metropolis m

The Bittersweet Memory of Plantation van Yassine Ben Abdallah

In een wereld waarin we vervreemd dreigen te raken van de objecten om ons heen, fluisteren de Design Academy afstudeerwerken bezoekers verfrissend toe: luister naar me, voel me, raak me aan, leef in verbinding met me! Mijke Tonnon ging kijken in Eindhoven en licht een aantal werken uit.

Al voor openingstijd staat er een lange rij bij de ingang van de Graduation Show van de Design Academy Eindhoven. Elk jaar weer vormt de afstudeertentoonstelling een van de meest bezochte onderdelen van Dutch Design Week. Dit jaar is er gekozen voor een nieuwe locatie: de Microtuin – geen tuin maar het voormalige KPN-gebouw aan de noordzijde van het station. Tussen de hekken staan de bezoekers te popelen om zich als een massastroom langs de vele afstudeerwerken te laten glijden.

Don’t Leave Me Hanging van Yesum Yoon

Achter de plastic flappers stap je de donkere ruimte van de parkeergarage binnen, waarin je overspoeld wordt door lichtgevende afstudeerprojecten; als vallende glitter doemen ze op in het duister. In fel contrast met de bakstenen en strakke parkeerlijnen komen de kleurrijke installaties op deze eerste dag van het afstudeerfestival flikkerend en zoemend tot leven. De buitenwereld komt eindelijk kijken en omgekeerd zien de projecten eindelijk de buitenwereld. Het is alsof ze uit de gaten en hoeken van de bakstenen muren zijn gegroeid en nu strompelend hun eerste stapjes zetten. Ze benaderen jou, maar vragen omgekeerd ook om jouw toenadering. In combinatie met de melodische ruis van het geroezemoes van de bezoekers brengen de soms wat mechanisch aandoende projecten een sfeer teweeg waarin geheimen voor het eerst verteld kunnen worden. Alles knippert, fluistert en hapt naar adem; is dit de toekomst?

De projecten zien eindelijk de buitenwereld; het is alsof ze uit de gaten en hoeken van de bakstenen muren zijn gegroeid en nu strompelend hun eerste stapjes zetten

Housing Society van Damián Cehlárik

Overzichtsfoto Graduation Show Design Academy Eindhoven

Doorheen dit donkere, ondergrondse deel van de tentoonstelling geven pijlen op de machtige steunpilaren een illusie van richting. Toch lijkt iedere student hier vooral zijn eigen pad te hebben gevolgd;  juist die eigenzinnigheid vormt de gemene deler. De Graduation Show presenteert zich als een tentoonstelling waar projecten te zien zijn die op kritische wijze de verbinding opzoeken. De projecten schreeuwen om aandacht. Als je even niet oplet tikken ze je op je schouder. Voor de toevallige bezoeker zal ongetwijfeld hier en daar de welbekende vraag naar boven komen: is dit nu design? De afstudeerders lijken vooral bezig te zijn geweest de wereld om ze heen te proberen te begrijpen. Die poging is veelal opgevolgd door kritiek, met als gedeelde conclusie: deze wereld mist connectie.

Re-Sounding Yarns van Paula Vogel

De projecten presenteren zich in eerste instantie als verhalen. Voordat de wereld gevormd kan worden, zouden we eerst eens naar elkaar moeten luisteren, lijken de afstudeerders te zeggen.  Om bij te dragen op designvlak lijken de studenten eerst een stapje terug te doen om connecties te herstellen die in deze snel veranderende wereld verloren zijn gegaan.

Het ritme van het weven is op verschillende plekken in de installatie van Vogel subtiel te horen

Pialassa van Matilde Stolfa

Amor? Luta! [Love? Fight!] van Margarida Sintra Coelho Gonçalves

De installatie Re-Sounding Yarns van Paula Vogel, waarin geluid een belangrijke rol speelt, in een aparte ruimte. Het ritme van het weven is op verschillende plekken in de installatie subtiel te horen. Vogel laat het productieproces spreken om zo de scheiding tussen ontwerpers en producenten te problematiseren. Werelden die elkaar normaal gesproken niet horen gaan hier met elkaar in gesprek.

