metropolis m

Emile Hermans, Seeing is Believing, 2018/2020. Biljartballen en camera. Foto door de auteur

In vijf leegstaande panden van het Maankwartier in Heerlen krijgen jonge, talentvolle kunstenaars de kans nieuw werk te presenteren, in de hoop het nieuwbouwcomplex daarmee onder de aandacht van investeerders te brengen. Kunst ingezet als lokker voor geldschieters, Linda Köke heeft haar twijfels.
 

De tentoonstelling die ik bezoek in het Heerlense Maankwartier vindt plaats in een gecompliceerde constructie. Blue Moon, met als ondertitel Loop naar de Maan wordt georganiseerd door de Stichting Promotie Limburgse Kunstenaars, tevens organisator van de Park Limburg Prijs die met veel woorden tijdens de opening wordt benoemd, maar nu niet wordt vergeven.*  

De context is een domper op de kwalitatief goede expositie. Het hoofddoel van de tentoonstelling, de organisatie spreekt zelf van ‘kunsttour’, zweeft in tussen het zoeken naar nieuwe investeerders voor het half leegstaande Heerlense Maankwartier (het nieuwe stationsgebied) en het presenteren van ‘lokale makers’, een oneerbiedige term voor een fantastische groep jonge kunstenaars uit en rondom Limburg die de regio op landelijk en internationaal niveau van nieuw cachet voorzien.

Overzicht tentoonstelling, foto auteur

Floor martens, installatie Blue Moon, foto Luc Lodder

De gretigheid waarmee gezocht wordt naar geldschieters voor de ruimtes staat bijna haaks op de vrijheid en autonomie die de deelnemende kunstenaars presenteren. Natuurlijk, ook de kunstenaars zijn hier niet voor niks. Ze kunnen een extra vertoningsmogelijkheid goed gebruiken, na anderhalf jaar corona. Maar hier wordt de wereld van de kleine en de grote finance wel erg op een hoop gegooid. De commercie ligt er te dik op, merk ik als ik bij mijn consumptiebonnen ook een setje rode stickers krijg om naast de gekochte werken te plakken.

De fysieke locaties werken gelukkig wel in het voordeel van het getoonde werk. De vijf leegstaande panden, waar voorheen nog niets in is gebeurd, zitten vol met gekke hoeken, ruwe randjes en industriële details. De panden ademen potentie, terwijl ze wachten op het bedrijf of de investeerder waardoor ze in gebruik genomen zullen worden. Deze frisse potentie heeft een positieve uitwerking op het getoonde werk van de vierentwintig kunstenaars.

Vranckens Flower, dew bestaat uit een benen kam waarvan twee tanden geslepen zijn tot scherpe punten; het werk zinspeelt op de vele mythes rondom de zelfmoord van Cleopatra

Reinier Vranken, Flower, dew, 2021. Benen kam. Beeld courtesy de kunstenaar

Het werk van Reinier Vrancken (1992) is een van de hoogtepunten. Zijn subtiele sculpturen zitten vol betekenis en het is een feest om hem over zijn kunst te horen vertellen. In een raamnis ligt Flower, dew (2021) verstopt: een benen kam waarvan twee tanden geslepen zijn tot scherpe punten. Het werk zinspeelt op de vele mythes rondom de zelfmoord van Cleopatra. In een van de vele versies brengt haar dienstmeid een mand met vijgen haar kamer in, waarin een slang  verstopt zit die haar in haar borst bijt. De tanden van de slang laten twee wonden achter. In een tweede versie vermomt zij een kam in haar haren, prikt zich in haar arm en wrijft gif in de wond. Vrancken maakte deze kam, om niet één maar twee wonden toe te brengen. Niet geheel onbelangrijk is de symboliek van de slang: het dier van de wedergeboorte. Vrancken heeft het over hoe het achterlaten van een slangenbeet op je lichaam, echt of nagemaakt, misschien wel een volgend leven zou kunnen garanderen.

De kam voldoet niet aan het beeld dat de titel bij ons oproept. We zien immers helemaal geen bloem bedekt met dauwdruppels. Het is de onderbreking, zegt Vrancken, die een onmiskenbare rol speelt in de reïncarnatie. De pauze tussen het een en het ander. Vrancken houdt zich niet alleen bezig met de betekenissen waaraan hij wil refereren, maar ook met hoe hij daaraan wilt refereren. Flower, dew (2021) is een complexe dans waarin Reinier ons uitdaagt om in alle lagen van het werk te zoeken naar betekenissen.

