metropolis m

Margot Zanstra gaf zelden titels aan haar sculpturen. Een uitzondering is Ghostdwelling, het werk waar ze in 1991 de prestigieuze Japanse Henry Moore prijs mee won, de tweejaarlijkse prijs die wordt uitgereikt door het Hanoke Museum in Japan. Een steeds omgevouwen stuk papier waaruit willekeurig halfronde vormen zijn geknipt is uitvergroot tot een negen meter hoog labyrintisch, wit bouwsel met een fel blauw interieur. Het werk is gebaseerd op de structuur van een slakkenhuis.

In 1976 betrokken architect Piet Zanstra en zijn vrouw Margot Zanstra-van Wilgenburg het grote, statische pand aan de Herengracht 48 in Amsterdam waar zij tot hun overlijden zouden blijven wonen en werken. Vijf jaar geleden overleed Margot als laatste van de twee en liet een groot archief van maquettes, geometrische schaalmodellen, schetsen, boeken en foto’s achter.

Het pand is nu verkocht door de nabestaanden en daarom is er een overzichtstentoonstelling van haar oeuvre georganiseerd. Maar het is meer dan alleen dat geworden. Het leven en werk van Margot Zanstra’s bleek al jaren inspiratie- en studiebron te zijn voor verschillende bevriende kunstenaars van de huidige bewoners.

Onder leiding van curator Julia Geerlings is er een veelzijdige presentatie neergezet. Bij binnenkomst word je vriendelijk ontvangen door één van de familieleden die je aanbiedt een rondleiding te geven. Piet Zanstra restaureerde na het huis te zijn betrokken de drie kamers op de begane grond terug in de oude stijl van Louis XV. In de eerste stijlkamer zijn een aantal maquettes op ronddraaiende sokkels tentoongesteld waaronder Choreografie in staal uit 1983. Dit werk is uitvergroot naar 16 meter en in de openbare ruimte in Amsterdam geplaatst. De titel verwijst naar de eerste carrière van Margot Zanstra. Op haar zeventiende vertrok ze zonder toestemming van het thuisfront naar Parijs om balletdanseres te worden. Ze danste bij het Nationale Ballet en werkte daar als choreografe voordat ze besloot om in 1966 beeldend kunstenaar te worden.

In de achterste kamer hebben Elodie Hiryczuk en Sjoerd van Oevelen een presentatie ingericht met een selectie van het archiefmateriaal. Foto’s van Margot Zanstra als danseres staan achter schaalmodellen van haar latere sculpturen. Nooit sprak ze zelf over de link tussen de twee, vertelt de kleindochter van Piet Zanstra. Maar de sterke ritmiek en balans van haar beelden toonden de invloed van haar eerder carrière.
De schaalmodellen en maquettes inspireerden de kunstenaars Alexis Blake en Yeb Wiersma tot een samenwerking. In de tweede stijlkamer hebben ze een installatie gemaakt waarin ze de maquettes op associatieve wijzen in groepen hebben samengebracht.

Op de bovenverdieping is het atelier van Zanstra te bezoeken, opgeruimd en bijna geheel intact. Met onder meer een doos met daarin haar oude balletschoentjes, een bakje met plexiglas onderdeeltjes met een handgeschreven kaartje. Er staan haar tekentafel met haar 3D schetsen hoe het werk in de openbare ruimte eruit zou zien, en haar bruine ribfluwelen bank met ernaast een foto waarop je haar, al oud, maar fier ziet zitten. Op een tafel de houten schaalmodellen en de verkleurde posters van haar werk en tentoonstellingen haar levenslust doen invoelen.

Ghost Dwellings Margot Zanstra
met o.a. Alexis Blake & Yeb Wiersma Hiryczuk en Van Oevelen en Johannes Schwartz
De Drie Heuvelen
4.12 t/m 20.12.2015

Beeld courtesy De Drie Heuvelen