metropolis m

Ze zijn jong en komen van over de hele wereld, van India en Rusland tot Zuid-Afrika en Ethiopië. De tentoonstelling Don’t you know who I am? – Kunst na identiteitspolitiek in het M HKA presenteert 28 opkomende kunstenaars die reflecteren op het begrip identiteit. Wat betekent identiteit voor hen in de hedendaagse globale maatschappij? De tentoonstellingstitel verwijst bovendien naar het feit dat veel van de deelnemende kunstenaars nog onbekend zijn onder een groot publiek.

Verschillende bijdragen aan Don’t you know who I am? onderzoeken de notie van identiteit binnen een sociale context. Zowel Nastio Mosquito (Angola, 1981) als Wu Tsang (US, 1981) doen dit in de vorm van een videomanifest. Waar Mosquito op provocerende en humoristische wijze de zeventien levenslessen van zijn alter ego Nastia in een loop declameert, is de bijdrage van Wu Tsang serieuzer van toon. Middels de spraaktechniek full body quotation reproduceert hij een veelbekeken YouTube-speech waarin een activiste pleit voor de rechten van mensen met autisme. Hoewel Tsang de voordracht zo exact mogelijk probeert na te bootsen, springen de tranen hem steeds opnieuw in de ogen. Zijn rol van neutraal medium raakt verward met zijn gevoelens als mens.

Wie niet aan sociale codes voldoet, kan ervoor kiezen de identiteit te verhullen. Gebaseerd op dit gegeven creëerde Shilpa Gupta (India, 1975) een indrukwekkende boekenkast vol metalen dummy’s. Ze representeren internationaal bekende boeken die onder pseudoniem werden geschreven. Op de kaften zijn schuilnaam en boektitel geëtst, plus de reden waarom de auteur anonimiteit verkoos.

Zo vermeldde J. K. Rowling aanvankelijk enkel haar initialen om haar geslacht geheim te houden. De boeken bevatten geen inhoud, symbolisch voor het ontbreken van de identiteit van de schrijvers. In dezelfde ruimte is Artist’s aura (2013) van Liesbeth Doms (België, 1989) te zien. Deze conceptuele installatie, een samenwerking met een auralezer, bestaat enkel uit gekleurd licht dat verandert onder invloed van aurametingen bij de kunstenaar. Op speelse wijze bevraagt Doms de alomtegenwoordige neiging om verbanden te zoeken tussen de biografie van een maker en de inhoud van zijn werk.

Meerdere kunstenaars nemen objecten als vertrekpunt voor het bepalen of herkennen van identiteit. Hedwig Houben (1983), de enige Nederlander in de tentoonstelling, toont onder andere haar video Personal matters and matter of fact (2011), waarin ze van gedachten wisselt met een gekleid zelfportret en een nagemaakte Rietveldstoel. Met gevoel voor humor bevraagt Houben het idee van authenticiteit: is een kopie een interpretatie of een representatie? Verderop brengen Onkar Kular (GB, 1974) & Noam Toran (US, 1975) een fictieve familiegeschiedenis in beeld, te midden van hagelwitte genummerde voorwerpen. Elk van de met een 3d-printer gegenereerde objecten speelt een sleutelrol in de reconstructie van het verhaal. Anthea Hamilton (GB, 1978) levert commentaar op seksuele clichés en culturele tradities door het vrouwelijk lichaam letterlijk te objectificeren: haar pop art-achtige Leg Chairs zijn vormgegeven als gespreide vrouwenbenen.

Natuurlijk kunnen geschiedenis en politiek niet ontbreken in een tentoonstelling over identiteit. Kunstenaars als Patrizio di Massimo (Italië, 1983), Lawrence Abu Hamdan (GB, 1983) en Donna Kukama (Zuid-Afrika, 1981) verwijzen in hun werk naar Oriëntalisme, imperialisme en kolonialisme. Toch overheerst het persoonlijke. Zoals de jonge kunstenaars in hun werk naar believen leentjebuur spelen bij andere kunstdisciplines als film en theater, blijkt ook de eigen identiteit een voortdurend veranderend gegeven dat door vele factoren wordt beïnvloed.

In dit tijdperk van maakbaarheid en opportunisme is identiteit allang niet meer een vaststaande combinatie van geslacht, ras, afkomst en seksualiteit. Ook de omvangrijke tentoonstelling is nauwelijks in zijn geheel te bevatten. Don’t you know who I am is een passend ongrijpbare verzameling van individuele posities waarin kunstenaars zich kwetsbaar durven op te stellen: geen van hen pretendeert de wijsheid in pacht te hebben. Het maakt elke poging tot identificatie vergeefs én irrelevant.

Don’t you know who I am? – Kunst na identiteitspolitiek
M HKA – Museum van Hedendaagse Kunst Antwerpen
t/ 14 september
www.muhka.be