metropolis m

Tala Madani, Fan (Facial), 2021. Courtesy: Gallery Pilar Corrias

Tala Madani’s werk wordt bij KM21 geïntroduceerd als komisch, met een donker randje. Een lint raakt verstrikt in een ventilator, een shitty mom doolt door een statige villa, en een baby barst uit in woede richting het patriarchaat. Tijdens haar bezoek wordt Eline van der Haak met name overvallen door de zwaarte van deze beelden. Beelden waar, uiteindelijk, weinig over te lachen valt.

De tentoonstelling van Tala Madani bij KM21 is verdeeld over drie verschillende ruimtes, die ieder verschillende, hoewel samenhangende, thema’s belichten. De muurteksten benadrukken de komische kant van Madani’s werk en geven aan hoe de kunstenaar dat komische weet te combineren met zware onderwerpen. Tijdens mijn bezoek word ik echter vooral overvallen door de zwaarte van Madani’s werk. Schilderijen van ventilatoren, tentoongesteld in de eerste ruimte, hebben bijvoorbeeld een wel heel duister voorkomen. Als zwarte gevaartes hangen zij dreigend aan het plafond. Eerder dan hulpvaardig verkoeling te willen brengen, lijken zij erop uit slachtoffers te maken: om voorwerpen of misschien wel wezens op te pakken en te verslinden in hun rotaties. Eén werk laat zien hoe een lint in een ventilator verstrikt is geraakt; een ander laat zien hoe een lamp te grazen wordt genomen.  

Op een schilderij is te zien hoe het gezicht van een menselijk wezen sterk naar voren wordt gezogen; alsof aangetrokken door een kracht sterker dan die van de handen die het op zijn plek proberen te houden. Op een klein tv scherm laat een animatie zien hoe een man inderdaad door een grondventilator weggeblazen en verwoest wordt. Een andere man ziet deze scène op een beeldscherm en besluit om snel zijn eigen ventilator met een hamer kapot te slaan. Vervolgens begint hij zodanig te zweten dat hij eveneens verdwijnt, opgaat in een plas vocht. Er lijkt geen goede keuze te bestaan: ofwel het apparaat ofwel de hitte brengt de man ten val. Hoewel met name deze video ook weldegelijk iets grappigs heeft, komt het geheel toch vooral duister op me over.

[blockquote]Ventilatoren roepen makkelijk een gevoel van gevaar op. In films wordt geregeld ingezoomd op de ronddraaiende bladen van het apparaat, om zo een situatie dreigender te maken

Tala Madani, Shit Mom (Spun), 2021. Courtesy: Gallery Pilar Corrias

Tala Madani bij KM21. Death Fan. Foto: Peter Cox

Ventilatoren roepen makkelijk een gevoel van gevaar op. We kennen dit motief uit films, waarin geregeld wordt ingezoomd op de ronddraaiende bladen van het apparaat, om zo een situatie dreigender te maken. Maar hier wordt tegelijkertijd een veel groter thema aangesneden: airco’s en ventilatoren raken tijdens de steeds vaker voorkomende hittegolven steeds sneller uitverkocht. Mensen beschermen zich ermee tegen de effecten van een warmer wordende aarde. Hier laat Madani de ventilatoren in al hun ambiguiteit zien: de apparaten beschermen niet alleen, maar waarschuwen ook voor wat nog komen gaat. Met Death Fan geeft Madani de werken een titel die die dubbele betekenis aankondigt: want hebben we hier te maken met dodelijke ventilatoren of zijn de ventilatoren zelfs een fan (bewonderaar) van die dood te noemen?

Iets vergelijkbaars is aan de hand in de werken Shit Moms, die te zien zijn in de middelste en grootste ruimte van de expositie. Hier hangen geen schilderijen, maar zijn verschillende animaties te zien waarin geregeld een shit mom de hoofdrol speelt. Ze is een vrij losjes geschilderd, en daardoor moeilijk identificeerbaar, vrouwelijk figuur, druipend van de bruine drap. Ook hier kan de titel op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Een shit mom is allereerst een ‘slechte moeder’. Daarnaast verwijst de titel naar een voor moeders bekend gegeven: dat de zorg voor een baby allesoverheersend kan zijn. Het leven bestaat voor een bepaalde periode voornamelijk uit zorg: er is weinig ruimte voor slaap want om de paar uur moet je de baby voeden en natuurlijk luiers verschonen. Bijna alle moeders zullen een keer letterlijk onder gepoept, geplast of gespuugd zijn door hun baby. Toch lijkt de titel vooral te verwijzen naar opvattingen in de samenleving; er zijn ontzettend veel oordelen over wat een ‘goede moeder’ is en zou moeten zijn. Dus niet alleen het eigen kind, ook anderen verwachten van alles en nog wat van de moeder. Het is bijna onmogelijk om aan alle eisen en verwachtingen te kunnen voldoen. Iedere ouder zal momenten hebben die beter zouden kunnen, bij het ouderschap hoort ook ‘fouten’ maken. Al snel denk je ook zelf dat het allemaal niet goed genoeg is, en soms heb je er ook echt even genoeg van. Ben je dan een shit mom?

