metropolis m

Opening Salim Bayri en Ghita Skali, Large quantities of sunflower seeds are for birds… and sometimes people, Motel Spatie, Arnhem, 2020

Als was het dekoloniale Arte Povera. In Large quantities of sunflower seeds are for birds… and sometimes people in Motel Spatie in Arnhem worden zonnebloempitten gedachteloos gepeld, met hoge stapels schillen als (esthetisch) resultaat.​ Maarten Buser was net op tijd om verslag te doen van de tentoonstelling, die helaas, kort na zijn bezoek, noodgedwongen gesloten werd.

Zonnebloempitten pellen en opeten is een niksige activiteit die je gedachteloos uit kunt voeren terwijl je ondertussen met iets anders bezig bent. Aan het einde van een tv-programma of een lang telefoongesprek kijk je op je bord of schoot en ligt er een stapeltje schillen; toch nog best nog veel afval voor zo’n minimale handeling. Kunstenaars Salim Bayri en Ghita Skali (beide in 1992 geboren in Casablanca) zijn ervaringsdeskundigen. Aan het einde van hun eerste overleg voor een gezamenlijke tentoonstelling in de Arnhemse expositieruimte en kunstenaarsresidentie Motel Spatie  hadden ze nog geen opzet te pakken, maar omdat ze ondertussen zonnebloempitten aten lag er wél een stapel schillen – toch nog een startpunt gevonden. Dergelijke schillenverzamelingen, maar dan groter, zijn het eerste dat opvalt wanneer je de expositieruimte van Motel Spatie binnenloopt. Daarna zie je de grote zakken – in totaal is er vierhonderd kilo aan pitten besteld – en het papier waar je als bezoeker een puntzak van mag vouwen om die vervolgens vol te scheppen en er uit te eten. Het afval komt vervolgens op de grond terecht, want waarom zou je dat netjes in je hand houden als er al zoveel ligt?

Opening Salim Bayri en Ghita Skali, Large quantities of sunflower seeds are for birds... and sometimes people, Motel Spatie, Arnhem, 2020

Opening Salim Bayri en Ghita Skali, Large quantities of sunflower seeds are for birds... and sometimes people, Motel Spatie, Arnhem, 2020

Opening Salim Bayri en Ghita Skali, Large quantities of sunflower seeds are for birds... and sometimes people, Motel Spatie, Arnhem, 2020

De expositie Large quantities of sunflower seeds are for birds… and sometimes people doet qua uitstraling sterk aan arte povera denken. Het geheel valt op het eerste oog een beetje tegen; geen complexe of enorme pitten-bouwwerken, maar enkel hoopjes schillen. De kunstenaars lijken zich bewust van die niet bijster spectaculaire indruk en gaan daar speels mee om. De titel van de tentoonstelling verwijst naar de verkoper waar ze hun enorme hoeveelheid pitten bij bestelden en die hun vervolgens vroeg: dat is toch voer voor vogels, niet voor mensen? Hoewel er in Nederland ook zonnebloempitten gegeten worden, is dat toch veel populairder in andere landen, waaronder Polen, Rusland en Marokko: het thuisland van de kunstenaars. De kunstenaars vertellen dat dit pelgedrag daar vaak in verband gebracht met luiheid en andere vormen van niets doen: iets waar ook de schoenafdrukken tegen een muur (van iemand die daar schijnbaar tegenaan heeft geleund) van getuigen.

De expositie draait deels om luiheid en niets doen, maar evengoed om bedrijvigheid. Ook als je het pitten eten als ledig gedrag ziet, ontkom je niet aan het feit dat de populariteit ervan in Marokko ook voor werkgelegenheid zorgt. Tegelijkertijd outsourcen de kunstenaars een deel van het werk door de toeschouwers een groot deel van het ‘werk’ te laten verrichten. Ze hoeven zelf niet eens aanwezig te zijn, want er hangen instructies aan het begin van de ruimte. Met hun beroep op publieksparticipatie spelen Bayri en Skali een geestig spel met kunst, en misschien nog het meest met community art. In plaats van gezamenlijk de buurt opknappen, worden bezoekers uitgenodigd om te niksen en te consumeren. Tóch zijn ze bedrijvig, want inmiddels zijn er al behoorlijk wat kilo’s pitten gegeten en verandert het geheel daardoor steeds van vorm. Afval wordt kunst, weggooien wordt maken.

De expositie laat een fijn gevoel voor humor zien, maar heeft ook een serieuze ondertoon. Er worden grote onderwerpen aangesneden, waaronder migratie en culturele verschillen

Salim Bayri en Ghita Skali, Large quantities of sunflower seeds are for birds... and sometimes people, Motel Spatie, Arnhem, 2020

De expositie laat een fijn gevoel voor humor zien, maar heeft ook een serieuze ondertoon. Er worden grote onderwerpen aangesneden, waaronder migratie en culturele verschillen. De vellen papier waar je je puntzak van kunt vouwen, bevatten zowel Frans- als Arabischtalig huiswerk. Daartussen liggen ook A4’tjes gekopieerd archiefmateriaal dat betrekking heeft op gastarbeiders; bijvoorbeeld posters waarop kritiek wordt geuit op uitbuiting en gedwongen integratie. Dat het specifieke papierwerk en de pitten gemakkelijk op die manier met elkaar te rijmen zijn wordt bij een bezoek aan de tentoonstelling echter nog niet helemaal duidelijk. Dat is niet te wijten aan luiheid van de toeschouwer: als je zelf geen Marokkaanse achtergrond hebt, heb je nu eenmaal extra informatie nodig om tot deze lagen door te dringen. Alleen dan ontdek je dat Marokkaanse zonnebloempitverkopers zweren bij dit specifieke soort lijntjespapier en dat het daar traditie is om op de laatste schooldag van het jaar je schriften aan die verkopers te geven in ruil voor een goedgevulde puntzak pitten. Die context geeft meer gewicht aan de op zichzelf niet erg visueel rijke presentatie, waardoor de intuïtieve, laagdrempelige actie van het eten van zonnebloempitten ineens toch vrij conceptueel beladen raakt: er is voorkennis voor nodig. Dat wringt toch. Al met al overtuigt de ernst dan ook niet helemaal, maar de speelsheid doet dat gelukkig wél.

Salim Bayri en Ghita Skali, Large quantities of sunflower seeds are for birds... and sometimes people, Motel Spatie, Arnhem, 2020

Salim Bayri en Ghita Skali, Large quantities of sunflower seeds are for birds... and sometimes people, Motel Spatie, Arnhem, 2020

 

Salim Bayri en Ghita Skali, Large quantities of sunflower seeds are for birds… and sometimes people, Motel Spatie, Arnhem stond gepland t/m 10/04, maar is vanwege de uitbraak van COVID-19 niet meer te zien.  Ander werk van Bayri is t/m 04/05 te zien in GEM, Den Haag, vanwege zijn nominatie voor de Vordemberge Gildewart Award 2020. GEM is voorlopig gesloten.
 

 

Maarten Buser

is dichter en kunstcriticus

Recente artikelen