metropolis m

Felipe Zapata Zuluaga, Invaded/discovered, 2016, foto: Tom Janssen
Overzicht BAK

MaHKU presenteert dit jaar het werk van twaalf afstudeerders met Caulfield, Cauliflower, and other vegetables, dat bestaat uit presentaties in de Academiegalerie, BAK, het Universiteitsmuseum en een aantal ingrepen daarbuiten. Het geheel voelt werkelijk als een groepstentoonstelling met overkoepelend thema, catalogus en een curator. Opvallend, want precies wat je niet verwacht van een eindexpo.

Je vraagt je daarbij ook af wat er precies te cureren valt. De kunstenaars zijn immers al geselecteerd, ontwikkelen in grote vrijheid hun eigen werk, en worden bovendien beoordeeld op de manier waarop zij dit werk presenteren. Dat is dan ook precies de vraag die curator Markus Miessen zich stelt in de catalogus. Het ontbreken van een eenduidig thema heeft zich volgens Miessen in vertaald in een tentoonstelling waarin ‘moments of representation and activation’ kunnen ontstaan, maar die vooral gedecentraliseerd is, en pretendeert een kern noch narratief te kennen. Misschien wel de enige legitieme manier om het geheel te benaderen, en opvallend genoeg erg goed uitpakt.

Caulfield, Cauliflower, and other vegetables heeft dan misschien geen duidelijke inhoudelijke kern of geografisch centrum, toch zijn er evidente inhoudelijke en methodische parallellen aan te duiden tussen de verschillende artistieke praktijken. Zo heeft een aantal werken een uitgesproken feministische nadruk.

Het werk van Marija Angelovska gaat in op de rol van het vrouwelijk lichaam in de zogenaamde vrije ruimte van het internet. Met fotografisch werk uit zij haar kritiek op het beleid van Instagram waar een ontbloot vrouwelijk bovenlichaam wordt geweerd, waar een mannelijk bovenlichaam geaccepteerd wordt. Haar feministische werk lokt op instagram felle, hatelijke reacties op, die daar dan weer compleet geaccepteerd zijn. Door het werk zowel op Instagram als in BAK te presenteren onderzoekt ze hoe de omgevingen verschillende waardesystemen hanteren.

Marija Angelovska, On the objectification of the female body, 2016, foto: Tom Janssen
Marija Angelovska, On the objectification of the female body, 2016

Vergelijkbaar met Angelovska reflecteert het werk van Goeun Choi op de scheve verhouding tussen man en vrouw in de Koreaanse cultuur. Aan de hand van het Koreaanse woord voor maagdenvlies, ´Cheo-nyeo-mak´, ontrafelt zij allereerst onwetendheid over en objectificatie van het vrouwelijk lichaam. Daarnaast wijst zij op een digitale wildgroei van illegaal, onethisch maar eenvoudig toegankelijk pornografisch beeldmateriaal, dat zij heeft verwerkt tot verlokkelijke caleidoscopische collages.

Goeun Choi, Agnus dei qui tollis peccata mundi, 2016, foto: Tom Janssen
Goeun Choi, Agnus dei qui tollis peccata mundi, 2016 (detail)

Waar het werk van Angelovska en Choi bestaat uit gegronde maar straffe statements, daar mondt de onderzoekende aanpak van Ola Hassanain uit in een genuanceerde analytische blik. Aan de hand van gedocumenteerde interviews, discussies, betogen en beelden van de stad onderzoekt zij de juridische positie van Soedanese vrouwen in de openbare ruimte. In haar video-installatie wordt niet alleen de vervreemde geïnstitutionaliseerde ongelijkheid van vrouwen aangekaart. Ook wordt hierover in discussie gegaan gevoerd en komt daarbij de complexe historische, culturele en religieuze oorsprong van die ongelijkheid naar boven drijven.

Ola Hassanain, Back and Forth: Gender, Space and Politics in Khartoum, 2016, foto: Tom Janssen

De verbanden tussen het werk zijn volgens dean Henk Slager deels te danken aan ´de systematiek van het toeval´:

“Bij BAK is duidelijke reeks politiek geëngageerde postfeministische articulaties te zien die duidelijk met elkaar in dialoog gaan. Dit is niet van tevoren bedacht, we hebben er dan ook geen strategie voor. Deze onbewuste logica werd langzaam duidelijk, en is tijdens het proces ontstaan. Deze door ons geselecteerde groep kwam van over de hele wereld en trok vanaf het begin al heel sterk met elkaar op. Hierdoor is een bepaalde energie ontstaan, dat voel je terug in de tentoonstelling.”

