metropolis m

Tegenover de modieuze fixatie op het nu die doorschemert in het Meme Café, is het een verademing om in de Kunsthal de groepstentoonstelling Blackout te zien. Het uitgangspunt van die expositie heeft niet met nieuwigheid te maken, maar juist een vergeten technologische innovatie: de Kodak carousel diaprojector die al sinds 2004 niet meer geproduceerd wordt. De kunstenaars in Blackout maken allemaal gebruik van deze bijzondere projector die het tegengestelde is van smooth en tussen de dia’s duisternis laat zien. Het is een ruimte die de verbeelding prikkelt, en aan de beeldenreeksten onvermoede dimensies geeft.

De meest indrukwekkende en inventieve installatie is A man Called Love van Tamar Guimarães. In feite een essayfilm met dia´s die gebruik maakt van twee projectors en waarvan de dia’s op associatieve wijze in elkaar overvloeien. Op een geluidsband is het verhaal te horen van de Braziliaanse spiritist Francisco Candido Xavier (1910-2002) die kon spreken met de geesten van doden en daar boeken over schreef. Een populaire auteur in Brazilië die in zijn werken ook een vreemde en onwerkelijke utopie omschreef. Door middel van wat prachtige foto’s uit die periode weet Guimarães een geheimzinnig en beklemmend beeld te schetsen van de man en zijn tijd. Daarbij komt ook de dictatuur ter sprake en hoe Xavier sprak met de vergeten slachtoffers van het regime.

Spookachtig is ook de Landscape Series #1 van Nguyen Trinh Thi die bestaat uit foto’s van mensen die wijzen naar een leeg landschap of verdwenen objecten. Vreemde beelden die je confronteren met een pregnante afwezigheid. Het verhaal achter de foto’s is dat ze afkomstig zijn van Vietnamese kranten en gemaakt zijn door fotografen die pas na een nieuwswaardig incident ter plekke waren. Dat levert een serie mysterieuze dia’s op die je als kijker zelf gaat aanvullen met gebeurtenissen.

Ook Philippe Parreno, die een hele Pathé-bioscoop met piano ter beschikking heeft gekregen, blikt terug. In het kader van het beeldende kunstprogramma kreeg kunstenaar draait dagelijks meerdere malen de film No More Reality Whereabouts, onder live-begeleiding van een pianist en geïntroduceerd door een Indonesisch karakter-acteur. De film biedt een hermontage van ouder werk van Parreno, een overzicht van zijn films in een compleet nieuwe interpretatie. In feite een soort Parreno Greatest hits waarin verschillende filminstallaties als speelfilm aan elkaar zijn gemonteerd en een pianist ter plekke de fragmenten voorziet van muziek.

De film begint met 3D-beelden van Annlee, de mangafiguur die Parreno samen met Pierre Huyghe had gekocht en waarmee hij vragen opriep over echte en virtuele identiteit in No Ghost just a Shell. Vandaar gaat het naar Marilyn die een nauwgezette filmische reconstructie is van een hotelkamer waarin Marilyn Monroe verbleef en die gaandeweg prijsgeeft hoe kunstmatig alles is. Parreno’s werk is technisch sterk en visueel meeslepend, maar ook narratief mager, zeg maar leeg. De postmoderne benadrukking van de filmische productie, de camera, het kijken en bekeken worden zijn zo gewichtig geformuleerd dat ze gaandeweg wat beginnen te storen, hoe fraai sommige beelden ook zijn. Zijn fascinaties passen iets te perfect in de lijn met de thematiek van het festival waar de verraderlijke oppervlakte en het verleidelijke virtuele worden gezien als belangrijke bestanddelen van onze gespleten eigentijdse realiteit.

Geef mij dan toch liever het breukvlak en de hapering van de diaprojector. Of de bijzondere installatie in de Armeniuskerk van zogeheten ‘outtakes’ van een film van de legendarische Sergei Parajanov. In het Sovjet-tijdperk was het gebruikelijk om de negatieven van outtakes te verbranden om het zilver te recyclen, maar door een wonder bleven de outtakes van Parajanovs klassieker De kleur van de granaatappels (1969) bewaard. Temple of Cinema #1 is een door restaurator Daniel Bird verzorgd archief, in de folder ook omschreven als ‘open boek’ van de film, waardoorheen de bezoeker als het ware kan bladeren.