metropolis m

I Deleted Your Picture richt zich met name op uitwissing in de context van het politieke klimaat in Turkije en het conflict met de Koerdische bevolking. Drie beelden zetten de toon voor dit verhaal: een maffialeider, een leider van een antiterrorisme eenheid, een parlementslid – allen onderdeel en symbool van de zogenaamde ‘Deep State’. Hoewel het begrip ‘Deep State’ tegenwoordig op meerdere landen wordt toegepast, refereert het in Turkije met name aan de ondergrondse samenwerking tussen maffia, antiterroristische eenheid en parlement. Dit heeft onder andere geleid tot massamoorden op etnische minderheden in naam van terrorismebestrijding. Deze groepen hebben vaak ook de controle over verschillende mediaplatforms, waardoor zij de berichtgeving over hun activiteiten grotendeels in eigen hand hebben. Je hoeft niet per se te weten wie deze mannen zijn om je bij binnenkomst direct enigszins ongemakkelijk te voelen; met grote zonnebrillen, snorren en koele blikken zien ze eruit als stereotype Hollywood ‘bad guys’. In I Deleted Your Picture wordt duidelijk hoe ver strekkend de macht van deze ‘Deep State’ is, en hoe zij op verschillende manieren het proces van uitwissing gaande houden.

Een manier om de beeldvorming over een conflict te bepalen is door de macht te hebben over de berichtgeving over gewapende aanvallen. Beelden over de aanvallen op Koerdische dorpen en buurten – in de naam van terrorismebestrijding – zijn vaak zwaar gemanipuleerd, of zijn zelfs helemaal niet toegankelijk. Het perspectief van de dorpelingen blijft nagenoeg onzichtbaar, waardoor hun ervaringen uit het collectieve geheugen worden gewist. De tentoonstelling richt zich deels op het zichtbaar maken van dat wat weggelaten is. Zo toont een van de videowerken Koerdische dorpelingen die zelf de vernietiging van hun dorp hebben vastgelegd. Ze tonen foto’s en filmpjes op hun mobiele telefoons, waarin de andere kant van dit verhaal duidelijk naar voren komt.

Zoals treffend wordt beschreven in de tentoonstellingstekst, gaat uitwissing ‘nooit alleen over het verwijderen. In plaats daarvan heeft verwijdering als doel iets te vervangen of nieuw te bouwen. In die zin is uitwissing onderdeel van de hedendaagse, populistische economische politiek.’ Meerdere video’s in de tentoonstelling tonen bijvoorbeeld ‘stedelijke transformatie’, waarin Koerdische steden en buurten met de grond gelijk worden gemaakt en vervangen worden door nieuwbouw. Hierdoor worden de sporen van de geschiedenis gewist, en wordt ruimte gecreëerd voor een nieuw ideaalbeeld van het land.

Hoewel de tentoonstelling zich in eerste instantie met name op Turkije richt, is voorkennis van de politieke omstandigheden geen vereiste om het werk te kunnen begrijpen en te waarderen. De specifieke voorbeelden richten zich op dit conflict, maar de processen die worden uitgelicht zijn universeel. Uitwissing wordt wereldwijd toegepast, en beïnvloedt daardoor hoe wij conflicten begrijpen en beoordelen. Het bewijst maar weer eens wat een enorme invloed visuele documentatie– en met name de fictieve objectiviteit hiervan – op onze beeldvorming heeft. I Deleted Your Picture draagt bij aan de bewustwording over de subjectiviteit van het collectieve geheugen, en het feit dat dit vanaf alle fronten beïnvloed en gemanipuleerd wordt.

Terwijl ik dit alles in me op sta te nemen loopt een van de kunstenaars binnen. We praten enige tijd over de bijzondere ruimte en de totstandkoming van de tentoonstelling. Ze vertelt me dat het hele proces een samenwerking was; op een enkel element na bestaat I Deleted Your Picture compleet uit nieuw werk, waaraan beide kunstenaars hebben bijgedragen. Dit verklaart wellicht waarom het geheel zo indrukwekkend is. Alle elementen sluiten naadloos op elkaar aan, en vertellen samen een indringend verhaal. De presentatie laat het werk voor zichzelf spreken, en geeft ruimte aan de inhoud om op de voorgrond te treden. Of je het conflict nu op de voet volgt of enkel van wat losse incidenten op de hoogte bent, na I Deleted Your Picture kijk je gegarandeerd met een hernieuwde kritische blik naar de wereld.