metropolis m

Zaaloverzicht Stage bij 38CC, Delft 

Drie jonge kunstenaars laten zich voor de tentoonstelling Stage inspireren door de moderne muziekcultuur. Daarbij roept vooral het werk van Karl Phillips pijnlijke vragen op over de alternatieve festivalscene.

Ik kan het met nog goed herinneren dat in de jaren 90 door het toedoen van de beruchte Young British Artists opeens in alle hippe tijdschriften werd verkondigd dat kunst het nieuwe rock-‘n-roll was geworden. Maar wat is er dan met de oude rock-‘n-roll gebeurd? Is de geest van rebellie, vernieuwing en jeugdigheid die geassocieerd wordt met popmuziek geheel verdwenen?

Voor de drie kunstenaars die deelnemen aan de expositie Stage vormt de hedendaagse muziekcultuur een gebied dat wordt onderzocht en bekritiseert. Jorris van de Moortel, Kim van Norren en Karl Philips gebruiken verschillende middelen om dat te doen maar wat steeds terugkomt zijn bekende elementen uit bepaalde subculturen of de populaire mainstream. In 38CC zijn de werken verspreid over de grote zaal en in een klein kamer in de hoek van de expositieruimte.

Zaaloverzicht Stage bij 38CC, Delft 

De schilderijen van Kim van Norren maken in die opstelling de minste indruk. Ze bestaan uit teksten en abstracte vlakken in verleidelijke kleuren. De teksten zijn fragmenten van bekende liedjes van onder meer David Bowie, Adele en REM. Op het doek zijn ze niet altijd even herkenbaar, maar het blijft de vraag wat nu het nut is van deze toe-eigening. Daarnaast kunnen de schilderijen het decoratieve maar met moeite van zich afschudden.

De Belg Jorris van de Moortel doet dingen die meer prikkelen en wringen. Van hem zijn installaties en collages te zien. Daarvan is zijn Bagdrop + Fender (2017) nog het meest imposant: een grote witte zak die aan het plafond hangt. De inhoud doet de zak barsten en een hals van een gitaar steekt er brutaal uit. Een sculptuur die een mooie record cover zou kunnen zijn voor een experimentele noiseband.

Zaaloverzicht Stage bij 38CC, Delft

Bij Van de Moortel merk je een spanning tussen rebellie en ritueel. In de film die een deel uitmaakt van de installatie Zonnebeke en Cinderella (2018) zijn beelden van een carnavalsoptocht te zien op twee schermen (een staand en de ander liggend). Het is een dolle processie en mannen verkleed als duivels hangen de paljas uit. De meisjes in witte jurken, die de onschuld zelve zijn, brengen hier een contrast aan. Flarden van Albrecht Dürers houtsnede Das Narrenschiff komen ook voorbij.

De wijze van registreren en monteren doet sterk denken aan de invloedrijke underground filmmaker en kunstenaar Cameron Jamie. Thematisch is er veel overlap met zijn werk. Jamie filmde wilde feesten waarin oude tradities samensmolten met eigentijdse subculturen, wat in het werk van Van de Moortel ook meespeelt. Er is een link tussen de geritualiseerde baldadigheid van Carnaval en de stoere rebellie van rock en metal. In een ander werk met de veelzeggende titel A representation of the incomplete mythical world whose perfection lay outside it I (2018) is Van de Moortels fascinatie voor de bovennatuurlijke kanten van muziek opnieuw voelbaar. De doorzichtige plexiglas doos met verschillende objecten lijkt op een memento voor een epifanie op de dansvloer die je opeens verplaatst naar een andere dimensie.

Zaaloverzicht Stage bij 38CC, Delft 

Tegenover de oude mythische wereld die bij Van de Moortel overloopt in de moderne wereld van pop en rock staat de nuchtere visie van Karl Philips die duidelijk is gegrond in de harde realiteit. De filminstallatie 7 Square Meters (2015) van deze Belgische kunstenaar bestaat uit verschillende elementen die op elkaar inwerken als je de film bekijkt. In grote flight cases heeft Philips gedetailleerde maquettes gemaakt. Het zijn steriele landschappen met wachttorens, hekwerken en verdwaalde auto’s. Geen vrolijke taferelen en op het eerste gezicht diorama’s van anonieme parkeerplaatsen of het uitgestrekte terrein van een gevangenis. De film die bij de installatie wordt vertoond geeft de maquettes geleidelijk een heel andere lading.

We zien Philips die vertelt over zijn relatie met het festival Pukkelpop in Hasselt. Een groot alternatief muziekfestival dat vergelijkbaar is met Lowlands. Hij heeft het over zijn jeugdherinneringen, maar komt op een gegeven moment met scherpe inzichten die herkenbaar zullen zijn voor de frequente festivalbezoekers. Want is het terrein niet als een kleine politiestaat? De armbandjes ter controle. De hekwerken om mensen buiten te sluiten. De constante beveiliging die alles in de gaten houdt. Zo roept Philips een uitdagende tegenstelling op. Een plek die enerzijds in het teken staat van feesten en hedonisme maar anderzijds tot in de puntjes is gereguleerd en wordt gecontroleerd.

Zaaloverzicht Stage bij 38CC, Delft 

Terwijl Philips het hierover heeft zien wij beelden van jongelui die stiekem het festivalterrein binnen proberen te komen. Ze vinden een gat in het hek of een onbewaakte plek. Philips merkt terecht op dat ze misschien over de eerste barrière heen zijn, maar dat er nog veel obstakels op hun pad zullen komen.

Deze overpeinzingen vormen de basis voor een interventie van Philips. Een vorm van activistische land art die iets van het rebelse en tegendraadse idee van het festival terug wil claimen. De film volgt Philips en zijn crew die dit project in het geheim uitvoeren alsof het een militaire operatie is.

7 Square Meters is een fascinerende filminstallatie die je betrekt bij Philips verzetsdaad maar ook een pijnlijke constatering maakt die je moeilijk kunt negeren. Is rock-‘n-roll dood en verworden tot een fenomeen dat geheel in handen ligt van de commercie? Is het alternatieve, wilde en rebelse karakter echt verdwenen of juist volledig opgegaan in een ervaring die kunstmatig wordt vervaardigd in het kader van festivalisering? Philips’ werk vormt door dat soort vraagstukken het hoogtepunt van deze redelijke expo waar je op momenten de kritische diepgang mist.

Stage: Jorris van de Moortel, Kim van Norren en Karl Philips
38CC, Delft

15 juni tot en met 18 augustus

George Vermij

is criticus en journalist

Recente artikelen