metropolis m

Opening Human Digital – foto Fred Ernst

Zo’n dertig digitale kunstwerken uit de omvangrijke particuliere collectie van het verzamelaarsechtpaar Hugo en Carla Brown zijn te zien in Kunsthal Rotterdam. Het Nieuwe Instituut toont op hetzelfde moment een verzameling screensavers bijeengebracht door internetkunstenaar Rafaël Rozendaal.

De complete kunstcollectie met de naam From Cobra to Contemporary van de familie Brown uit Den Haag (inmiddels is de verzameldrift ook op Carla en Hugo’s kinderen Mark en Fiona overgeslagen) bevat ruim duizend werken, van kunstenaars als Karel Appel en Andy Warhol tot hedendaagse grootheden als Joep van Lieshout, Marc Bijl en Grayson Perry. De familie reist de hele wereld over voor tentoonstellingen, kunstbeurzen en galeries. Vrijwel ieder jaar organiseren zij een tentoonstelling met kunst uit hun verzameling. Nu is het de beurt aan het digitale werk.

Shezad Dawood - Human Digital

Wat de collectie van Hugo en Carla Brown interessant maakt is dat zij niet alleen kopen van vermaarde kunstenaars, maar ook van jonge kunstenaars die zichzelf nog niet in de kunstwereld bewezen hebben. Digitale kunst kan door de vaak efemere aard ervan ook gezien worden als een vrij onzekere investering, maar toch hebben de Browns tientallen werken aangekocht. Ruim dertig daarvan zijn te zien in Rotterdam. Daartussen zitten websites en installaties, maar ook fotografie en sculptuur die tot stand is gekomen met behulp van digitale technieken. De tentoonstelling is daarmee heel veelzijdig.

De titel, HUMAN/DIGITAL: a symbiotic love affaire, doet vermoeden dat er een thema schuilgaat achter het geheel, een verkenning van de relatie tussen de mens en het digitale, maar daar is in de presentatie weinig van te merken. Er is geen narratief, geen opdeling in subthema’s of mediacategorieën. Het zorgt daarmee misschien niet direct voor meer inzicht in de voor velen ongrijpbare digitale kunstwereld, waarin wel degelijk bepaalde thematieken en technieken in te onderscheiden zijn.

Wat de tentoonstelling wel biedt is een overzicht van belangrijke werken uit die wereld, zoals Self-plagiarised Study for Lover One van Cécile B. Evans en Jennifer in Paradise van Constant Dullaart, een online hommage aan de eerste gefotoshopte foto ooit – een vrouw op een strand op de rug bezien – die in een loop steeds abstracter bewerkt wordt. Een klassieker. Of de lenticulars van Rafaël Rozendaal; vier beeldframes die middels gespecialiseerde software in repen zijn gesneden en vervolgens geprint zijn op een speciaal soort plastic met richels die werken als een lens, een lenticulaire druk.

Diezelfde kunstenaar heeft in Het Nieuwe Instituut de tentoonstelling Sleep Mode, the Art of the Screensaver samengesteld. Rozendaal presenteert een verzameling screensavers; een bijna vergeten product dat werd ontworpen om de eerste zwart-witte pc-schermen tegen inbranden te beschermen. Hoewel door nieuwe beeldschermtechnologieën en het gebruik van laptops de screensaver uit ons dagelijks leven is verdwenen, wekken de verschillende beelden direct herinneringen op, zoals de vliegende Windows-logo’s of de onderwaterscènes van After Dark. Een waar feest der herkenning. Interessant weetje daarbij is dat het lijkt alsof elke screensaver in loop afgespeeld wordt, maar in werkelijkheid zit er een algoritme achter dat steeds een nieuw beeld samenstelt.

Zaaloverzicht Het Nieuwe Instituut

De 27 screensavers zullen niet direct als kunstwerk erkend worden, noch zijn de makers ervan altijd bekend, maar de invloed van de pixelachtige computer graphics op de hedendaagse (digitale) kunst is onmiskenbaar groot. Kijk alleen maar naar de websites van Rozendaal zelf, zoals stagnationmeansdecline.com, intotime.com of vaiavanti.com.

Het is daarom jammer dat zijn werk niet te zien is in Sleep Mode. Het zou een mooie overgang zijn tussen de twee tentoonstellingen in Rotterdam; ‘oud’ digitaal erfgoed in Het Nieuwe Instituut en contemporaine digitale kunst in de Kunsthal. Een bezoekje aan de Maasstad is in ieder geval een must voor iedereen die de invloed van digitale technologieën op de hedendaagse kunst (die soms enkel online te zien is) eens ‘in het echt’ wil zien.

Human/Digital Kunsthal Rotterdam, 9.2 t/m 2.4.2017; Sleep Mode, Het Nieuwe Instituut, Rotterdam, 27.1 t/m  25.6.2017

Loes van Beuningen

is kunsthistoricus

Recente artikelen