metropolis m

Clara Amaral, ‘She gave it to me I got it from her’, Prospects 2023

73 kunstenaars telt de editie van Prospects van dit jaar. Manus Groenen doet verslag van een tentoonstelling waarin kunstenaars van alles (stiekeme drankvoorraad) uithalen om aandacht te vangen.

Art Rotterdam is elk jaar vijf dagen lang het centrum van de Nederlandse kunstwereld. Ook deze 24e editie trekken kunstkopers, curatoren, museumdirecteuren, critici en kunstminnaars massaal naar de Van Nelle Fabriek te Rotterdam. Het Mondriaan Fonds kiest wederom voor deze context voor de ‘verantwoordingspresentatie’ genaamd Prospects waarbij getoond wordt welke talenten recent ondersteund zijn met publiek geld. Deze omschrijving doet het belang van de presentatie voor de deelnemers zelf te kort: zij krijgen naast financiële steun tijdens een belangrijke werkperiode aan het begin van hun carrière ook nog eens dit goed bezochte podium. De hoop daarbij is dat sommigen van hen in de komende jaren doorstromen naar een van de galeries in de andere hal, als ze dat niet al gedaan hebben. 

Er zijn deze editie 73 deelnemers met zeer divers werk. Het is dan ook een uitdaging om ‘prospects meer te laten zijn dan enkel een optelsom van de ruim zeventig kunstenaars’, aldus Mondriaan Fonds directeur Eelco van der Lingen. Curator Johan Gustavsson heeft inmiddels ervaring met deze opgave. Het is al de vierde editie die hij cureert, ditmaal in samenwerking met junior curator Louise Bjeldbak Henriksen.

Dit jaar is Prospects terug in het voormalige distributiecentrum van de Van Nelle fabriek. Na een aantal edities waarin de expositie over meerdere ruimtes verdeeld werd, is er dit keer gekozen om alles bij elkaar, en dus met minder ruimte per kunstenaar te tonen. Deze keuze levert absoluut meer focus op. De tentoonstellingsvormgeving van Mika Radescu van Tom Postma Design refereert aan de architectuur van een aantal specifieke musea en trekt het geheel op handige wijze bij elkaar zonder dat het krap wordt. Hoge wanden delen de hal op in open pleinen voor grote installaties. Er zijn fijne museumzaaltjes voor kleinschaliger werk.

Annabelle Binnerts

Annabelle Binnerts

Can Demren

 

Sommigen kiezen voor het presenteren van grootschalig, spectaculair, zelfs schreeuwerig werk, anderen weten de professionals aan zich te binden met handige marketingpraatjes en scherpe pitches (een stiekeme drankvoorraad is inmiddels ook een bewezen truc om belangstellenden langer vast te houden). 

Niet te missen is de installatie van Stijn Ter Braak. Een zes meter hoge toren torst, een gesloten kamer, waarvan het exterieur weinig verwachtingen schept: zeiltjes, stukken plastic, karton en resthout bekleden de wanden. Toch staat er constant een rij aan de voorzijde waarbij telkens één persoon tegelijk de trap naar boven mag bestijgen. Voor degenen die zich graag laten verassen een spoiler alert! Zodra je je hoofd door een gat naar binnen steekt kantelt plotseling letterlijk en figuurlijk je perspectief; je lijkt te ontwaken in de rommelige slaapkamer van Ter Braak die negentig graden gekanteld is. Met je hoofd nog rustend op het kussen kijk je vanuit zijn bed over de deken heen naar een kamer met nachtkastjes vol spulletjes, sokken die uit dozen puilen en een rek kleding (van de inmiddels ex-vriendin van Ter Braak). De aandachtige kijker ziet snel dat alles tot in het kleinste details is nagemaakt: tot aan een spinnetje in de hoek is de volledige slaapkamer gereproduceerd uit afvalmateriaal. Aan de onderzijde van de toren kun je naar stiekem via een ander perspectief naar binnen gluren en valt de illusie snel in duigen.

