metropolis m

Femke Herregraven, A Doodle , a Diagram, a Disaster, Expoplu, 2019, overzicht

[h1]Supercalifragilisticexpialidocious* 

Misschien voorspelbaar, maar ik moet toch aan Mary Poppins denken als ik de Paraplufabriek betreed. De locatie spreekt tot de verbeelding. Het pand ademt de postindustriële sfeer van de jaren tachtig, met een overdekte binnenplaats waar links en rechts kleine creatieve bedrijven een nieuwe bestemming geven aan de leeggevallen plaatsen van voormalige werkplaatsen maar die de oude industriële tijd toch nog voelbaar aanwezig houden, alleen al in de krakkemikkige architectuur. De loop door de entreehal voelt als een reis door de tijd.

Op de website lees ik dat het pand in 1982 werd gekraakt, sinds 1984 gehuurd en in 1995 door de vereniging is aangekocht. Zeven bewoners/bewoonsters en zo’n achttien activiteiten. Sinds 1994 is hier Expoplu gevestigd, ‘een platform voor hedendaagse beeldende kunst’, waar ruimte is voor ‘experiment, engagement en samenwerking’.

Youri Appelo geeft er richting aan het beleid (hij staat na twee jaar op het punt weer te vertrekken). Met ambitie. De koers is discursiever dan voorheen, met kunstenaars die zich buigen over vraagstukken die momenteel spelen in de maatschappij. In websitetaal heet dat: ‘De onderzoekende houding van de curatoren en organisatoren is bepalend voor een brede programmering waarin de interactie tussen beeldende kunst en andere disciplines voorop staat.’

De huidige tentoonstelling met Femke Herregraven mag een indicatie zijn. A Doodle, a Diagram, a Disaster voegt zich in Herregravens huidige onderzoek naar de catastrofe, waarvan ook haar installatie voor de Prix de Rome in het Stedelijk (hier een recensie) onderdeel uitmaakt.

In Nijmegen gaat ze in op de krassen in een eeuwenoude schelp van half een miljoen jaar oud, die tegenwoordig in Naturalis ligt. Recent onderzoek heeft uitgewezen dat de krassen gemaakt moeten zijn door de Homo Erectus en dus een van de eerste tekeningen van de mens zijn.

De krassen vormen een terugkerend motief in de tentoonstelling, op de schelp zelf, althans een 3d representatie ervan, een wandschildering en een video, waarin de geschiedenis van de vondst op Indonesië wordt opgediept, aan de hand van de ontdekker, paleontolist Eugene Dubois (tevens ontdekker van de Java-mens, die de schelp volgens goed koloniaal gebruik naar Nederland meenam, nadat lokale assistenten het fossiel hadden opgegraven).

Wat de krassen betekenen weten we niet, maar ze prikkelen wel de verbeelding. ‘Hm, hm’, laat Herregraven een video zeggen. Ik denk, als ik ze zie: supercalifragilisticexpialidocious en dan de Nederlandse vertaling ervan: ‘Wat je zegt wanneer je niet weet wat te zeggen’. Krassen.

[blockquote]‘Wat je zegt wanneer je niet weet wat te zeggen’. Krassen

Replica van de schelp

Femke Herregraven, From Pseudodon to DUB1006-fl, 2019-...(detail)

Soms moet je een woord over je tong laten rollen, omdat het klinkt als zijn betekenis, niets meer, niets minder. Hier ben ik, ik leef, ik handel, ik kras. Oftewel: ‘Wat je zegt wanneer je niet weet wat te zeggen’, maar er toch wil zijn. Supercalifragilisticexpialidocious.

Herregraven laat het er niet bij. In de tentoonstelling vormt de eeuwenoude doodle een oerbeeld van data, het prototype van de index, oftewel het teken dat zo graag meer wil zijn dan dat het lijkt te zijn (kras), maar liever ook iets anders is, een vertegenwoordiging van de wereld, een representatie van het bestaan.

Femke Herregraven, Corrupted Air, 2018,  A Doodle , a Diagram, a Disaster, Expoplu, 2019 

Herregraven vertelt aan de hand van enkele voorbeelden over de wildgroei ervan: hoe de index voor de wereld is komen te staan, ons het zicht erop ontneemt. Er zijn bijvoorbeeld de satellietopnames te zien waarmee elke minitieuze verandering in het landschap omgerekend wordt tot veranderingen in waarde waarmee investeerders op de financiële markten hun voordeel doen. In de tentoonstelling is ook een lichtbak te zien waarop een index van oude catastrofes, uit een oud-Hollands manuscript, wordt gekoppeld aan hedendaagse indexen van catbonds, oftewel berekeningen waarmee investeerders speculeren op toekomstige rampspoed.

Herregravens tentoonstelling is geen klaagzang. Er is bezorgdheid, maar er spreekt aan de hand van de oerdata op de schelp ook een fascinatie uit over de wereld die verborgen blijft achter de wereld zoals we die zien. Oftewel: waarin een kras geen kras meer is, maar iets dat verwijst naar een dieperliggend verhaal.

DIT IS DEEL TWEE VAN HET NIJMEGEN WEEKEND. LEES HIER DEEL 1 OVER RUIS, DEEL DRIE OVER KNUST, DEEL VIER OVER ISOLDE VENROOY EN DEEL VIJF EEN RECENSIE OVER SEELENWANDERING – DE GELDERLAND BIËNNALE MET SPECIALE AANDACHT VOOR HET VALKHOF 

*Uit Mary Poppins, volgens de Engelse vertaling ‘Atoning for educability through delicate beauty’

Femke Herregraven, A Doodle, a Diagram, a Disaster, Expoplu, Nijmegen, 11.10 t/m 24.11.2019 ikv Gelderand Biënnale

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen