metropolis m

Bruin Parry op de opening van ‘The Grand Palace of Everyone’, Nest x No Limits Art Castle, foto: Lotte van Uittert

Kunstenaars die psychisch kwetsbaar zijn, die geen kunstopleiding hebben gevolgd of die op andere manieren voorbijgaan aan de regels van de conventionele kunstwereld: ze worden veelal ‘outsiders’ genoemd. Een problematische term, vinden kunstruimtes Nest en No Limits! Art Castle. Daarom bouwden zij samen een paleis waar iedereen welkom is en samenwerkt.

Het afgelopen jaar heeft samenwerking steeds op een andere manier een belangrijk thema gevormd voor de tentoonstellingen bij Nest. Volgens artistiek directeur Heske ten Cate is dit van groot belang; wanneer we onze kennis uitwisselen en onze krachten bundelen komen we verder. In de huidige tentoonstelling van Nest wordt samenwerking opnieuw gevierd: 64 kunstenaars zijn in 26 onderlinge samenwerkingen tot nieuw werken gekomen.

Nina666 & Martine Derks & Marijn Abel bij 'The Grand Palace of Everyone', Nest x No Limits Art Castle, courtesy de kunstenaars en foto Charlott Markus

De groepstentoonstelling The Grand Palace of Everyone is op zichzelf ook het resultaat van gebundelde krachten; de Haagse kunstinstelling werkt namelijk samen met No Limits! Art Castle (voorheen Outsiderland), een Amsterdamse kunstruimte waar Nest al langer contact mee had. Op het terrein van Sexyland World aan het IJ presenteert No Limits! in hoog tempo wisselende tentoonstellingen van zowel geschoolde als niet geschoolde makers. Werk van die laatste groep wordt vaak gelabeld als ‘outsider’ kunst, maar niet door Jan Hoek en de andere organisatoren van No Limits!, die het een problematische term vinden. Ten Cate is het daarmee eens, want wie of wat  bepaalt nu precies of iemand een insider is of niet?

Er wordt hier kunst getoond van makers die, uitzinderingen daargelaten, maar mondjesmaat toegang krijgen tot musea en presentatie-instellingen, omdat ze nu eenmaal als ‘outsider’ gelabeld zijn

Rudy de Gruyl & Benedikt Fischer bij 'The Grand Palace of Everyone', Nest x No Limits Art Castle, courtesy de kunstenaars en foto Charlott Markus

Theater LeBelle & Duran Lantink bij 'The Grand Palace of Everyone', Nest x No Limits Art Castle, courtesy de kunstenaars en foto Charlott Markus

Zogenaamde outsider kunstenaars worden veelal in dat hokje geplaatst vanwege een bepaalde psychische kwetsbaarheid of vanwege het feit dat ze geen kunstopleiding hebben gevolgd. Je zou kunnen zeggen dat hun creativiteit en makerschap op authentiekere wijze tot stand is gekomen; ongehinderd door de kaders van het reguliere kunstcircuit. Een groot deel van deze kunstenaars werkt in een atelier van een zorginstelling. Ze produceren constant, maar blijven in de kunstwereld vaak onzichtbaar. Toch willen ook zij soms doordringen tot die wereld. Aan die ambitie geeft The Grand Palace of Everyone nu gehoor. Er wordt kunst getoond van makers die, uitzonderingen daargelaten, maar mondjesmaat toegang krijgen tot musea en presentatie-instellingen, omdat ze nu eenmaal als ‘outsider’ gelabeld zijn. In Nest is het podium nu vrijgegeven: er is een zwart-witte loper uitgerold voor de grote groep kunstenaars die in gelegenheidskoppels, zonder aanziens des persoons, hun werk tentoonstellen.

Bij binnenkomst overvalt mij meteen een gevoel van feestelijkheid, positiviteit en energie. Vrolijke kleuren en fantasierijke schepsels treden me tegemoet. Alle werken zijn voorzien van korte teksten; soms maken die heel duidelijk hoe de samenwerking is verlopen, andere keren wordt de manier van samenwerken juist niet toegelicht, de grens tussen individuele makers vervaagd.

Detail Jacquelien Gosschalk de Leeuw & Carmen Schabracq bij 'The Grand Palace of Everyone', Nest x No Limits Art Castle, courtesy de kunstenaars en foto Charlott Markus

De textiele poppen en wandkleden van duo Jacquelien Gosschalk de Leeuw en Carmen Schabracq komen door hun expressieve kleuren en zachte materialen vrolijk en grappig over. Maar bij nadere blik zijn de gezichtsuitdrukkingen eerder verdrietig en verward te noemen. Er lijkt iets anders achter verscholen te liggen. Uit de zaaltekst blijkt dat de kunstenaars elkaar vonden in een gedeelde Joodse familiegeschiedenis. Waar het niet altijd makkelijk is om woorden te vinden voor het intergenerationele trauma van de Holocaust, spreken deze beelden voor zichzelf. Ze tonen de maskers waar menigeen zich wel eens achter verschuilt. Wat je ziet komt niet altijd overeen met wat er van binnen zit, laten de gelaagde werken zien.

