metropolis m

Lucas de Man en Stichting Nieuwe Helden, The Membrane, onderdeel van ‘Yes, Please!’, Marres Huis voor Hedendaagse Cultuur Maastricht. Foto door Gert-Jan van Rooij

Yes, Please! onderzoekt het (on)gemak waar we erotiek mee associëren. De tentoonstelling van Lucas de Man en Nieuwe Helden krijgt met het gebrek aan fysiek, laat staan intiem, contact waar velen tijdens corona aan moesten wennen een betekenislaag die de curatoren niet hadden voorzien.

Als vuistregel in improvisatietheater nodigt ‘yes, and…’ een deelnemer uit mee te gaan in wat een andere deelnemer zojuist heeft gezegd (‘yes’) en hier vervolgens ook zelf verder over uit te weiden (‘and…’). ‘Yes, Please!’, titel van de tentoonstelling over erotisch verlangen in Marres, toont zich equivalent aan deze gouden regel. Ook in Maastricht wordt je als bezoeker uitgenodigd je mee te laten voeren door gepresenteerde verhalen van anderen én je eigen fantasieën te verkennen. Het open karakter van de tentoonstelling maaktYes, Please! toegankelijk: erotiek, zo blijkt, is meer dan verhalen rondom seks. Het is de persoonlijke ervaring die in Marres hoogtij viert.

Marres is een voorloper in het tonen van onconventionele presentatievormen. Zo was eerder in The Floor is Lava een op schaal gebouwd dak te zien in de expositieruimte en stond in Currents #5 een fully functional cocktailbar als werk van Alejandro Cerón. Yes, Please! is het resultaat van een gezamenlijk onderzoeksproject van Lucas de Man, tevens dramaturg van de tentoonstelling, en theatergezelschap Nieuwe Helden. Samen trokken zij drie jaar lang met een caravan langs festivals om interviews bij de bezoekers af te nemen rondom het thema ‘verlangen’. Honderden openhartige resultaten werden verzameld en gebundeld in een tentoonstelling en publicatie, beide ondergebracht in negen thema’s gebaseerd op de aard van de fantasieën. Momenteel worden deze in zeven ruimtevullende kunstinstallaties gepresenteerd in de zalen van Marres en in het gelijknamige boek dat naar aanleiding van deze expositie verscheen.

Nieuwe Helden en Lucas de Man stelden zeven verschillende presentaties samen waarin diverse aspecten van hun onderzoek naar erotiek, verlangen en verbeelding worden uitgelicht. Een bezoek aan Yes, Please! start met een toelichting in een speciaal ingerichte wachtruimte met roze muren en een rood tapijt, waar een van de hosts de expositie toelicht.. Aanvullende teksten op zaal zijn vrijwel volledig afwezig. Deze persoonlijke benadering onderschrijft het belang van eigen en fysiek contact dat in de hele expositie centraal staat.

Lucas de Man en Stichting Nieuwe Helden, de wachtkamer van ‘Yes, Please!’, Marres Huis voor Hedendaagse Cultuur Maastricht. Foto door Gert-Jan van Rooij. 

Lucas de Man en Stichting Nieuwe Helden, The Fireplace, onderdeel van ‘Yes, Please!’, Marres Huis voor Hedendaagse Cultuur Maastricht. Foto door Gert-Jan van Rooij. 

Op de begane grond zijn in twee op elkaar aansluitende ruimtes de installaties The Shame en The Fireplace te zien. The Shame is een installatie bestaande uit metershoge zwarte doeken die in een spiraal aan het plafond hangen en speakers die fragmenten afspelen van mensen die continu ‘uhm’ zeggen. Het geluid is een compilatie van de denkpauzes van de eerder genoemde geïnterviewden wiens verhalen het vertrekpunt van de expositie vormden. De vele lagen stof vormen nauwe passages vormen, waar de bezoeker zich doorheen moet bewegen om de volgende ruimte te bereiken. 

