metropolis m

Revital Cohen & Tuur Van Balen, Palms Palms Palms, Z33 Huis voor Actuele Kunst, Design & Architectuur, 75 Watt. Foto: Selma Gurbuz

Hoera! Na een lockdown van enige weken zijn de musea in België weer open. Ive Stevenheydens bezocht voor ons het ingrijpend verbouwde en schitterend uitgebreide Z33 voor de tentoonstelling Palms Palms Palms van het kunstenaarsduo Revital Cohen & Tuur Van Balen, die via een wat onnavolgbare navigatie verschillende ‘belevingen’ aanbiedt.

Z33 werd recentelijk flink verbouwd. In feite kreeg het Hasseltse kunstencentrum met Vleugel 19, ontworpen door de Italiaanse architecte Francesca Torzo, een volledig nieuw hoofdgebouw. De oudere aanpalende Vleugel 58, die dateert uit 1958, en de nabijgelegen als tentoonstellingsruimtes omgeturnde begijnhofhuisjes vallen in het niet naast de massieve nieuwbouw.  

Palms Palms Palms overziet tien jaar werken en artistieke research van Revital Cohen (°1981, Verenigd Koninkrijk) & Tuur Van Balen (°1981, België). Het vanuit Londen opererende duo maakt installaties, films, foto’s en sculpturen die industriële systemen van productie en entertainment onder de loep nemen en hoe deze zich mogelijk verhouden tot diverse politieke, sociale en culturele contexten. In deze omvangrijke tentoonstelling – er zijn 45 voor het merendeel vrij grote werken te zien – gaan Cohen & Van Balen in op zaken als ‘dieren als voorwerpen’ en de schone schijn van winkansen bij het gokspel naast geopolitieke kwesties. Hun werk is op het eerste gezicht veeleer abstract, bling-bling alsook bijzonder fashionable. Het vraagt dus steeds wat uitleg om het te kunnen lezen en begrijpen. Toch kozen de kunstenaars er samen met curator Christina Li voor om in de zalen geen muurteksten of titels aan te brengen. In plaats daarvan krijg je twee boekjes mee aan de balie. Dit zou de bezoeker moeten toestaan om ‘met een onbevangen blik te tentoonstelling te ervaren en de installaties op je te laten inwerken’. 

[blockquote]Naast geopolitieke kwesties gaan Cohen & Van Balen in op zaken als ‘dieren als voorwerpen’ en de schone schijn van winkansen bij het gokspel 

Revital Cohen & Tuur Van Balen, Palms Palms Palms, Z33 Huis voor Actuele Kunst, Design & Architectuur, The Odds (Part 1). Foto: Selma Gurbuz

Revital Cohen & Tuur Van Balen, Palms Palms Palms, Z33 Huis voor Actuele Kunst, Design & Architectuur, Paradise Series. Foto: Selma Gurbuz

Revital Cohen & Tuur Van Balen, Palms Palms Palms, Z33 Huis voor Actuele Kunst, Design & Architectuur, Avant Tout, Discipline. Foto: Selma Gurbuz

De beoogde ‘naakte’ tour pakt anders uit. Dat blijkt al bij het betreden van de erg hoge inkomtunnel van Z33, waar het werk Others zachtjes weerklinktHet is het resultaat van een wetenschappelijk experiment genaamd moonbouncing. Daarbij wordt gecommuniceerd tussen radiostations op aarde door een geluid, in dit geval de paringsroep van een haas, te laten weerkaatsen op het oppervlak van de maan. Een mooie poëtische opmaat, maar zonder tekst of uitleg had ik het geluid niet eens opgemerkt, laat staan kunnen plaatsen. Verderop: twee zeer theatraal gepresenteerde half transparante monumentale voiles met een print van iets wat op een maanlandschap lijkt. Avant tout, discipline (2017) blijken echter, nadat ik weer even door een van de brochures heb gebladerd, foto’s van coltanmijnen in Kivu. Coltan is het mineraal dat in elektronische producten wordt gebruikt. De ontginning en verwerking ervan leidt tot uitputting van natuurlijke bronnen en sociale ongelijkheid. 

Others is het resultaat van moonbouncing: het geluid van de paringsroep van een haas wordt weerkaatst op het oppervlak van de maan. Een mooie poëtische opmaat, maar zonder tekst of uitleg had ik het geluid niet eens opgemerkt

De twee boekjes die ik heb gekregen gaan gepaard met twee verschillende tentoonstellingsbelevingen. In de witte Nederlandstalige worden een aantal concepten uitgelegd die de kunstenaars aanraken, en in de rode Engelstalige wordt elk tentoongesteld werk omschreven (dit aan de hand van een ander, nog ingewikkelder grondplan). Deze vermoeiende wirwar doet af aan de technisch puik opgestelde tentoonstelling. Meermaals erger ik me in het zoeken naar werken op verschillende grond- en deelplannen die andere nummeringen hanteren en die bovendien niet altijd chronologisch gerangschikt zijn. Ik ben niet de enige: gedurende mijn tocht zie ik anderen hun brochures draaien en keren terwijl ze op- en neer de zalen lopen om zich te vergewissen van hun positie. “Wat is nu welk werk,” verzucht een koppel naast me. Gelukkig springen de suppoosten met de glimlach bij – al geven ze eveneens toe dat het een kluwen is. 