De textiele poppen en wandkleden van duo Jacquelien Gosschalk de Leeuw en Carmen Schabracq komen door hun expressieve kleuren en zachte materialen vrolijk en grappig over

Jacquelien Gosschalk de Leeuw & Carmen Schabracq bij 'The Grand Palace of Everyone', Nest x No Limits Art Castle, courtesy de kunstenaars en foto Charlott Markus

Piet Parra & Ben Augustus, Mohamed Dari & Salim Bayri bij 'The Grand Palace of Everyone', Nest x No Limits Art Castle, courtesy de kunstenaars en foto Charlott Markus

Even vloeiend is de samenwerking tussen Annemoon Fokkinga en Rik Laging. Fokkinga heeft altijd een fascinatie gehad voor alles wat in de zee leeft en weet daar ontzettend veel over. Van keramiek maakt ze zelfbedachte zeewezens die prachtige mysterieuze vormen en kleuren hebben. Toch heeft het werk een dystopische ondertoon. Met de nieuwe wezens verwijst Fokkinga naar vergaande veranderingen die nu onwerkelijk lijken maar door de klimaatcrisis werkelijkheid zouden kunnen worden. Laging is in zijn praktijk eveneens geïnteresseerd in mogelijke dystopische toekomstbeelden en sciencefiction. Samen hebben zij een installatie gemaakt van containers waar de wezens van keramiek bovenop geplaatst zijn, alsof ze uit de net gevonden kisten tevoorschijn zijn gehaald. Laging heeft videobeelden gemaakt waarop de wezens van Fokkinga tot leven zijn gekomen via digitale beeldbewerking. De kunstenaars hebben samen een nieuwe wereld weten te creëren die fantasierijk is maar tegelijk iets zegt over een mogelijke toekomst. Hoewel niet duidelijk is hoe de samenwerking precies is verlopen, spreekt er een grote vanzelfsprekendheid uit de manier waarop de twee elkaar hebben gevonden.

Bij ander duo’s is er meer sprake van een zekere dualiteit. Zo hebben Piet Parra en Ben Augustus via een schriftje met elkaar gecommuniceerd door in tekeningen op elkaar te reageren. Augustus tekende vooral over de dingen die hem interesseren, zoals musicals, Disney World en Goede Tijden Slechte Tijden. Parra reageerde daar vervolgens op met de voor hem kenmerkende kleuren en vormen. Ook Ayse Somuncu is dol op Disney en dan vooral op de prinsessen, maar ze houdt ook van mode en knuffels en weet heel goed wanneer ze iets mooi of lelijk vindt. In samenwerking met Bas Kosters zijn wandkleden en installaties van textiel ontstaan rond de tekeningen van Somuncu. De vrolijkheid en liefde voor kleuren, motieven en vormen van beide kunstenaars spat ervan af.

Hoewel het geen groepstentoonstelling betreft die rond een of meerdere inhoudelijke thema’s is ingericht, is er toch sprake van een duidelijk gemeenschappelijk kader. Het is inspirerend om te zien hoe verschillende werelden vrijwel naadloos in elkaar overlopen. In het hedendaagse kunstcircuit gelden veel ongeschreven regels en opvattingen gelden over wat wel en niet goed is of serieus genomen zou moeten worden. Deze expositie bewijst daadwerkelijk inclusief te zijn; diversiteit wordt niet alleen geagendeerd, maar ook omarmd. Zo is Nest, in ieder geval met deze tentoonstelling, een Paleis voor Iedereen geworden.

The Grand Palace of Everyone is nog t/m 7 mei te zien bij Nest in Den Haag

Deelnemende kunstenaars: Jacquelien Gosschalk de Leeuw & Carmen Schabracq, Youssef Boucenna & Susan Kooi, Mette Sterre & Jonathan de Regt, Nina666 & Martine Derks & Marijn Abel, Alex Naber & Chelseaboy, Saman Khoshgbari, Jana Romanova & Ewa Kruttova, Aàdesokan & Yasmine van Haesebroucke, Renske de Greef & Jacqueline Loeve, Rik Laging & Anemoon Fokkinga, Shani Leseman & Iris Luijkenaar, Tommy Smits & Laurens Gabriël, Anemoon Fokkinga & Gert Wessels, Cengiz Imamdi & Wieger Windhorst & Wildbarz, Mohamed Dari & Salim Bayri, Piet Parra & Ben Augustus, Bruin Parry, Kenza Taleb & Saaber Bachir, Theater LeBelle & Duran Lantink, Joey Bocciardo & Fenna Miedema & Nancy Keizer &  Jessica van Halteren & Georgy Dendoe & Tirino Yspol, Rudy de Gruyl & Benedikt Fischer, Bas Kosters & Ayse Somuncu, Patta & Desmond Tjon A Koy & Regilio Benjamin, Soumaya Ibrahim & Floor van Leeuwen & Simomo Bouj, Stijn Zeelenberg & David Paulus, Bonne Suits & Sijtse Keur & Norbert de Jong & Alexxx & Hans Klastat & Minke de Fonkert & Antoine Monod de Froideville & Brenda van Vliet.

Eline van der Haak

is fotograaf, filmmaker en onderzoeker

Recente artikelen