  

Stijn ter Braak

Er is dit jaar opvallend veel twee dimensionaal werk te zien, met – dat zal niet verbazen – veel aandacht voor thema’s als identiteit, seksualiteit en ecologie. Daan Couzijn toont in Thinking of Holland een aantal esthetische landschapsschilderijen die op het eerste gezicht grenzen aan kitsch. Met behulp van een database vol zeventiende en achttiende-eeuwse Nederlandse land- en zeegezichten leerde Couzijn kunstmatige intelligentie om zelf soortgelijke landschappen te genereren. Vervolgens liet hij de beelden op doek uitvoeren door een ambachtelijk olieverfschilder en op de zijkant van de doeken borduurde Couzijn zinsneden uit het gedicht Herinnering aan Holland van Hendrik Marsman. Niet alleen is het een interessant spelletje met geavanceerde AI techniek, maar het romantische beeld dat we hebben van het Nederlandse landschap en de authenticiteit van de schilderende kunstenaar worden hier ook hard onderuitgehaald. Daarbij prikt Couzijn in de constructie van de Nederlandse identiteit en het al dan niet (voort)bestaan van dit mooie natuurlijke landschap.

Daan Couzijn

Eliza Bordeaux

Eva Kreuger

Florentijn de Boer

Iriee Zamblé

Laura Jatkowski (ook genomineerd voor de NN-award die elk jaar op de beurs wordt uitgereikt) presenteert een museumkist met een stapeling stenen staven, op de uiteinden waarvan letters gegraveerd zijn. Ze zijn ontleend aan de letters die Jatkowski tegenkwam op een stapel afgedankte grafstenen op een begraafplaats in Berlijn. De letters werden door Jatkowski met een kernboor uit de grafzerken verwijderd en zijn hier als Untitled (unvergessen) gepresenteerd als suggestief alfabet dat refereert aan conserveren, behouden en laten gaan; aan vergeten levens, verloren geschiedenissen en de potentie om met deze letters nieuwe verhalen te schrijven.   

Hoe prettig de kennismaking met al deze kunstenaars ook is, het blijft een opvallende keuze van Mondriaan Fonds om Prospects elk jaar weer in deze commerciële context te presenteren, ten koste van allerlei werk dat daar niet goed gedijd. Ook dit jaar heeft de meer timide kunstenaar met ingetogen, complex of conceptueel werk het zwaar, zoals ook de beurs in de aanpalende hal laat zien, waar dat soort werk vrijwel afwezig is. Verstilling en een drukke kunstmarkt gaan niet goed samen. 

Het hindert Clara Amaral niet om in een (te) krap hoekje van de grote hal op spontane momenten de ingetogen performance She Gave It To Me I Got It From Her voor een select publiek op te voeren. Het is een prachtige ode aan vijf generaties vrouwen in haar familie en een reflectie op de consequenties van (an)alfabetisme. Staand achter een tafel beweegt Amaral haar armen, handen en vingers volgens een aandachtige choreografie door een boek heen. Koperen pagina aanwijzers worden zo nu en dan gebruikt als markeringen en klinken tegen elkaar als een typmachine die aan het eind van een regel beland is. Pagina’s worden ritmisch voorgelezen, uitgescheurd, ingevoegd, opgestapeld en herhaald. Zo ontvouwt zich langzaam een gesproken en geschreven familiegeschiedenis waarin lezen en schrijven gerelateerd worden aan machtsverhoudingen en de vorming van identiteit in een sociaalpolitieke context, maar ook in gezinsverhoudingen. Het is in dit bescheiden hoekje een prachtig rond geheel dat de aandacht afdwingt en laat zien dat ook subtiele gebaren binnen deze bombastische context groots kunnen zijn.   

Janne Schipper

Jeanine Vloemans

Jhonie van Boeijen

Joanneke Jouwsma

Jonna Bruinsma

Katarina Juricic

Laura Jatkowski

Marie Louise Hodge

Pris Roos

Rick van Meel

Salim Bayri

Sara Bachour

Tommy Smits

Prospects 2023, Van Nelle Fabriek Rotterdam (alleen toegang met ticket voor Art Rotterdam t/m 12.2.2023 meer info HIER

Manus Groenen

is freelance criticus, coördinator en docent kunsttheorie aan Fontys Hogeschool voor de Kunsten in Tilburg

Recente artikelen