metropolis m

Het ontbreken van een begeleidende tekst en de cryptische titel (die me zelfs even doet denken dat hij betrekking heeft op het feit dat alles in het luchtledige hangt), is het moeilijk om te achterhalen wat de verschillende werken inhoudelijk bindt. Een aanwijzing wordt echter gegeven door een muurschildering die vermeldt dat de tentoonstelling is opgedragen aan de theoreticus Mark Fisher (1968-2017), die recentelijk zelfmoord pleegde. Fisher betoogde dat we de mentale problemen waaraan een steeds grotere groep mensen lijdt, direct moeten linken aan ons huidige politieke systeem. Door de afwezigheid van een alternatief voor het kapitalisme en een toenemende economische precariteit, door kortlopende contracten en het verval van beschermende instituten zoals vakbonden, worden meer en meer mensen volgens Fisher opgezadeld met het gevoel dat verandering onmogelijk is.

De neerslachtigheid en passiviteit die dit oplevert, kan in meerdere van de werken herkend worden. Zo laat Jean Hubert in de video Waiting For Sleep Part One (2016) een grijskleurig animatiefiguur vanuit zijn bed vertellen over de banale twijfels en problemen die hij heeft. Toont Jacob Dwyer in de video Donovan Garcia (2016) een groepje millennials die de moerassen van New Orleans in trekt om spinnen in potjes te vangen, wat de cameraman ertoe aanzet om de vraag te stellen wat het fictieve personage Donovan Garcia er eigenlijk van zou vinden. Terwijl Marica Gratton om de zoveel tijd een treurige elektronische melodie door de ruimte laat schallen, die de soundtrack blijkt te zijn voor de video Wisp (2016). Hierin kijkt een groep mensen machteloos toe hoe een feesttent door een wervelstorm de lucht in wordt geslingerd.

In het werk Green Peace (2017) van Franziska Schulz zie ik het onvermogen om werkelijk iets te veranderen, fysiek uitgedrukt te worden. Schulz verzamelde tientallen afgedankte leren banken die ze op straat en online vond en versleepte ze naar haar atelier om het leer voor een tweede keer te villen. Hiervan maakte ze vervolgens, met de hulp van zelf ontworpen digitale patronen, meterslange donkere bloemen. De melancholie die een achtergelaten stuk huisraad kan oproepen, is in Schulz’ bloemen nog steeds aanwezig. Slap en met afgeknoopte stelen hangen ze, half verscholen achter een pompeus doek van Charlotte Weise, vanaf het plafond. Ondanks dat ze in een kunstruimte hun intrek hebben genomen, lijken ze met een zekere schroom aanwezig te zijn.

Een groot deel van de achterruimte van W139 wordt ingenomen door de video Eternal September (2016) van Rustan Söderling. Hierin wordt de beroemdste uitspraak van Fisher: ‘It’s easier to imagine the end of the world than the end of capitalism’ middels zeer gestileerde 3D-omgevingen uitgebeeld. In een bos is een soort offerplaats ingericht waarbij iPads aan bomen zijn vastgebonden en ronddraaiende Boeddhahoofden tonen. Als een drenkeling drijft de camera even later in een zee van afval, een vliegtuigcabine wordt langzaamaan overwoekerd met klimop en in een jacuzzi drijven dode vissen tussen bierflesjes, terwijl een scherm openklapt en een reclameachtige video met wierook begint. Het is alsof er een onbekende apocalyps heeft plaatsgevonden maar het kapitalisme, middels de vele schermen waarmee we zijn omgeven, zijn boodschap onvermoeid blijft uitdragen.

In de muurschilderingen van Dan Walwin figureren o.a. een langharige jongen uit wiens mond een opgerolde tong lijkt te komen, een adelaar die op een hoge pilaar staat en de eerste regels uit een boek van de science fiction schrijvers Arkadi en Boris Stroegatski; over een vis die op een tak zat. Als ik ze als autonome werken zou bekijken, kunnen ze niet tippen aan de bruisende cocktail van spanning, mysterie en humor die ik bij zijn eerdere sculpturen en video’s ervoer. De afwezigheid van een samenspel tussen verschillende materialen en media, waarvoor Walwin een duidelijk talent heeft, maken van de muurschilderingen tamelijk vrijblijvende gestes.

Tegelijkertijd kan de tentoonstelling ook als een grote totaalinstallatie van Walwin gezien worden. Een totaalinstallatie waarin verschillende hedendaagse angsten en vormen van fragiliteit aangestipt worden. Dat er de keuze is gemaakt om geen duidende tekst te leveren is daarbij enerzijds te begrijpen. Zij zou de raadselachtigheid van de werken teniet doen of ze kunnen behangen met valse pretenties. Anderzijds maakt het de tentoonstelling ook gesloten. Ik kan mij voorstellen dat een bezoeker die niet zelf actief op zoek gaat naar achtergrondinformatie, vooral een sinister esthetisch spel zal ervaren. Wat zonde is omdat er veel meer onder het oppervlak lijkt schuil te gaan.