metropolis m

Bruno Peinado

Enschede zit in een stroomversnelling. De vuurwerkramp heeft als een katalysator gewerkt voor talrijke nieuwe initiatieven, ook op cultuurgebied. De oprichting van het ambitieuze kunstcentrum 21rozendaal is er het bewijs van.

Domeniek Ruyters

Wat is 21rozendaal? Wanneer en waarom is het opgericht en met welke doelstelling?

Nanda Janssen

21rozendaal is een ruimte voor hedendaagse kunst en stelt zich als doel om hedendaagse kunst aan een breed publiek te tonen. Het is een welkome aanvulling in het Enschedese kunstenveld waarin een middelgrote hedendaagse kunstinstelling met een landelijke uitstraling ontbrak. In Enschede heb je het Rijksmuseum Twenthe, een aantal kleinere kunstinstellingen zoals Medialab Enschede en Villa De Bank, een CBK, de kunstacademie ArtEz Enschede, een aantal kunstenaarsinitiatieven en een handvol galeries. 21rozendaal heeft een bovenregionaal bereik en hoopt zich landelijk, en op termijn ook internationaal te kunnen positioneren. We zijn in april 2008 van start gegaan. Je zou 21rozendaal qua opzet grofweg kunnen vergelijken met SMBA, De Appel, De Vleeshal, Buro Leeuwarden, Artis en Marres. Naast tentoonstellingen organiseert 21rozendaal activiteiten, zoals performances, debatten en lezingen. We gaan eveneens samenwerkingen aan, lokaal en op termijn ook bovenregionaal, landelijk en internationaal.

Domeniek Ruyters

Nu en dan hoor je berichten over nieuwe instellingen in Enschede? Jan Cremer kreeg ook iets meen ik?

Nanda Janssen

De stad Enschede zit in een stroomversnelling. De vuurwerkramp in 2000 heeft als een katalysator gewerkt voor verschillende ontwikkelingen, waaronder op cultureel gebied. Het stadsbestuur heeft fors geïnvesteerd in ‘stenen’ of gebouwen, waaronder cultuurcluster Het Rozendaal, waarin 21rozendaal gehuisvest is, en het Nationaal Muziektheater dat in januari werd geopend, en in de culturele infrastructuur van de stad. Reyn van der Lugt is aangetrokken als cultuurintendant om de gemeente Enschede gevraagd en ongevraagd van advies te dienen.

Grote delen van de wijk Roombeek, vlak achter het RijksmuseumTwenthe, waren door de ramp weggevaagd. Onder leiding van stedenbouwkundige Pi de Bruijn is een levendige nieuwe wijk tot stand gekomen. Dit nieuwe gedeelte van de stad is aangemerkt als het Kunstkwartier en is de plek waar de kunstinstellingen zich moeten gaan vestigen. 21rozendaal staat midden in de wijk en is gevestigd in een voormalige textielfabriek (van de familie Rozendaal) die is verbouwd naar een ontwerp van Bjarne Mastenbroek van SeArch Architects. Het maakt deel uit van het cultuurcluster Het Rozendaal waarin ook museum TwentseWelle, een restaurant, ateliers en woningen onderdeel van uitmaken. Dit cultuurcomplex is in april 2008 feestelijk geopend door de koningin. Overigens is de naam 21rozendaal het adres maar dan andersom, zeg maar a la W139.

De oprichting van museum TwentseWelle, 21rozendaal en cultuurcluster Het Rozendaal zijn een paar elementen die bijdragen aan de versterking van de culturele infrastructuur in Enschede. Het samenvoegen van verschillende muziekinstellingen in een muziekcluster het Nationale Muziektheater is een ander element. Er zijn zoals je aangeeft ook plannen om het Cremermuseum op te richten in het te verbouwen Balengebouw (eveneens een voormalige textielfabriek en op een minuut lopen van 21rozendaal). ArtEz Enschede zal over een paar jaar verhuizen naar Tetem, een voormalige textielfabriek, naast 21rozendaal. Alle culturele instellingen, dus zowel het zogenaamde Muziekkwartier als het Kunstkwartier, liggen dan aan de zogenaamde cultuurmijl. Een route die de komende jaren onderstreept en opgeluisterd zal worden door licht- en geluidskunst. De cultuurmijl is een initiatief van de Gemeente Enschede en SKOR. Op 15 mei vond de opening plaats van het eerste geluidswerk aan de mijl door Bill Fontana.

Bruno Peinado

Domeniek Ruyters

Hoe ben jij er zo verzeild geraakt? Wat is je functie? Wie is de baas?

Nanda Janssen

Ik ben aangesteld als curator van 21rozendaal, na te zijn gevraagd om te solliciteren. Mijn directeur is Lucie Musterd, zij is directeur van Concordia Kunst & Cultuur. Onder deze organisatie vallen het bestaande Theater/Cinema Concordia aan de Oude Markt 15 en het CBK Concordia aan de Langestraat 56, beide in de binnenstad. 21rozendaal is een nieuwe loot aan die stam. Daar waar de ‘zuster’ organisaties zich op de stad of de regio richten, wil 21rozendaal verder reiken.

Domeniek Ruyters

Gezien de programmering van Bruno Peinado heb je nationale, zelfs internationale ambities. Wat zijn de inhoudelijke karakteristieken van het programma? Of met andere woorden: waarom Peinado? Kondigt zijn tentoonstelling iets aan?

