metropolis m

Omer Fast waagt zich net als Julian Schnabel en Steve McQueen aan een speelfilm, maar blijft met de raadselachtige thriller Remainder op bekend terrein.

Chris Markers korte en experimentele La Jetée (hier op vimeo) uit 1962 is nog steeds een invloedrijke film. In een recente publicatie van het British Film Institute analyseert filmcriticus Chris Darke de aantrekkingskracht van het mysterieuze sciencefictionverhaal. Markers duistere visie van een postapocalyptische wereld waarin een hoofdpersoon flarden van een schimmige gebeurtenis probeert te herinneren, hypnotiseert de toeschouwer als een associatieve en cyclische puzzel.  
 

La Jetée is nog altijd geliefd bij populaire genrefilmmakers, maar volgens Darke is de impact binnen de beeldende kunst zeker niet minder sterk. Dat heeft vooral met de structuur van Markers film te maken die als een loop is opgebouwd en in de vorm van een fotoverhaal met geluidsband verteld wordt. Een soort voorloper van een filminstallatie waardoor het niet verwonderlijk is dat veel kunstenaars Markers film zien als inspiratiebron.

Het spook van La Jetée waart ook rond in Omer Fasts eerste lange speelfilm Remainder, die hij maakte naar het gelijknamige boek van Tom McCarthy. Net als Markers film opent Remainder met een verwarrend en beklemmend incident. Een man met een rolkoffer loopt behoedzaam door de straten van Londen, terwijl hij in de gaten wordt gehouden door een vrouw. Een paniekerige sfeer hangt in de lucht en plotseling valt er een vreemd object op hem. Bewusteloos wordt hij naar een ziekenhuis gebracht, terwijl een advocaat en schimmige figuren praten over het ongeluk.

De man ontwaakt na een coma, maar is nog in de war. Zijn advocaat heeft een flinke vergoeding geregeld. Voorwaarde is wel dat hij niet mag praten over wat er precies gebeurd is. Memento’s spoken echter door zijn hoofd. Een oud gebouw en bepaalde personen doemen op in flashbacks. Om grip te krijgen op die ongrijpbare herinneringen besluit hij zijn royale vergoeding te gebruiken om eerdere gebeurtenissen nauwgezet te reconstrueren. Dit project om controle uit te oefenen loopt snel uit de hand als hij geobsedeerd raakt door het naspelen van zijn paranoïde gedachtenspinsels.

Remainder valt in de lijn van Fasts fascinatie voor de botsing tussen technologie en de mens. Dat gebeurde letterlijk in zijn imponerende 5000 feet is the best over het kille en afstandelijke gebruik van drones om menselijke doelwitten te elimineren. In Remainder is er het geheimzinnige vallende object dat door de hoofdpersoon wordt aangeduid als ‘a piece of technology’ en vervolgens zijn leven op zijn kop gooit. Technologie biedt in de film evengoed een middel om grip te krijgen op die ongeordende realiteit. De protagonist huurt een fixer in die door middel van een regiekamer en camera’s alles zo goed mogelijk probeert te reconstrueren. Hij zorgt ook voor acteurs en laat locaties precies nabouwen zonder de ondoorgrondelijke motieven van zijn opdrachtgever in twijfel te trekken.

Gaandeweg gaat die nagebootste werkelijkheid steeds meer samensmelten met de echte wereld. Het is een klassiek Borgesiaanse gegeven dat de Argentijnse schrijver effectief hanteerde in zijn korte verhaal over een kaart die steeds meer overlapt met het terrein. Filmisch is er weer een link met Charlie Kaufmans Synechdoche, New York waar een toneelregisseur steeds verder verstrengeld raakt in het maken van een simulacrum van de wereld om hem heen. Natuurlijk zijn deze overmoedige pogingen gedoemd om te mislukken, maar ze bieden nog een troost en illusie van controle tegenover de onverschillige wrede willekeurigheid van de werkelijkheid.
 

Remainder als speelfilm struikelt af en toe over het vlakke acteerwerk en personages die afstandelijk blijven. Vanuit het perspectief van een filminstallatie zijn die zaken echter minder storend en passen ze bij de vervreemdende sfeer die Fast voor ogen heeft. Dat zie je verder terug in de klinische visuele sfeer die hij neerzet: een koel Londen dat drijft op kapitaal en wederzijdse transacties. Alle personages gebruiken elkaar of hebben een band die is gebaseerd op een bindend contract of een tijdelijke overeenkomst.

Die nuchtere en zakelijke relaties karakteriseren Remainder, waar geleidelijk een sinistere wetmatigheid in doorschemert. Net als in La Jetée zit de obsessieve hoofdpersoon ook gevangen in een cyclische en herhalende val die hij probeert te doorgronden zonder het geheel ooit te kunnen bevatten.

Bekijk de trailer hier

George Vermij

is criticus en journalist

Recente artikelen