metropolis m

Aubane Berthomme Martinez

Op de masteropleiding fotografie van St. Joost wordt nog maar zelden gefotografeerd. Het gaat eerder om een kritische manier van kijken, onderzoek doen en verhalen vertellen. En dat levert een geslaagde eindexamententoonstelling op in Cultureel Centrum ’t Fijnhout in Amsterdam.

Het St. Joost Master Institute is gevestigd in Den Bosch, maar de eindexamenshow fotografie was afgelopen jaren steevast te zien in Amsterdam of Rotterdam. Dit is de eerste presentatie in Cultureel Centrum ’t Fijnhout, dat sinds vorig jaar gerund wordt door drie kunstenaars van de Rietveld Academie. Onder de titel A Small Part of Everything brengen de elf kunstenaars hun uiteenlopende fascinaties samen. Van bespiegelingen op het kunstenaarschap, identiteit, gender en seksisme tot de koloniale geschiedenis en het neobarokke selfietijdperk. En daarvoor is zo’n beetje alle ruimte in ’t Fijnhout gebruikt. Zo koos Daan Muller de rookruimte voor een beklemmende installatie over de hordes en twijfels bij het maken van kunst. De bar en wc’s bleken zich verder goed te lenen voor Aubane Berthommé Martinez’ werk over gendernormativiteit en intimiteit.

Het valt op dat de meeste masterstudenten van St. Joost hun academietijd niet zozeer gebruiken om hun artistieke praktijk in afzondering te ontwikkelen, maar juist de wereld intrekken en zich actief verhouden tot het maatschappelijk debat. Naast inhoudelijke raakvlakken laat de tentoonstelling een grote diversiteit in benadering zien. Van associatief en poëtisch tot sociaalkritisch en documentair.

Corine Aalvanger stuitte in haar woonplaats Ommen op de bijzondere geschiedenis van Kamp Erika. Oorspronkelijk was het een commune voor de volgers van de Indiase theosoof Krishnamurti, om tijdens de Tweede Wereldoorlog dienst te doen als strafkamp en nadien omgebouwd te worden tot bungalowpark en opvangcentrum voor asielzoekers. Aalvanger presenteert haar onderzoek in een complexe installatie met video’s, archieffoto’s en teksten. Ook het afstudeerwerk van Vivian Bax heeft een documentair uitgangspunt: tijdens haar residency bij het Vijfde Seizoen – in de veelbesproken psychiatrische kliniek in Den Dolder – onderzocht Bax het fenomeen woede. Om het taboe te doorbreken laat Bax bezoekers onder meer hun agressie botvieren op een glasplaat.

Het meest journalistieke project is dat van Marko Peck. Peck groeide op in verschillende landen en raakte daardoor gefascineerd door nationale identiteit, grenzen en thuisgevoel. Tijdens zijn master ontwikkelde hij een interactieve web documentaire, Defining Nationhood, waarin hij mensen interviewt uit gebieden met veranderlijke landsgrenzen (zie http://nationhood.world/ ).

Ook de meer abstracte installaties blijken een persoonlijk startpunt te hebben. Ruben Üvez vertaalt het verlies van zijn vader naar een serie landschapsfoto’s en videowerken over de troostrijke schoonheid van het alledaagse. Álvaro Rincón is geïnteresseerd in de ervaring van tijd en laat zich voor The Knitting Project inspireren door zijn Colombiaanse familie: ondanks het warme klimaat komen zijn moeder en tantes graag samen om te breien, om hun breiwerk aan het eind van de dag weer helemaal uit te halen. Rincóns installatie doet hetzelfde: om een stukje verder te kunnen werken, moet het begin eerst worden ontrafeld. Een ogenschijnlijk nutteloze actie, als subtiel verzet tegen het ritme van het dagelijks leven. Ook Rik Schutte is geïnteresseerd in het irrationele. In navolging van Bas Jan Ader daagt hij zichzelf in videoperformances uit tot volstrekt onlogische acties. Met zijn werk wil hij niet alleen de menselijke competentie, maar ook het waarheidsgehalte van de fotografie in twijfel trekken. Tot slot zet Daleen Bloemers vraagtekens bij onze schoonheidsidealen en de maakbaarheid van het lichaam. Aan de hand van privéfoto’s, portretten en historische schilderkunst stelt Bloemers haar eigen gemanipuleerde figuren samen.

Tot de hoogtepunten behoort het werk van Kim Nuijen en Eric Patel. Direct bij de ingang presenteert Nuijen een betoverende video-installatie van een trompe-l’oeil. Ze filmde de barokke schildering in Palazzo Rosso in Genua en voegde er met haar digitale camera een nieuwe perspectivische vertekening aan toe. Oppervlakkig gezichtsbedrog, waar je eindeloos naar zou willen blijven kijken. De betekenis van het werk wordt vooral duidelijk in combinatie met de video ernaast: een 3D rendering van Nuijens arm terwijl ze een selfie maakt. Voor Nuijen, die zich naar eigen zeggen laat inspireren door zowel Baudrillard als de Kardashians, is er maar weinig verschil tussen de barok en ons huidige sociale mediatijdperk. Ook Patel duikt in het verleden om kritisch commentaar op het heden te leveren. Zijn werk heeft een even symbolisch als uitgesproken politiek karakter. Zo is zijn sculptuur van een gekooide aap een directe kritiek op de koloniale wereldtentoonstellingen waarin mensen als exotisch object werden gepresenteerd. Patel baseert zich vaak op archiefonderzoek. Ook is hij heel precies in zijn materiaalgebruik. De kooi is dan wel afgebrand en opengebroken, maar de gevangene zit nog altijd op dezelfde plek. Het gaat Patel niet alleen om het historische beeld van “the savage other”, maar evengoed om de manier waarop bepaalde koloniale stereotypes nog altijd voortduren in het heden.

A Small Part of Everything was van 28 juni t/m 1 juli te zien in Cultureel Centrum ‘t Fijnhout. Voor meer informatie: http://asmallpartofeverything.com/

Anne Ruygt

is kunsthistoricus en curator

Recente artikelen