metropolis m

Er dreigt in Nederland een museaal Bas Jan Ader-tekort, nu zijn weduwe enkele werken uit de collectie van het Boijmans heeft teruggevorderd. Grimm schiet te hulp.

De muur is wit. Aan een ouderwets camerastatief is een lamp met een klip bevestigd. Het licht creëert een gelige plek op de wand. Ook bij benadering is er niets te zien, maar de aura van het kunstwerk lijkt zich uit het verleden op te dringen. Rechts op de grond staat een vaas met lelies, ze hebben hun beste tijd gehad, de maagdelijk witte bloembladeren liggen vergeeld op de galerievloer.

Het ratelen van een 16mm projector doorbreekt de stilte. Het behoort niet tot het kunstwerk van Bas Jan Ader, maar verraadt dat er nog meer te zien is. De projector voert je terug naar 1973.

‘Ik moest echt in de huid kruipen van Bas Jan.’ zegt Grimm Gallery’s director Sebastiaan Brandsen. ‘Thoughts unsaid, then forgotten’ is een document met instructies. Een brief die Ader schreef voor het installeren van zijn tentoonstelling in de Mezzanine Art Gallery van het Nova Scotia College of Art and Design in Halifax in april 1973.

Een werk uit een tijd waarin alles radicaal anders moest in de kunst.

Ger van Elk en Bas Jan Ader waren goede vrienden, destijds. Bas Jan Ader verdween in 1975, tijdens zijn solotocht op een klein zeilbootje waarmee hij de Atlantische Oceaan trachtte over te steken, ‘In search of the Miraculous ‘. Ger van Elk overleed vorig jaar in de zomer van 2014. Hij zat in de stal van Grimm Gallery Amsterdam. Een duotentoonstelling samen met Bas Jan Ader had hij graag nog eens meegemaakt. Postuum komt het ervan.

‘Het echte waskrijtje van Bas Jan in de hand.’ De instructie vertelt de uitvoerder van het werk één keer per week de tekst: ‘thoughts unsaid then forgotten’ op de muur aan te brengen en de bloemen ernaast te verversen. Geen rozen. Een paar dagen later moet de tekst over gewit worden.

Als in een flits van een herinnering zie ik de lange donkere gestalte van Bas Jan Ader voor mij. Het gedachtebeeld wordt verdrongen door het blonde haar van de gallery director die het waskrijtje langzaam over de witte muur laten glijden terwijl de letters woorden beginnen te vormen.

Veel dichterbij het verleden kun je niet komen. De oogwaarschijnlijke speelsheid en tegelijkertijd serieusheid van de Nederlandse conceptuele kunst uit de jaren zestig en zeventig heeft menig hedendaagse maker beïnvloed. De kunstenaar van toen zong zich los van het materialisme, de vrijheid tegemoet. Nu sta ik in een commerciële galerieruimte waar de tijd stil lijkt te hebben stilgestaan, en woon de zoveelste heruitvoering van het kunstwerk bij.

Brandsen hoopt dat een museum de installatie koopt. Ader is niet goed vertegenwoordigd in Nederlandse collecties. Het Boijmans bezit een paar werken, maar het moest onlangs een belangrijk deel van dat bezit teruggeven aan de weduwe.

We komen in Nederland Aders tekort!

In Search Of…
Duo Exhibition Ger van Elk, Bas Jan Ader
Grimm Gallery Amsterdam
4.9 t/m 3.10.2015

Beeld courtesy Grimm Gallery