metropolis m

In de Kaaistudio’s en het aanpalende Workspacebrussels staan ook een aantal installaties opgesteld van onder andere Laure Prouvost, Miet Warlop en Filip Berte. Die laatste verbleef en werkte voor zijn project Un-Home / Moving Stones – Momentum #3 een week in het om de hoek gelegen Klein Kasteeltje, het oudste – en met ongeveer 750 asielzoekers – ook het grootste opvangcentrum van het land.

In twee zaaltjes zijn een reeks video’s, foto’s, postkaarten, archiefmateriaal en sculpturen te zien. Centraal daarin staan Bertes metaforisch te lezen camera obscura’s, uitvergrote kopieën van kalkdruipstenen die hij vond in de grotten van de Zwitsers-Franse grensstad Vallorbe, die bekend staat omwille van zijn asielcentrum. Berte nam in en rond het Brusselse Klein Kasteeltje met dit bewust omvangrijke en opvallende materiaal alsook technisch trage en langzame procedé foto’s van de gebouwen en tijdelijke bewoners. Hij organiseerde ook een onaangekondigde guerrilla-actie aan de meer noordelijk gelegen Dienst Vreemdelingenzaken. Drie video’s en reeksen foto’s getuigen van zijn recente acties. Voor Berte verzinnebeeldt zijn camera, net als de grot waar hij de stenen vond, een tussensituatie: een limbo waar ook zijn onderwerp, de asielzoekers, zich in bevinden. Zijn bewogen, zwart-witte en onscherpe foto’s vormen bovendien een sterk contrast met de precieze, militaire beeldvorming die kenmerkend is voor douanecontroles. Bij de tentoonstelling gaf Berte gezwind uitleg in een lecture-performance (hij spreekt zelf liever van een lecture-expo). Zijn project wordt vervolgd in Polen en langs de kusten van Turkije, Griekenland en Macedonië, niet toevallig routes waarlangs al honderdduizenden mensen reisden.

Argos presenteert Breaking Rainbows, een performance en gelijknamige expositie van de Ierse kunstenaar en voltijds schaapherder Orla Barry. In de ruimte heeft ze driehonderd kilo schapenwol van eigen productie uitgestald, het decor voor de performers Einat Tuchman en Dick Walsh. Met intense energie – vooral Tuchman blijkt onstuitbaar op dreef – brengen ze een voorstelling die schaatst tussen puur teksttheater, musical, actionisme en links engagement. De twee roepen het publiek op tot (politieke) ongehoorzaamheid. Breaking Rainbows verweeft hoogstpersoonlijke verhalen van Barry en haar familie uit Duncormick – het kweken met de ram, de slapeloze periode van het lammeren, de verkoop van schapen – met absurde burleske taferelen. Net zoals in Barry’s leven, trekt de voorstelling bespiegelende, boeiende parallellen tussen (de) kunst(markt) en het leven als veefokker. Voorts stelt ze belangrijke kritische vragen bij onze hedendaagse positie tegenover natuur en ecologie. Zowel de voorstelling als de nog lopende videotentoonstelling van Breaking Rainbows laten flink wat keuze voor de vorm aan het publiek: de toeschouwer/ bezoeker bepaalt de volgorde, ook bij de gespeelde scènes.

Performatik heeft heel wat zwaargewichten op het programma staan, waaronder een nog lopende expositie van Yves Klein in Bozar, nieuwe producties van Philippe Quesne en Meg Stuart, een pianoconcert van beeldend kunstenaar en drone-pionier Charlemagne Palestine en een voorstelling van kunstenaars Rabih Mroué en Hito Steyerl getiteld Probable Title: Zero Probability. De laatste performance, een verdere uitwerking van wat de twee kunstenaars al eerder brachten in Londen, Amsterdam, Berlijn en Turijn, is slechts eenmalig te zien in het Kaaitheater en lang op voorhand al uitverkocht.

Aan tafels gezeten op het podium achter bureaulampen, laptops en documenten, trachten Rabih Mroué en Hito Steyerl via kansberekening reële problemen te ontrafelen. Achter hen fleuren grafieken en filmfragmenten de lezing op. Beiden steunen sterk op hun artistieke praktijken en persoonlijke achtergronden. Zo heeft Mroué het over conflicten in het Libanon en Beiroet van eergisteren (en vandaag), en over de wiskundige achtergrond en berekeningen van zijn vader. Een diagram van de kans dat iemand al dan niet zou slagen een checkpoint te passeren (inclusief alle mogelijke gevolgen) blijkt bij wonder te passen op het grondplan van Bernard Khoury’s fenomenale, veelbesproken en gecontesteerde B018 club in dezelfde stad. Steyerl spreekt over de dood van een bevriende Koerdische PKK-verzetsstrijdster, Schrödingers kat en andere gedachtenexperimenten. Probable Title: Zero Probability lijmt een reflectie over onmogelijkheid en waarschijnlijkheid aan wiskundige theorie, kunst en cinema, aan leven en dood.   

Een andere hoogvlieger op het festival is Kate McIntosh met de performance In Many Hands. Net zoals Edvardsen, vertrekt deze naar Brussel verhuisde Nieuw-Zeelandse vanuit een eenvoudig en radicaal concept. Met de rug naar elkaar gezeten aan drie lange, helverlichte tafels, wordt het publiek verzocht de handen in die van de buurman/ vrouw te leggen. Een intiem, ietwat dubbelzinnig en ongemakkelijk gebaar dat we meer dan een uur volhouden. In Many Hands levert een intens, diep menselijk contact op met de personen naast je. We moeten een lange lijst van materialen en objecten aan elkaar doorgeven, daarbij zachtjes elkaars handen manipulerend, aftastend, knedend. Stenen in alle soorten en gewichten, skeletten en delen van dieren en planten passeerden zo de revue, naast droge en plakkerige, geurige en kleurige materialen. Een tweede deel van de voorstelling verloopt in het donker, waarop het contact met elkaar en de materialen nog dubbelzinniger wordt. Het leidt tot diverse kreten en lachuitbarstingen.

In Many Hands is een eerlijke, uitdagende en hartverwarmende ervaring. Eentje die aan alle zintuigen appelleert en waarbij het publiek achteraf nog lang met elkaar bleef nakeuvelt – ongetwijfeld het begin van enkele nieuwe vriendschappen. Performatik is dit jaar, kortom, veelzijdig en vooral bijzonder warm.