metropolis m

Toll groeide op in Helmond als zoon van een Keniaanse vrouw en een Nederlandse man. Zoals zijn Keniaanse oom vroeger al zei: ‘You are a homeless child’: als kind van twee culturen zul je nergens thuis zijn. Voor een Europeaan ben je niet blank genoeg, voor een Afrikaan niet zwart genoeg. Toll filmde zijn vrienden bij de Bijlmerbajes en op straat, Geert Wilders in Breda tijdens een campagnebijeenkomst en zichzelf, vlakbij Wilders. Hij reist naar de sloppenwijken van Nairobi, die observerend en toch vol warmte in beeld worden gebracht. Er zijn bijna abstracte beelden van een man met dreadlocks die een flesje frisdrank aan zijn mond zet – de vloeistof die door het glas heen en weer beweegt. Het koele Nederlandse licht, pijnlijke uitspraken van mensen op straat, zijn vrienden die meedeinen op Afrikaanse muziek, en de familiefilms nog van vroeger – hoe dit te verenigen? Als je terug naar je eigen land zou moeten, zoals sommige mensen zeggen, waar is dat dan? De film roept empathie op, begrip voor de ander, maar doet ook vaak pijn.

We Will Maintain was niet de enige goede film afgelopen zaterdag. Post Truthfully van Jonathan Aldenberg (Gerrit Rietveld Academie) was evenzeer een knappe film, waarin de hoofdpersoon op een punt zit waarin zijn bestaan in de digitale wereld de overhand lijkt te nemen. Aldenberg gaat als personage de strijd aan tegen een onzichtbare tegenspeler, in een greenscreen-studio met een zwaard. Door de reflexieve esthetiek van de film, het gesprek tussen de hoofdpersoon, zijn online vrienden en zichzelf zijn er dunne lijntjes die terug de realiteit invoeren maar de andere, digitale kant, met zijn oneindige mogelijkheden, trekt aan hem als een magische vortex. De opzwepende soundtrack versterkt het gevoel van flow en grenzeloosheid die de digitale vortex oproept; het is verleidelijk en verslavend.

Aldenberg is geïnteresseerd in jongenscultuur. Hij legt via de gamecultuur een link naar de opkomst van de alt-right beweging, en suggereert een connectie tussen de opkomst van extreem rechts en de onmacht van de jongens zich als man tot de complexe realiteit en de ander te verhouden.

Net als bij Aldenberg voert Gallivant van Bram van Dijk (Willem de Kooning Academie de toeschouwer via een pakkende esthetiek naar de inhoud van het werk. Deze knap gefotografeerde, met gevoel voor het hedendaagse en mode vormgegeven korte fictiefilm laat ons kennismaken met een groepje stadsjongeren. Ze lijken rechtstreeks weggelopen uit een modeshow van Gosha Rubchinskiy of Demna Galieva, ontwerpers die met een soort post-hooligan sportchic een vorm van normcore de high fashion hebben ingetrokken. Ook in de film van Bram van Dijk vormt deze esthetiek van de jaren negentig met als ondertoon de sfeer van de jaren tachtig een beeld van het hedendaagse. De film is analoog opgenomen op 16 millimeter, wat ook iets nostalgisch uitstraalt.

Gallivant vormt een aaneenschakeling van momenten waarin de groep afwisselend geweld, actie, romantiek en ook verveling op geïntensiveerde wijze samen beleeft. Dit gebeurt tegen de achtergrond van een flat, een kraakpand, een autosloperij, een leegstaand restaurant. De jongeren bewegen zich op schijnbaar ongescripte wijze van event naar event; ze zijn vloeibaar, niet gehinderd door grenzen: auto’s worden in brand gestoken en kapotgemaakt, hoofden worden kaalgeschoren, het restaurant vernield. Twee jongens kussen elkaar. Een jongen verlangt naar een meisje, maar echt contact lukt niet. De jongen overweegt dan zijn martiniglas van een flatgalerij naar beneden te laten vallen, teneinde iets te doorbreken. 

Net als Post Truthfully is ook Gallivant een zeer esthetische film vol modegevoel en besef van het hedendaagse, met ‘vloeibare’ karakters en verhaallijnen. Onder de film ligt een gevoel wat lijkt te gaan over een poging te ontsnappen aan een gevoel van leegte, eenzaamheid en betekenisloosheid. Daarmee gepaard gaat een verlangen naar het collectieve en naar betekenisvolle ervaringen. En bovenal is het een verlangen om iets te voelen – door extreme momenten de tijd te willen markeren met elkaar.

Michelle Verhoeks (AKV|St.Joost) maakte met Diep een aanstekelijke animatiefilm waarin de hoofdpersoon onder water los raakt van haar vagina, waar ze vervolgens in verdwijnt. Ze komt hiermee in een kleurig, psychedelisch universum terecht. De film is trefzeker gemaakt en plezierig om naar te kijken. Tepels, vagina’s, zeeanemonen, alles is prachtig van kleur en vorm. Het is een wonderlijke wereld, waar we als kijker doorheen mogen reizen. Haar film sluit aan bij de hernieuwde aandacht voor het feminisme en voor de vrouwelijke seksualiteit.

De overige winnaars zijn Simen Gjersvold met Over the Edge (Nordland College of Art and Film), als Beste Buitenlandse Film, en Rode Krijtjes van Igrayne Hörmann (Hogeschool voor de kunsten Utrecht) won de publieksprijs met een film over vluchtelingenkinderen uit Syrië; kinderen uit een taalklas in het midden van het land worden aan het woord gelaten over hun situatie terwijl hun tekeningen in animaties tot leven komen.

LEES OOK EINDEXAMENS 2017 – PORTRETTEN VAN 40 ACADEMIEVERLATERS VAN DE KUNSTACADEMIES IN NEDERLAND EN BELGIË. EEN SPECIALE BIJLAGE BIJ METROPOLIS M Nr 4-2017. NU IN DE WINKEL OF BESTEL BIJ [email protected]