metropolis m

Pilvi Takala, ‘The Stroker’, zoals te zien in ‘The Seduction of the Bureaucrat’ bij de Garage in Mechelen. Foto: We Document Art

Tijdens haar wandeling door een Londense coworking space, stelt Pilvi Takala nietsvermoedende mensen vragen over hun welzijn, waarbij ze haar gesprekspartners steeds subtiel aanraakt. Op humoristische wijze stelt Takala zo vraagtekens bij de grenzen van ‘acceptabel’ kantoorgedrag. ‘The Stroker’ is een van de tentoongestelde werken in The Seduction of the Bureaucrat: een groepstentoonstelling bij de Garage in Mechelen over kunst en bureaucratie.

‘Creativiteit strookt doorgaans niet met formulieren, procedures en protocollen. De kunstenaar en de ambtenaar of manager, ze staan ver van elkaar, elk in hun eigen biotoop: het atelier en het kantoor. Nochtans kunnen ze moeilijk zonder elkaar. Elke professionele artiest is bezig met administratie, en ook de cultuursector is gebaat bij een degelijk, doortastend beleid,’ zo lees ik in de tentoonstellingstekst van curator Pieter Vermeulen over zijn groepstentoonstelling The Seduction of the Bureaucrat. Goed. Het romantische idee van de kunstenaar als bohémien die het vrije en creatieve dolce vita leeft – al dan niet gehinderd door financieel moeilijke omstandigheden – ligt sowieso al lang achter ons. Heeft dat archetype in de realiteit eigenlijk ooit wel bestaan?

Nog vóór het onthaal en de kassa lonkt het werk van Anna Bella Geiger me. In haar ultrakorte video Bureaucracy (1982) verschijnt ‘About Art’ op het scherm. Erna zeggen vier vrouwen in koor ‘Diga con osco: BU-RO-CRA-CIA’ (‘Zeg het met ons: bu-reau-cra-tie’). Meer dan veertig jaar geleden leverde de Braziliaanse Geiger met dit werk van luttele seconden een direct, gevat en ludiek commentaar op de relatie tussen kunst, politiek, markt en maatschappij.

LAb[a], 'What hath God wrought?' 2016, zoals te zien in 'The Seduction of the Bureaucrat' bij de Garage in Mechelen. Foto: We Document Art

Achter de hoek ratelt What hath God wrought? (2016), een installatie van het Brusselse collectief LAb[au]. Een vijftiental aan de muur gemonteerde impactprinters drukken door elkaar en soms tegelijk het titelzinnetje af. Hun papieren linten papier vullen de vloer. Deze installatie verblijdt met zowel vorm als geluid. De titel van het werk, Wat heeft God gedaan?, was tevens het eerste berichtje dat Samuel Morse in 1844 verstuurde om zijn kersverse uitvinding de telegraaf te testen. Bijna twee eeuwen na het ontstaan van de moderne communicatietechnologieën resoneert deze retorische vraag hier opnieuw, hetzij in een chaos van amusante staccato.

Achter de hoek ratelt What hath God wrought?, een installatie van het Brusselse collectief LAb[au]. Een vijftiental aan de muur gemonteerde impactprinters drukken door elkaar en soms tegelijk het titelzinnetje af

Anna Bella Geiger, 'Bureaucracy', 1982, zoals te zien in 'The Seduction of the Bureaucrat' bij de Garage in Mechelen. Foto: We Document Art

Wat heeft kunst met gentrificatie? Kan kunst een verpauperd gebouw plots tot een interessante hub omturnen? Tot een plek waar the happy art few (tijdelijk) bijeenkomen (en waar later bij de verkoop aardig wat aan verdiend kan worden)? Verandert het omvormen van een wegkwijnend pand tot kunstruimte de status van het gebouw in kwestie? En van de kunst zelf? Philippe Van Wolputte werkte tien jaar aan zijn Temporary Penetrable Exhibition Spaces (2005-2015). Clandestien en vaak illegaal vormde hij leegstaande en veelal verpauperde gebouwen in de stad – vooral in Antwerpen – om tot tijdelijke tentoonstellingsruimtes. Die bleven voor de toevallige voorbijganger vaak onopgemerkt. Met een reeks van meer dan twintig foto’s documenteert Van Wolputte zijn ingrepen. In zwart-wit foto’s zie ik gevels van plekken die kortstondig toegeëigend werden door de kunstenaar en zijn kameraden.

Of toch niet? Ook de foto’s zetten de kijker op het verkeerde been: sommige van deze acties blijken nooit plaats te hebben gevonden. Naast het werk in de Garage hangt ook een ‘List of Intruders of the Temporary Penetrable Exhibition Space’. Daarop prijkt geen enkele naam.

