metropolis m

voorgrond Chaim van Luit

Yasmijn Jarram bracht in Garage Rotterdam zes wereldreizigers samen, die letterlijk graven naar verhalen op de vreemdste plekken op aarde.

Garage Rotterdam presenteert zich niet alleen als plek voor kunstenaars om hun werk te tonen, maar nodigt ook opkomende curatoren uit. Met de tentoonstelling Territorial Drift start curator Yasmijn Jarram het anderhalf jaar durende programma waarin zij afwisselend met enkele andere curatoren presentaties zal maken.

Zo’n vierenhalf jaar geleden werd de voormalige Volkwagen-garage omgetoverd tot een expositieruimte. Vanaf de straatzijde zorgt de glazen pui en deur voor een open uitstraling. De ruimte zelf is steriel en voldoet aan alle hedendaagse eisen van een luxe galerie. Een monumentale balie, strak gepleisterde muren en een zichtbaar gehouden betonconstructie zoals tegenwoordig vaker te zien op veel hippe, nieuwe plekken. Toch moet je je niet vergissen, want dit is geen galerie. Financieel manager Karen Martens omschrijft Garage Rotterdam gekscherend maar met een serieuze ondertoon als ‘een mini-Boijmans.’ Het is geen commerciële galerie, maar een tentoonstellingsruimte. En een plek die zich niet alleen richt op ‘jonge en vernieuwende kunst’, maar vooral op ‘kwaliteit’ selecteert.

Als ik om achtergrondinformatie vraag krijg ik een digitaal tablet toegeschoven. De complete catalogus staat online, terug te vinden in het Nederlands en Engels. Weer een zeer zorgvuldig en goed verzorgd onderdeel van het geheel.

Garage Rotterdam wordt volledig gefinancierd door een particuliere geldschieter. Nergens is zijn naam op de website te vinden of zijn logo op de flyers. Bewust kiest hij ervoor buiten beeld te blijven. Het roept de nodige vragen op. Is het puur idealisme of heeft hij andere motieven, wie is hij en wat is zijn belang? En hoe groot is zijn invloed op de programmering? Is hij de artistiek leider op de achtergrond? Aan de balie wordt geen informatie over de weldoener verstrekt.

Territorial Drift is een groepspresentatie waarin Yasmijn Jarram het werk van zes kunstenaars heeft samengebracht, de meesten afkomstig uit Nederland. Bij binnenkomst loop je als eerste tegen het werk van Adam Helms aan Earthworks/The Ecstatic Experience (2010). Een indrukwekkend grote lichtbak met daarop een verzameling van (online) gevonden beelden. De ene zijde toont foto’s van skeletten, antieke ruiterhoeden en ruige landschappen. Op de andere zijde zijn heftigere beelden te zien van mensen in spirituele extase. Een pakkend antropologisch panorama dat in een klap wil uitdrukken hoezeer de kunst in deze tentoonstelling gaat over, ik citeer de catalogus, ‘de relatie tussen plaats, herinnering en geschiedenis’.

Ik lees verder: ‘Zes kunstenaars verkennen gebieden waar persoonlijke en politieke verhalen als aardlagen verscholen liggen. Zij delen een fascinatie voor het ontleden van veranderende landschappen: ruïnes, mijnen, het oerwoud.’

Adam Helms
Adan Helms

In het werk Remains of the Green Hill (2015) van Otobong Nkanga kijken we naar een verlaten krater in het landschap. De voice-over vertelt over de invasie van de Duitse kolonisten die het gebied in Namibië toentertijd industrieel geëxploreerd hebben voor de export. Koper, mineralen en kristallen zijn gewonnen en het gebied is verschraald achtergelaten. In vergelijking met Helms wat makkelijker te begrijpen, in een context als die van Territorial Drift.

Naast Nkanga staat Via Dolorosa (2013) van Chaim van Luit. Het werk bestaat uit gevonden zoutpalen die in de bossen worden geplaatst om het jachtwild bij te voeden. De witte zoutkubussen zijn door de tongen van de dieren gebeeldhouwd. De functie is tweeledig, want de zoutkubussen dienen ook als lokaas. Het is de plaats waar de dieren worden bijgevoederd en tegelijkertijd doodgeschoten.

De tentoonstelling brengt kunstenaars die de wereld overtrekken, op zoek naar bijzondere verhalen die nauw gerelateerd zijn aan het materiaal zelf. Er spreekt een verlangen naar verwondering uit, over dat wat de aarde in meest letterlijke zin te bieden heeft. Slechts in tweede instantie dringt zich een kanttekening op, die de pure kracht van het materiaal bezoedelt. Vooral het centraal geplaatste werk van Otobong Nkanga kleurt het geheel in dat opzicht, en schuift het accent van de winning uit de aarde naar haar exploitatie.

voorgrond Chaim van Luit

Hoe goed de kunst ook is, de overall presentatie oogt keurig en saai. Op de video-installatie Let us persevere in what we have resolved before we forget (2013) van Ben Russell na is alles in één oogopslag te zien, helder en overzichtelijk. Misschien iets te helder en overzichtelijk. Nergens schuren de werken echt tegen elkaar of ontstaat er een ruimtelijk of inhoudelijk conflict. Ieder kunstwerk heeft zijn eigen plek gekregen op afstand van de naaste buur en doet zijn verhaal, al dan niet met behulp van de zaaltekst op tablet. Het is een gemiste kans om bij zo’n toch wat verontrustend onderwerp niet meer te laten gebeuren tussen de werken onderling. Iets meer op drift was beter geweest.

Territorial Drift
Adam Helms / Irene Kopelman / Otobong Nkanga / Pieter Paul Pothoven / Ben Russell / Chaim van Luit
Garage Rotterdam
04.03 – 01.05.2016

Beeld: Bas Czerwinski

Lotte van Geijn

is beeldend kunstenaar en schrijver

Recente artikelen