Het werk I feel certain I am going mad again (2017) van Bas van den Hout (1986) is een ander werk dat refereert aan een naargeestige zelfdoding: die van Virginia Woolf in 1941. Het is de eerste zin in haar afscheidsbrief aan haar geliefde voordat ze keien in de zakken van haar jas stopte en de rivier in liep. Het werk bestaat uit een doorzichtige regenjas met ronde keien in de voorzakken. In zijn werk is Van den Hout geïnteresseerd in de soms onnavolgbare manier waarop de psyche en het geheugen werken. Net als in I feel certain I am going mad again neemt hij persoonlijke verhalen als startpunt voor beelden waarin hij zich tot het collectieve onderbewuste probeert te verhouden. Het werk is een reflectie op de vraag in hoeverre je iemands leed kunt gebruiken: waar zit de grens tussen een uiting van respect en sensatie?

Emma Peters, Untitled. Acrylverf op doek, 1m x 1,9m. Foto door de auteur

Linda Lenssen, Absence of Mind, 2021. HD video, 00’14”. Beeld courtesy de kunstenaar

Ik tref de expositie op een regenachtige dag. De afwezigheid van goede verlichting maakt het vaak lastig om kunstwerken goed te bekijken in de donkere, betonnen ruimtes, vooral als de zon geen natuurlijk licht werpt op het werk. Er is een handjevol werken die juist gedijen bij dit gebrek aan verlichting. In een donkere nis presenteert Linda Lenssen (1984) een drietal video’s, een sculptuur en een reeks tekeningen. Absence of Mind (2021) is een video waarin zij een positief en negatief beeld over elkaar heeft gelegd. Normaliter heffen deze elkaar op en vormen een grijs beeld, maar door het digitaal renderen van deze beelden ontstaan er fouten: deze ‘rendering errors’ vormen het startpunt van haar werk. De fouten destilleerde zij en bracht ze samen in deze filmmontage.

Emma Peters (1993) denkt niet in taal, maar in vorm. Haar onderzoek richt zich op het pure niets en het pure zijn, en de spanning die daartussen zit. Het zijn geen tegenpolen van elkaar, maar dingen die in bepaalde mate in alles zitten. Dit idee kristalliseert ze uit tot wat zij ‘de sprekende stilte’ noemt. Dat wat ze schildert, is een realistische afbeelding van wat er in haar hoofd gebeurt. De resultaten zijn abstracte schilderijen, gekenmerkt door kleur, ritme en textuur, die het beeld in balans brengen.

Al met al weet het werk van de kunstenaars zich staande te houden in de kapitalistische context van de expositie. Het werk is krachtig genoeg om op zichzelf te staan

Overzicht Blue Moon, foto Luc Lodder

Blue Moon, foto Luc Lodder

Al met al weet het werk van de kunstenaars zich toch staande te houden in de kapitalistische context van de expositie. Het werk is krachtig genoeg om op zichzelf te staan. Het geeft mij hoop voor een toekomst waarin kunst ook gewoon kunst mag blijven, en geen tool om investeerders intrekking in bedrijfspanden te laten nemen.

*Naschrift: na verschijning van dit artikel laat de organisatie aan de auteur weten dat de Parkstad Limburg Prijs volgend jaar zal worden toegekend. In een schrijven aan de redactie wijst de voorzitter van de organiserende stichting, Miriam Jongen van de Stichting Promotie Limburgse Kunstenaars, erop dat deze stichting verantwoordelijk is voor deze exposite en niet de Parkstad Limburg Prijs, zoals in het artikel abusievelijk stond aangegeven (nu gecorrigeerd). Dat deze promotie van Limburgse kunst juist in de lege panden van het Maankwartier plaatsvindt is slechts van ‘secundair belang’, stelt Miriam Jongen. 

Blue Moon: Loop Naar de Maan, Maankwartier, Heerlen, t/m 5.9.2021. MMV Amber Delahaye, Amber Lalieu, Anke Huntjens, Bas van den Hout, Boris Dieleman, Ellis Driessen, Emile Hermans, Emma Peters, Dave De Leeuw, Fien Cox (B), Floor Martens Gladys Zeevaarders & Sophie Johns, Jorden Boulet, Kaspar Dejong, Kim Gromoll, Lola Safari, Linda Lenssen, Myrthe Triepels, Niels Vaes (B), Paulius Sliaupa, Pleun Moons, Quinn Zeljak, Reinier Vrancken, Ruben Castro (B)

Linda Köke

is kunstcriticus en curator bij kunstruimte Willem Twee

Recente artikelen