In verschillende animaties speelt een shit mom de hoofdrol: ze is een vrij losjes geschilderd, en daardoor moeilijk identificeerbaar, vrouwelijk figuur, druipend van de bruine drap

Tala Madani, Shit Mom Animation 1, 2021. Courtesy de kunstenaar en Pilar Corrias Gallery, Londen

Tala Madani, Shit Mom Animation 1, 2021. Courtesy de kunstenaar en Pilar Corrias Gallery, Londen

Tala Madani, Shit Mom Suicide, 2022. Courtesy de kunstenaar en Pilar Corrias Gallery, Londen

In de film van Madani doolt een shit mom door een statige villa, waarvoor de kunstenaar foto’s heeft gebruikt. Deze vormen een sterk contrast met de geschilderde figuur die geen duidelijk doel lijkt te hebben, behalve het besmeuren van de ruimtes met de uitwerpselen waaruit zij bestaat. Niet alleen laten haar voetsporen overal afdrukken achter, ook wordt alles wat zij aanraakt, en elke bank of elk bed waar zij even op zit of ligt, een bruine bedoeling. Naarmate de video vordert komen haar handelingen steeds meer berekenend over; waar zij eerst nog rustig rondkeek, doet zij steeds meer haar best om zoveel mogelijk plekken in de woning te bevuilen. Zij laat overal haar sporen na en lijkt schijt te hebben aan de eventuele gevolgen die dit heeft. Gek genoeg heeft dit iets activistisch, de tegendraadsheid ervan is als het ware een vorm van verzet tegen verwachtingen en veronderstellingen. 

In het werk Shit Mom Suicide bungelt zij een eeuwigheid aan de balustrade van een raam, de muur eronder komt meer en meer onder de bruine vlekken te zitten die zij achterlaat. Is zij zo shit dat het haar niet lukt om zich daadwerkelijk te laten vallen? Of onderstreept het werk de dubbelzinnige positie van de moeder, eeuwig balancerend tussen de verschillende belangen van zichzelf en dat van het kind? Bijzonder is dat in deze animaties geen baby’s voorkomen, wat wel zo was in eerdere schilderijen met hetzelfde thema.

In The Womb wordt de groei van een embryo in de buik getoond. Op een scherm geprojecteerd op de baarmoeder ziet de groeiende baby de wereldgeschiedenis voorbij komen

Tala Madani, The Womb, 2019. Courtesy: Gallery Pilar Corrias

Tala Madani, The Womb, 2019. Courtesy de kunstenaar en Pilar Corrias Gallery, Londen

Tala Madani bij KM21. Links: Shitty Mom, midden: Manual Man, rechts: The Womb. Foto: Peter Cox

Tala Madani bij KM21. Links: Manual Man, rechts: The Womb. Foto: Peter Cox

Baby’s komen wel voor in een aantal andere video’s. In The Womb wordt de groei van een embryo in de buik getoond. Op een scherm geprojecteerd op de baarmoeder ziet de groeiende baby de wereldgeschiedenis voorbij komen, met daarin ook beelden van oorlog en geweld. Een afstandsbediening die de baby even te pakken heeft zorgt niet voor verlossing. Er kan niet gezapt worden en het verhaal wordt niet gestopt. Uiteindelijk biedt een pistool ‘verlossing’, de baby schiet ermee op de beelden, maar tast hiermee de baarmoeder op gewelddadige wijze aan. Het werk refereert sterk aan het gegeven dat kinderen op de wereld komen zonder er zelf voor gekozen te hebben. Een plek waar al eeuwen allerlei gruwelijkheden plaatsvinden en waarin baby’s symbool staan voor onschuld en nieuw begin. Hier wordt een kind in de baarmoeder al opgezadeld met de complexiteit van het leven waar alleen geweld een antwoord voor lijkt te zijn. Een nogal naargeestige, maar tegelijk invoelbare actie. Als we wisten dat dit de wereld is waarin we zouden  moeten opgroeien, wie zou daar dan eigenlijk zin in hebben gehad?  

Het werk Manual Man, direct naast The Womb geïnstalleerd, lijkt er een soort vervolg op. In een kamer vol dozen doen meerdere mannen een poging om iets in elkaar te zetten. Bij het lezen van de handleiding veranderen zij echter zelf in een meubelstuk of apparaat. Aan het eind kruipt een blote baby de ruimte binnen en begint alle spullen met een knuppel tot moes te slaan. Het moment lijkt zowel een woede-uitbarsting richting het patriarchaat als een soort zuivering van datzelfde patriarchaat. Alles wat er al was wordt vernietigd; en daarmee kan misschien ook een nieuw en beter begin van iets anders ontstaan. De pasgeborene is misschien toch in staat om het tij te keren. Hoopvol staart hij/zij erna uit het raam.

Na de bloeddorstige apparaten, shitty moeders en boze baby’s die misschien uiteindelijk wel het verschil kunnen maken, wekt deze serie Concrete Suicide de suggestie dat er toch wellicht niet voor iedereen te ontkomen is aan de toxische denkbeelden en gewelddadigheden in de maatschappij

Tala Madani bij KM21. Concrete Suicide. Foto: Peter Cox

In vergelijking hiermee hebben de schilderijen uit de serie Concrete Suicide dan ook iets wrangs. Op de verschillende doeken is een schim van een figuur te zien die van een gebouw springt. Het zijn de schaduwen op het asfalt die uiteindelijk worden overspoeld door een plas bloed van de overledene. Hoewel deze werken minder expliciet zijn dan de animaties, is het onderwerp toch vrij somber en hard. Na de bloeddorstige apparaten, shitty moeders en boze baby’s die misschien uiteindelijk wel het verschil kunnen maken, wekt deze serie de suggestie dat er toch wellicht niet voor iedereen te ontkomen is aan de toxische denkbeelden en gewelddadigheden in de maatschappij. Dagelijks vinden er zelfdodingen plaats door mensen die geen andere weg zien dan zichzelf te verlossen van het moeten leven in deze wereld. De werken van Madani stippen problemen aan op een zeer directe en onconventionele manier. Uiteindelijk valt daar weinig over te lachen.

Tala Madani’s tentoonstelling is nog t/m 21 augustus te bezoeken

Eline van der Haak

is fotograaf, filmmaker en onderzoeker

Recente artikelen