat het schouwspel bijna obsceen maakt.

Het proces begint met dit kleine narratief. Tijdens het monteren verlegt de aandacht zich vervolgens naar de compositie en wordt de opstapeling van lagen ontleed. Het water van de fontein bijvoorbeeld, dat nu weer voor de figuurtjes stroomt en dan weer even wegtrekt, brengt de handeling tot leven en geeft dynamiek aan het werk waardoor ik me heel fysiek opgenomen voel in een ritmisch bewegingsspel.

Token, 2014

Weer verder. In Token (2014) vindt Van der Put te midden van de treurnis van een gokhal in Oostende de lieflijkheid en elegantie van de voortdurende beweging van geldschuivers die nooit ver genoeg komen om een hoop munten te raken. En dat is precies waar het Van der Put om lijkt te gaan. Ze zoekt de plekken die haar weerzin wekken, en door het vervolgens te filmen lukt het haar beter te doorgronden waarom een plek is zoals hij is: het zijn bezweringen van de dingen die ze niet begrijpt.

In elk werk kiest ze voor één klein moment, en dat momentje wordt precies gelaten voor wat het is. Ze houdt het klein – en dat maakt haar werk aangenaam pretentieloos. Tegelijkertijd is dan dat ene kleine beetje dat het wèl zegt ineens groots en belangrijk, en lijkt het vervolgens zichzelf te overstijgen.

Julia Steenhuisen is stagiaire bij Metropolis M

Emma van der Put – Room Fountain Token
tegenboschvanvreden, Amsterdam
3 mei t/m 7 juni 2014

Alle beelden courtesy tegenboschvanvreden

Julia Steenhuisen

is kunsthistoricus

Recente artikelen