metropolis m

Waarom zijn schilders vaak beter dan fotografen in staat de tijdgeest te pakken? Zo niet die van vandaag, dan toch die van gisteren.

Het Dordrechts Museum pakt uit met een grote solotentoonstelling van stadsgenoot Ton Kraayeveld. Geboren in 1955, kind van de jaren tachtig, gaf een wending aan zijn werk na 2000, de periode waaruit het werk in de tentoonstelling stamt.

Bij de schilderijen denk je eerst aan een kunstenaar die zijn versie van Het Bureau schildert, een schilderende ambtenaar wiens visuele hoogtepunt van de dag bestaat uit de boekenkast tegenover zijn werktafel.

Er zijn schilderijen van lege kasten, gestapelde dozen, huizenhoge pallets. Pas gaandeweg ontvouwt zich een breder universum.

Kraayeveld heeft een klinische stijl van compositie. Afstandelijk, vereenvoudigd, bijna naïef of kinderlijk zijn objecten in beeld geplaatst. Kleurboekstijl. De omgeving van het object is veelal monochroom.

Het doet denken aan Thomas Huber, een bijna vergeten schilder die in de jaren tachtig een versimpelde versie van de wereld gaf in monumentale doeken die onder andere in het Centraal Museum zijn geëxposeerd. Het werk van Kraayeveld is meer getroebleerd dan dat van Huber, minder blij, een wereld in last.

De huidige reeks van Kraayeveld is begonnen na een verblijf in Afrika en Berlijn, waarvan vooral de laatste stad prominent aanwezig is. Er hangt het patina van de DDR in de zalen in Dordrecht.

Umzug heet de tentoonstelling. De wereld in transitie. Alles kleurt post-1989 in inhoudelijk opzicht, maar in sfeer is het meer pre-1989. Oranjebruine Ostalgie. Er zijn veel abstracte patronen die zichzelf niet meer zijn – hun vanzelfsprekendheid is zoek.

In een tekst staat dat het werk vol referenties zit, de duiding waarvan de schilder graag aan de toeschouwer laat. Niettemin geeft hij enkele aanwijzingen, naar Kafka’s boek Amerika bijvoorbeeld, naar kunstenaars als Polke en Schütte. Veel stamt uit zijn directe omgeving, veel uit het buitenland. De vele logo-achtige schilderijen blijken gerelateerd aan een verblijf in Afrika.

Ik zie een melancholische wereld, die bezig is te veranderen. Des te sterker de zucht naar het verleden, dat niettemin verloren raakt.

Kraayeveld schildert het Herfsttij der Moderniteit. De wereld is leeg, half onttakeld. Manmoedig wordt vastgehouden aan dromen van weleer. Titel van een schilderij met een lege vergadersetting: Conference (for another Utopia).

En toch valt alles niet zwaar. Daarvoor is er bij Kraayeveld te veel schildersplezier, lichte vormen van ondergraving, licht verzet tegen alle waanideeën.

Waarom zijn schilders zo vaak beter dan fotografen in staat de tijdgeest te pakken? Zo niet die van vandaag, dan toch die van gisteren.

Umzug
Ton Kraayeveld
Dordrechts Museum, Dordrecht
27.7 t/m 5.10