Apparatus 22, 'Art is Work: Voices of a Community', 2011-heden, zoals te zien in 'The Seduction of the Bureaucrat' bij de Garage in Mechelen. Foto: We Document Art

Van Wolputtes project blijkt voor deze expo opnieuw opgestart. Ook in Mechelen, twee blokken verder van de Garage, heeft de kunstenaar een Temporary Penetrable Exhibition Space ‘opgeëist’. Wanneer ik er na het sluitingsuur van de tentoonstelling langs loop is er echter niets meer te zien. Is deze ruimte na de reguliere uren niet meer te bezoeken? Of gaat het ook hier om een symbolische zet?

Philippe Van Wolputte werkte tien jaar aan zijn Temporary Penetrable Exhibition Spaces. Clandestien en vaak illegaal vormde hij leegstaande en veelal verpauperde gebouwen in de stad om tot tijdelijke tentoonstellingsruimtes

Philippe Van Wolputte, 'Temporary Penetrable Exhibition Spaces' 2005-2015, zoals te zien in 'The Seduction of the Bureaucrat' bij de Garage in Mechelen. Foto: We Document Art

Het Roemeense collectief Apparatus 22 maakt onder de noemer Art is Work: Voices of a Community (2011-heden) uniformen die ze door heel Europa verspreiden. In Mechelen tonen patches op grijze overals de slagzinnen ‘I’ve got an artist fee in this exhibition. You understood. Art is work.’ en ‘I’ve got a curator fee for this exhibition. You acknowledged. Curating is work’.

Maar die positieve patches op de overalls zijn inwisselbaar. Hun negatieve tegenhanger hangt naast de overalls aan de muur (‘I didn’t get paid for my work in this exhibition. (Still I accepted to be part of it.) Do you really think artists feed on glory?’ en ‘I didn’t get paid for my work in this exhibition. (Still I accepted to be part of it.) Do you really think curators feed on glory?’) Wat kort door de bocht maar evenwel geestig – en passend in de context van deze tentoonstelling – stelt Apparatus 22 met dit werk boude vragen over de rol van de kunstenaar en curator en de vergoeding die de maatschappij daar (niet) wenst voor te betalen.

Herman Van Ingelgem, 'Objects, Thoughts & Obstacles', 2021, zoals te zien in 'The Seduction of the Bureaucrat' bij de Garage in Mechelen. Foto: We Document Art

Pilvi Takala amuseert en intrigeert met haar tweekanaals video-installatie The Stroker, centraal in de tentoonstelling opgesteld. Opgenomen met een verborgen camera in een coworking-space in Londen, doet Takala zich voor als welzijnsconsulent en oprichter van het hypermoderne bedrijf Personnel Touch. Tijdens haar wandeling door de werkruimtes, stelt ze de nietsvermoedende coworkers vragen over hun welzijn, waarbij ze haar gesprekspartners steeds subtiel aanraakt. Die reageren lichtelijk verward en roddelen onderling, hetgeen haar de bijnaam ‘The Stroker’ oplevert. De video stelt op een humoristische wijze vragen over de grenzen van wat stilzwijgend als acceptabel gedrag wordt beschouwd.

In een kleine, door tl-lampen verlichte ruimte met grijs kantoortapijt op de vloer hangt aan het plafond een reeks droge worsten. Langzaam maakt het vet dat er uitdruipt een vlek op het sowieso al lelijke vast tapijt

Pilvi Takala, 'The Stroker', zoals te zien in 'The Seduction of the Bureaucrat' bij de Garage in Mechelen. Foto: We Document Art

Een laatste werk dat me bijzonder aanspreekt is Herman Van Ingelgems Objects, Thoughts & Obstacles (2021). In een kleine, door tl-lampen verlichte ruimte met grijs kantoortapijt op de vloer hangt aan het plafond een reeks droge worsten. Langzaam maakt het vet dat er uitdruipt een vlek op het sowieso al lelijke vast tapijt. De Mechelse kunstenaar brengt hiermee het meest conceptuele werk in The Seduction of the Bureaucrat. In de context van de tentoonstelling zorgt deze abstracte opstelling voor bitterzoete, griezelige poëzie.

Alle werken in de Garage Mechelen raken aan materie over kunst en de markt, creativiteit en de noodzaak om die te vertalen naar een (financiële) waarde. De ­­– veelal droge – humor in de tentoonstelling zorgt voor een plezierig bezoek.

The Seduction of the Bureaucrat, nog tot 4 juni 2023 in de Garage Mechelen. Kunstenaars: Apparatus 22, Jan Banning, Deborah Bowmann, AA Bronson, Tiago Duarte, Anna Bella Geiger, Sara Hendrickx, LAb[au], Ariane Loze, Wesley Meuris, Office for Joint Administrative Intelligence, Vijai Patchineelam, Lieven Segers, Pilvi Takala, Axel van der Kraan, Herman Van Ingelgem, Philippe Van Wolputte en Vermeir & Heiremans.

Recente artikelen