Het gevoel van onbehagen en ongemakkelijkheid dat The Shame oproept wordt in de opvolgende installatie The Fireplace daarentegen juist met alle moeite weer ongedaan gemaakt. In de ruimte ligt een groot bruin hoogpolig tapijt dat over een stellage heen gedrapeerd is en daardoor drie rondingen heeft. Op de achtergrond speelt een rustgevende geluidstrack, een monotone, haast meditatieve noot die in een loop wordt afgespeeld. Bezoekers worden uitgenodigd om op een van de rondingen te liggen en de trillingen van de geluiden fysiek in hun lijf te voelen. Het eerdere ongemak maakt plaats voor een intiem gevoel dat doet denken aan een tintelende ASMR-beleving. 

Door een safe space van behagen te creëren in een tentoonstelling waarvan de thematiek aanvankelijk juist als ‘ongemakkelijk’ werd neergezet, zetten De Man en Nieuwe Helden de bezoeker op scherp. Ongemak wordt gemak in Yes, Please!, en erotiek verandert langzamerhand van eenduidig taboe naar meervoudige fantasie. Hoe meer tijd je in de expositie doorbrengt, hoe meer ruimte voor die ontwikkeling ontstaat. Het is een expositie waarbij een bezoek niet gehaast moet worden.

Eye-catcher in de presentatieruimtes op de bovenverdieping is The Membrane: een installatie bestaande uit een enorme roze opgeblazen ballon die je kan betreden. In deze bubbel liggen zitkussens en twee tafels met gaten waar genummerde rollen tekst uitsteken, die je kunt lezen. Ook liggen er waaiers die functioneren als een soort kleurenstaaltjes: je kunt zelf kiezen welke van de interviews je wil beluisteren. De negen categorieën waar de persoonlijke fantasieën in ondergebracht worden dragen zelf enigszins clichématige titels: ‘romantiek en passie’ en ‘nieuwigheid, avontuur en afwisseling’ volgen elkaar op. 

Door een safe space van behagen te creëren in een tentoonstelling waarvan de thematiek aanvankelijk juist als ‘ongemakkelijk’ werd neergezet, zetten De Man en Nieuwe Helden de bezoeker op scherp

Lucas de Man en Stichting Nieuwe Helden, The Kitchen, onderdeel van ‘Yes, Please!’, Marres Huis voor Hedendaagse Cultuur Maastricht. Foto door Gert-Jan van Rooij

Lucas de Man en Stichting Nieuwe Helden, ‘Yes, Please!’, Marres Huis voor Hedendaagse Cultuur Maastricht. Foto door Gert-Jan van Rooij. 

Lucas de Man en Stichting Nieuwe Helden, ‘Yes, Please!’, Marres Huis voor Hedendaagse Cultuur Maastricht. Foto door Gert-Jan van Rooij. 

Yes, Please! is een tentoonstelling waarin toevalligheden de boodschap versterken. Met het gebrek aan fysieke aanraking in het COVID-tijdperk in het achterhoofd krijgt Yes, Please! een  extra betekenislaag. Het belang aan persoonlijk en intiem contact wordt steeds opnieuw benadrukt: bij het verplicht dragen van handschoentjes waar je vervolgens alles mee mag aanraken, bij het uittrekken van je schoenen wanneer je The Membrane betreedt en bij de mondelinge toelichting van de gastvrouw aan het begin, die sterk afsteekt tegen de gebruikelijke passieve lezing van een zaaltekst. 

Erotiek wordt in Yes, Please! luchtig, nuchter en toch prikkelend gepresenteerd. De gedeelde verhalen zijn ongefilterd, maar niet obsceen. Het is Lucas de Man en Nieuwe Helden daarmee gelukt om het thema ‘erotiek’ te presenteren op een subtiele en esthetische manier: zonder in your face te zijn weten ze toch de verbeelding te stimuleren.

‘Yes, Please!’ is te zien bij Marres Huis voor Hedendaagse Cultuur Maastricht tot en met zondag 9 augustus. 

Linda Köke

is kunstcriticus en curator bij kunstruimte Willem Twee

Recente artikelen