metropolis m

Luster: clay in sculpture today luidt de titel van de tentoonstelling in Park de Oude Warande van dit jaar. In de begeleidende tekst wordt een down to earth tentoonstelling beloofd waarin de kunstenaars worden uitgedaagd via het gemeenschappelijke medium (keramiek) en de omgeving (een park) terug te keren naar ‘hun oorsprong’: de aarde.

Dwalend over de volgens metrische patronen aangelegde paden van het park in Tilburg-West stuit je eerst op enkele usual suspects als het om keramiek gaat: gigantische bustes van Anne Wenzel en een juist vrij klein uitgevallen werk van Johan Tahon. Er zijn spectaculair kleurige tonnen van Guido Geelen en een oudere sculptuur van Marien Schouten in een bijzondere nieuwe constellatie. Er doen figuren uit het internationale circuit mee, zoals Gert & Uwe Tobias die overigens een niet al te boeiende witte figuur leveren, en de mij onbekende Jesse Wine met een grappige totempaal. Cameron Jamie blijkt ook te kunnen kleien, op nogal manische wijze. En er is een duchampiaanse ‘badcel’ van de met dit materiaal al wat bekendere Daniel Dewar & Grégory Giquel.

So far so good. De tentoonstelling biedt de bij de edities van Lustwarande gebruikelijke oh’s en ah’s, horend bij de locatie, het park in herfstkleuren. Met de kanttekening dat de edities vanaf nu jaarlijks zijn en per stuk kleiner van formaat. Dit jaar wordt die bescheidenheid vrij letterlijk genomen, zijn de werken veelal klein van stuk, met gevolg dat de natuur zich nogal opdringt.

Het is alsof de kunstenaars de down to earth-houding wel erg letterlijk hebben genomen, er een beetje in verdwijnen, letterlijk en figuurlijk. Ik moet hard zoeken naar de werken, die eenmaal gevonden zichtbaar moeite hebben overeind te blijven in de confrontatie met de enormiteit van het bos. 

Tot ik op het werk van Alexandra Engelfriet stuit en alles anders wordt. Wat een moeder-aarde-fucking bizarre sculptuur is dat.

Midden op een zandheuvel lijkt de aarde opengebarsten, als een vulkaan waar ruwe klei in een kolkende maalstroom naar buiten gulpt. De schaal, de dynamiek, het gebaar, alles is groot aan dit werk. Engelfriet heeft een paar kuub klei gestort op de zandgrond, en is er flink mee in de slag gegaan, met groot materiaal. Het werk heeft iets tegelijk weerzinwekkends en onontkoombaars. Moeder aarde toont ons haar binnenkant: rauw en nat. En zoals met zoveel andere binnenkanten in het leven wil je daar eigenlijk liever niet mee geconfronteerd worden. Terwijl je blik er wel door gevangen wordt.

Engelfriet is de grof uitgevallen navel van deze editie van Lustwarande, waar alles omheen draait. Of misschien moet ik zeggen vagina. Alsof niet Chris Driessen van Het Fundament de verschillende werken heeft gekozen en in het park geplaatst, maar ze rechtstreeks aan moeder aarde zelf zijn ontsproten, uit deze klei-plooi op een Brabants heuveltje. Met een ferme knal zijn de aarden baksels honderden meters ver het bos in geslingerd. 

Hoe oer en onderbuikerig wil je het hebben als keramist? Een tentoonstelling rechtstreeks afkomstig uit de diepere lagen van het bestaan.