metropolis m

In de eerste zaal draait het om macht, met individuen die er de gevolgen van ondervinden en ertegen in verzet komen

In een andere zaal volgen korte verhalen over liefde, moeder- en ouderschap in een aan Maria gewijde ruimte. Anders dan bij Julia, waar de machthebbers eenvoudig te scheiden zijn van hen die ertegen in opstand komen, ligt het oordeel hier genuanceerder. In de verhalen van de Nederlands-Franse Esther, Keniase Maureen en Amerikaanse Paul, die korte of langere tijd sekswerkers waren, klinkt onverwacht mededogen door voor hen die hier als dader worden aangewezen. Ik lees dat Martin en Inge Riebeek met hun selectie inspelen op de twee Maria’s uit de bijbel: Maria, de moeder van Jezus, die pure moederliefde representeert, en Maria Magdalena, ‘de zondige prostituee’, zoals het museum haar noemt, die volgelinge van Jezus was, zelfs minnares. Ze vragen zich af wie in hun werk op wie lijkt.

Aangrijpend is het verhaal van Rino, een Napolitaan die te vondeling werd gelegd door zijn moeder en jarenlang verwaarloosd werd door zijn stiefmoeder, van wie hij altijd dacht dat het zijn moeder was. Op vijftienjarige leeftijd ontdekte hij bij toeval dat zij en zijn jonggestorven vader, die hem leerde wat liefde was, niet zijn echte ouders waren. Het resulteerde in een jarenlange zoektocht naar zijn echte moeder, die hij niet kon vinden, maar meende te herkennen in een sekswerker in een vervallen pand waar hij nu zijn verhaal vertelt. Rino’s ervaringen met afstoting en verlies hebben hem niet bitter gemaakt, eerder vergevingsgezind. Aan het eind van zijn verhaal zegt hij zijn moeder te willen bedanken dat zij hem op de wereld heeft gezet.

Na deze gevoelige portretten over macht en onmacht, liefde en verdriet, heb ik moeite om te schakelen naar het tweede deel van Telling Stories, de omvangrijke selectie zwart-wit foto’s uit het Spaarne fotoarchief die zijn verzameld door de daar werkzame fotograaf Rob Moorees. Van een urgente aanklacht word je naar een meer nostalgische reflectie gestuurd, die net als de videoportretten weliswaar goed past in het verhaal dat het museum wil vertellen, maar anders van karakter is, meer bespiegelend en literair van toon. De foto’s ogen als beelden uit een andere wereld en een andere tijd.

Er zijn tientallen foto’s thematisch geordend. Een dertigtal is er voorzien van een column van Moorees, die daarin zijn persoonlijke relatie met het afgebeelde toelicht, maar ook getuigt van een groot inzicht in wat een foto vermag. Zijn en mijn favoriet is er een die het dichtst bij de emotie komt die Martin en Inge Riebeek in hun werk zo kundig bespelen. Op de foto staat een Koreaan met onder zijn arm een kistje met een doek en Koreaanse tekst. Moorees vertelt dat de man de as van zijn bruid draagt, die zich van het leven beroofde toen haar familie haar niet toestond om met haar grote liefde te trouwen.  

Bij het zien van de collectiepresentatie zie ik hoe de hedendaagse kunst in Museum W voortdurend wordt ingezet als breekijzer om het  katholieke bastion dat het museum op grond van het daar verzamelde cultuurgoed vertegenwoordigt open te breken. Dat levert eigenzinnige combinaties op. Van crucifixen met dildo’s van Ted Noten (afdeling lichaam), van de volkse modegenres in de winkelstraten van Birmingham bij Hans Eijkelboom naast klederdracht en het fragiele concentratiekamppak van een man die aan zijn wrede Duitse gevangenschap heeft weten te ontsnappen; van een even kwetsbare als vrijgevochten zwarte Madonna tegenover de al te bekende vrome voorstellingen van Maria met Jozef en kind, die ons willen doen geloven dat het kerngezin nog altijd de hoeksteen van de samenleving is.

Het museum opereert behoedzaam. Het geloof wordt niet afgezworen

Het museum opereert behoedzaam. Het geloof wordt niet afgezworen, er is begrip voor iedereen. De dildo’s van Noten liggen verborgen in een la die je als bezoeker open moet trekken, als bij het ouderwetse gordijntje voor een obscene voorstelling. En Martin en Inge Riebeek hebben naast de tegen de kerk fulminerende Julia ook een portret gemaakt van Jan Hendrix van het Schuttersgilde Ste Catharina uit Weert, het oudste immateriële erfgoed van de stad, op de kerk na. Als ik het museum bezoek zijn ze net in het kader van de museumweek op bezoek en poseren trots voor ‘hun’ video, terwijl een fotograaf wat foto’s schiet. Ik zie nog net hoe een vaandeldrager zijn best doet om met zijn vaandel de borsten van de groot op de muur geprinte Tara buiten beeld te houden.