Met haar afstudeerwerk Pialassa vertelt Matilde Stolfa over de plek waar zij vandaan komt: de Italiaanse stad Ravenna. Een drijvende hut wordt ingezet als een fragmentarisch stuk cultureel erfgoed; verschillende verhalen, herinneringen, objecten en lokale waarden willen tegenwicht bieden aan de hedendaagse realiteit van Ravenna als overwerkte en consumerende stad. Margarida Sintra Coelho Gonçalves richt met haar feministische manifest Amor? Luta! [Love? Fight!] eveneens de pijlen op de plek waar ze vandaan komt. In reactie op het Portugese patriachale systeem ontwierp ze opvallende, kleurrijke en activistische feministische symbolen die ze vervolgens op traditionele klederdracht borduurde. Haar herontwerp verbindt de waarde van ambacht met de emancipatie van de vrouw.

Ook op de overige drie verdiepingen boven de parkeergarage is een scala aan afstudeerprojecten te zien. De mix van bachelor en masterprojecten zorgt daar voor een andere sfeer. Licht schijn fel naar binnen en lijkt de projecten toegankelijker te maken, menselijker ook. Aan de geheime, donkere kelder blijkt een huis vast te zitten waarin gespeeld, gesproken en geleefd kan worden.

Overzicht Design Academy Graduation Show 2022

Waar de masterprojecten complexe verhalen uitpakken, doen de bachelorprojecten zich eerder voor als een soort experimentele werkplaats. De studenten zitten zó dicht op het materiaal dat ze er bijna mee samensmelten. Aandacht voor ambacht is op de Design Academy nog zeker niet verloren gegaan, en dat is te zien aan hoe de studenten de materialen op haast performatieve wijze verzorgen en bewerken. Er worden kleiworkshops gehouden en er wordt gedemonstreerd hoe verschillende stoffen worden gemaakt. De tentoonstelling verwordt zo tot een speeltuin aan mogelijkheden, waar studenten kunnen blijven vallen en opstaan.

The Bittersweet Memory of Plantation van Yassine Ben Abdallah

Op de tweede verdieping valt The Bittersweet Memory of Plantation van Yassine Ben Abdallah direct op. Langzaam smeltende suikermachetes staan museaal tegen het licht opgesteld. De machetes druppelen een plas aan oranjerode tinten bij elkaar waarin een idee van bruutheid langzaam lijkt te verdwijnen. Het vervreemdende effect dient als kritiek op de afwezigheid van verhalen over slavernij en kolonialisme in musea. Het tentoonstellen van de bewaarde eigendommen van de witte meesters geeft een incompleet verhaal. Bepaalde narratieven worden gewist en vergeten, zoals de onderdrukking van tot slaaf gemaakten in de Franse kolonie La Réunion. Yassine Ben Abdallah presenteert met zijn project een tegenverhaal dat doet nadenken over het eenzijdige karakter van de geschiedenis.

De studenten zitten zó dicht op het materiaal dat ze er bijna mee samensmelten

Interior Landscape – Life within the cracks of the anthropocene van Felix Bell

Who Can Afford To Be Critical? van Afonso Pereira de Matos

Even verderop lijkt een betegelde witte kubus met hier en daar een IKEA-meubel te zijn overgenomen door de natuur. Het voelt verwarrend, vies en zelfs een beetje dystopisch aan. Maar waarom zouden we de ‘more than humans’ niet bij ons binnenlaten en een relatie met ze aangaan? De toekomst die het werk van Felix Bell presenteert voelt nog wel ongemakkelijk. Gelukkig zegt de student lachend dat ook hij dit niet zo in zijn huis zou willen. Interior Landscape – Life within the cracks of the anthropocene moet eerder gezien worden als het het begin van een bewustzijn over onze verstrengeling met het niet-menselijke.

En zo zijn er nog een hoop andere projecten te zien die mooi, spannend, kritisch of vooral ongemakkelijk zijn. Het is duidelijk dat je als ontwerper tegenwoordig beslist wat moet vinden van deze wereld. Maar design biedt hier geen oplossingen voor wereldproblematiek. Het stelt kritische vragen, veelal op speelse wijze. In een wereld waarin we vervreemd raken van de objecten om ons heen fluisteren de afstudeerwerken op de Graduation Show ons verfrissend toe: luister naar me, voel me, raak me aan, leef in verbinding met me!

De Design Academy Eindhoven Graduation Show is nog t/m zondag te bezoeken. Klik hier voor meer informatie

Mijke Tonnon

is Junior programmamanager bij het Van Eesteren Museum Amsterdam

Recente artikelen