Overtuigen doet The Odds (Part 1) (2019), een korte video waarin flashy, geslaagd over-geësthetiseerde beelden van verdoofde racepaarden (die klaargemaakt worden voor chirurgisch onderzoek?) zich mengen met wiegende, met pluimen getooide showgirls in een casino te Macau. Ook krijgen we een vocale performance van Steve Ignorant van de punkgroep Crass. Die bevindt zich in een imposante bingohall, oorspronkelijk een cinema gestileerd als een neogotische kathedraal. Wat hier precies aan de hand is weet ik niet. De brochure maakt gewag van de term ‘apofenie’, volgens wikipedia “het in willekeurige gegevens patronen opmerken en daarin betekenissen lezen die er niet zijn”. Maar het maakt me niet uit. Deze over-the-top cocktail van kleuren en indrukken gepind op een stuwende soundtrack zuigt ook de andere bezoekers op. De hele setting richt zich volledig op beleving: het werk speelt op een enorme LED-wall hetgeen een hallucinant effect geeft, en geregeld bliksemen de tentoonstellingslichten aan het plafond op het ritme van een gokmachine (The Dancefloor, 2019). Er is zelfs geur: door de zaal walmt The Restraint (2019), een parfum dat de kunstenaars lieten ontwikkelen door een marketingbureau en dat ondermeer musk en synthetische humane feromonen bevat.

Geregeld bliksemen de tentoonstellingslichten aan het plafond op het ritme van een gokmachine in The Odds

Revital Cohen & Tuur Van Balen. The Odds (part 1), 2019/20

Revital Cohen & Tuur Van Balen. Trapped in the dream of the other

Revital Cohen & Tuur Van Balen. Paradise, foto (c) Michael Pfisterer

Op de bovenverdieping gaat het spektakel en de fun gewoon door. Opnieuw zijn er flikkerende lampen en ditmaal ook een rookmachine (The Rise, 2020). De kunstenaars kozen om onduidelijke redenen voor een beladen materiaal: het apparaat is gevoed met water uit de Jordaanrivier. We horen de klok – min of meer – luiden, maar weten we niet precies waar de klepel al zou moeten hangen. Dat geldt ook voor The Circuit (2019), stapeltjes casinochips waarvan de omschrijving nogal vergezocht en krampachtig is: “Casino chips manufactured in China for the artists, using clay dug up in Jerusalem,” lezen we. Is de combinatie van een grondstof uit Jerusalem met een productieproces in China voldoende om een werk te markeren als geopolitieke kritiek?  

Interessant is de cluster van werken rond de goudvisindustrie in Japan. Sterile (2014) is een in een blok epoxyhars gevatte goudvis. Het beestje heeft geen reproductieve organen. Dit werk staat tegenover een boeiende video. In Kinyo Kingdom (2013) bevinden we ons op een Japanse markt. Geëxposeerd in witte gietijzeren kommen zien we tal van misvormdegoudvissen. Een kenner licht de varianten toe en wat hun marktwaarde zo al is. Blijkt hoe sterker mismaakt, hoe meer gewild. Sommige van de diertjes hebben veeleer wat weg van een uitgerekte framboos met een lijfje. Ernaast staat ook nog een machine die goudvissen steriel kan maken (Sensei Ichi-go, 2014) en hangen tekeningen rond deze artificiële en nutteloze goudvisindustrie. Het geheel heeft iets misselijkmakend – het apparaat lijkt wel iets uit een operatiekamer of een lijkenhuis. 

Revital Cohen & Tuur Van Balen. Sterile, 2014.

Revital Cohen & Tuur Van Balen, Palms Palms Palms, Z33 Huis voor Actuele Kunst, Design & Architectuur, Sterile + Drawings. Foto: Selma Gurbuz

In de laatste zalen duiken de maan-doeken (Avant Tout, Discipline 2017) uit de eerste zaal weer op. Ditmaal in een serie van zeven. De werken van vijf bij drie meter vormen een summier labyrinth naar een muur. Er achter speelt Trapped in the Dream of the Other (2017), een videoregistratie van een “vuurwerkperformance”in een openlucht coltanmijn in Kivu. Terwijl een camera op kniehoogte zich een weg zoekt door nauwe gangen tussen het gesteente van de mijn, zorgt een vuurknal of een rookbom bij wijlen voor beroering of een kleurige toets. In de brochuretekst wordt andermaal een rookgordijn opgetrokken: “The fireworks had been imported from Liuyang in Hunan Province, the epicentre of China’s fireworks manufacturing industry, and set off remotely over an unstable connection.” Weer frons ik de wenkbrauwen. Zonder de brochuretekst te lezen is het werk onbenaderbaar, maar zodra ik het boekje opensla komt het allemaal wel al te bestudeerd en bewust gecalculeerd over. Een toegankelijkere tekst, een waarin ambities en referenties niet al te nodeloos hoog opgestapeld worden, zou het makkelijker maken voor de tentoonstelling om een overtuigende indruk achter te laten. Nu verlaat ik Z33 met het knagende gevoel dat er meer in deze verder amusante en erg spectaculaire tentoonstelling had kunnen zitten. 

Nog tot 31.01.2021 in Z33, Hasselt. Momenteel gaan rondleidingen niet door, maar op 12 januari vindt er een online talk met Tuur Van Balen plaats. 

Recente artikelen