Uiteraard gaat niet al het werk van de MaHKU over feminisme, het is één van meerdere punten waarop de kunstenaars met elkaar in dialoog treden. Ook komt bijvoorbeeld de functie van het menselijk handelen op de publieke ruimte terug in de werken van Kathy Holowko, Hassanain en Constanze Schreiber. Deze laatste toont in de academiegalerie foto´s van door graafmachines gemaakte zentuinen in de grootstedelijke omgeving, en plaatste bovendien cirkels voor ramen van flatgebouwen, te zien als een oproep tot contemplatie met een ethischer collectief handelen als doel. Contemplatie biedt daarbij tegenwicht te aan ons destructieve drang naar voortdurende economische groei en vernieuwing. Dit werk resoneert op haar beurt weer mooi met het werk van Stavroula Gregoriou, dat niet vernieuwing maar juist de zowel destructieve en therapeutische potentie van herhaling onderzoekt.

Constanze Schreiber, Momentary Mandates, 2016, foto: Tom Janssen

Behalve specifieke inhoudelijke parallellen valt vooral een algemene discursieve en maatschappelijk geëngageerde houding op onder de afstudeerders. Hoewel het systematisch toeval ook hierbij een rol zou kunnen spelen, is dit ongetwijfeld ook te danken aan het intensieve programma dat de MaHKU deelnemers krijgen voorgeschoteld.

“MaHKU is katalysator. Het is niet zo dat de tentoonstelling een precieze reflectie is van waar de opleiding voor staat, maar we zijn een platform voor een reeks onderzoeksgerichte proposities.”

Aldus Slager,

“Ik zou niet zeggen dat we een politiek geëngageerde school zijn, maar we willen wel dat kunstenaars proposities ontwikkelen voor een toekomstig scenario, en nadenken over hoe de wereld er anders uit kan zien. Dat speelt een belangrijke rol in ons programma.”

Uit de manier waarop de kunstenaars hun kritische houding weten te uiten blijkt de meerwaarde die een masterprogramma heeft, maar ook de invloed die het kan hebben op de ontwikkeling van kunstenaars. Daarmee dringt zich ook de vraag op of deze nadruk op engagement zich niet ook tegen de kunstenaar kan keren. Het zou de kunstenaar kunnen dwingen zich in te passen in een keurslijf dat niet alleen beperkend kan zijn voor henzelf, maar ook kan leiden tot een hermetisch discursief discours dat zich danig specialiseert dat de kloof met de bredere maatschappij juist vergroot.

“De deelnemers bevinden zich niet in een soort discursief klooster waar ze enkel boeken lezen en discussiëren, maar zijn ook gewoon bezig in de studio. De kunstenaars die wij afleveren kunnen theorie op een strategische manier inzetten om hun artistieke praktijk verder te schaven, en zijn in staat een bijdrage te leveren aan het publieke debat. Uiteindelijk zijn ze echter vooral kunstenaar.[…] MaHKU was een van de eerste masteropleidingen die artistiek research heel duidelijk op de agenda zette, we bewegen daar nu een beetje van weg, juist omdat het soms te academisch gefixeerd wordt. We willen daarom nieuwe domeinen gaan verkennen en die laten samenkomen in een nieuwe geëngageerde praktijk.”

Of Caulifield, Cauliflower and other vegetables een voorbode is voor een dergelijke nieuwe geëngageerde praktijk die de MaHKU voorstaat?

“Bij de MaHKU zeggen we vaak ´we mogen niet langer in vooruitgang geloven´, maar dit is toch de meest gearticuleerde en gebalanceerde tentoonstelling die we gehad hebben, en draagt zeker iets uit wat we graag zouden willen vertalen in het toekomstig curriculum.”

Amol K Patil

Caulifield, Cauliflower and other vegetables
BAK
t/m 3 juli

Academiegalerie
t/m 5 juli

BIJ METROPOLIS M NR 4-2016 (AUGUSTUS_SEPTEMBER) VERSCHIJNT DE JAARLIJKSE EINDEXAMENBIJLAGE MET PORTETTEN VAN DE BESTE KUNSTENAARS VAN DE NEDERLANDSE EN BELGISCHE KUNSTACADEMIES

NU IN HET NIEUWE NUMMER VAN METROPOLIS M: HET GROTE KUNSTACADEMIE ALUMNI ONDERZOEK. EEN GROOT ONDERZOEK NAAR HOE JONGE KUNSTENAARS TERUGKIJKEN OP HUN ACADEMIETIJD EN DE EERSTE JAREN VAN HUN KUNSTENAARSCHAP

Metropolis M No 3-2016. Nu overal te koop, of bestel: [email protected] (€9,95 incl verzending)

METROPOLIS M KAN NIET ZONDER UW STEUN. NEEM NU EEN JAARABONNEMENT. DAN STUREN WE U DIT NUMMER GRATIS OP.

(OVV ZOMERACTIE; NB deze actie geldt alleen voor adressen in Nederland)

Floor van Luijk

Recente artikelen