Nanda Janssen

Een tijdelijke adviescommissie heeft de 5 solotentoonstellingen van Nederlandse kunstenaars (resp. Pjotr Muller, Gert Jan Kocken, Mirjam de Zeeuw, Joke Robaard en Geert Mul) in het openingsjaar geïnitieerd. De tentoonstelling van Bruno Peinado kondigt de nationale en internationale ambities van 21rozendaal aan. Er is om verschillende redenen voor Bruno Peinado gekozen. Allereerst omdat hij volgens mij een geheel eigen positie inneemt binnen de hedendaagse kunst en specifiek binnen de hedendaagse sculptuur. Hij is een kunstenaar wiens werk sterk verbonden is met de actualiteit, c.q. de wereld. Ik vind dat hij daar op een speelse, humoristische, spitsvondige en intellectuele manier mee omgaat. Goed vind ik ook de manier waarop hij een breed publiek direct toegang geeft tot het werk. Het is verleidelijk, zo je wilt.. Peinado’s tentoonstellingen zijn alomvattend: hij is zeer in staat om alle ruimte, dus ook daar waar geen sculptuur staat, naar zijn hand te zetten, waardoor je niet van sculptuur naar sculptuur wandelt maar de hele tijd in zijn werk bent. Hij gaat daar ver in. Zo heeft 21rozendaal een ware metamorfose ondergaan, ramen en wanden zijn verdwenen en er is een nieuwe vloer gelegd.

Bruno Peinado

Domeniek Ruyters

Peinado is een soort van typisch Franse pop-art – Metropolis M publiceerde jaren gelden al eens een artikel over hem. Wat maakt hem interessant voor Nederland?

Nanda Janssen

Vooral zijn speelse, humoristische en intellectuele manier van het aankaarten van grote thema’s als culturele identiteit, globalisme, politieke machtsverhoudingen, de centrum-periferie discussie, zie ik als bijzonder inspirerend. Culturele identiteit is in Nederland een thema waar veel aandacht (en geld) aan wordt besteed, niet op zijn minst in musea en kunstinstellingen. Ik vind het opvallend dat in presentaties of tentoonstellingen daarover de kunst vaak zwaar leunt op het documentaire: journaals, documenten, verslagen, participatieprojecten. Het kunstgehalte is niet altijd even sterk aanwezig. Ik meen dat Bruno Peinado daar een alternatief biedt dat we weinig zien in Nederland.

Domeniek Ruyters

Hoe zit de tentoonstelling in elkaar? Is er recent werk, speciaal werk, of is het een overzicht?

Nanda Janssen

Het is voornamelijk werk van na 2001, met een accent op 2007 en 2008. Aangezien zijn werk nog niet eerder in Nederland te zien is geweest, wilde ik graag context geven door ook wat ouder werk te tonen en dus niet alleen het nieuwste van het nieuwste te brengen. Een breed scala van zijn werk wordt voor het voetlicht gebracht, tapijten, neons, tekeningen, installaties, sculpturen, inflatables. We hebben ook getracht de werken zodanig uit te kiezen dat nieuwe betekenissen tussen de werken kunnen ontstaan. Voor de tentoonstelling in 21rozendaal heeft Bruno Peinado een totaalinstallatie bedacht waarbij het werk door elkaar gehusseld is in een soort collage die geplaatst is op twee hersenhelften die in paarse folie op de vloer zijn aangebracht. De titel van de tentoonstelling is daarvan afgeleid: Purple Brain.

Domeniek Ruyters

Hoe ziet de toekomstige programmering eruit?

Nanda Janssen

Als jonge instelling onderzoekt 21rozendaal de positie en betekenis van een hedendaagse kunstinstelling. Het komt immers niet vaak voor dat er in Nederland een nieuwe hedendaagse kunstinstelling gecreëerd wordt en het zou vreemd zijn die automatisch te modelleren naar een blauwdruk van een ‘archetypische’ hedendaagse kunstinstelling. 21rozendaal wil een rol spelen in de snelle ontwikkeling die Enschede doormaakt door in te spelen op lokale thema’s, die te vertalen naar (inter)nationale onderwerpen. We willen een podium te bieden voor gesprek en debat, gerelateerd aan lokale gegevens zoals het feit dat Enschede in de periferie ligt. Het is een grensstad met een enorm Duits achterland met daarin Münster en het Ruhrgebied. 21rozendaal zelf ligt midden in Roombeek in een voormalige textielfabriek.

Alhoewel het volledige spectrum van kunst voor het voetlicht wordt gebracht, ligt in het programma een accent bij ruimtelijke kunst. 21rozendaal heeft een beneden- en bovenruimte die ieder een ander profiel hebben, en een eigen tempo. Beneden zijn de langlopende tentoonstellingen, boven kortere projecten. De begane grond van 21rozendaal bevat nauwelijks wanden, en die wanden die er zijn, zijn van glas of verweerd baksteen De ruimte leent zich daardoor in het bijzonder voor ruimtelijke kunst zoals sculpturen en (nieuwe media) installaties. De bovenruimte, 1UP genaamd, wordt flexibel geprogrammeerd zodat ingespeeld kan worden op manifestaties en tentoonstellingen in Enschede en de regio. Daarnaast wordt in deze ruimte jonge (hoofdzakelijk Nederlandse) kunstenaars een podium geboden. De programmering van 1UP loopt uit de pas met de benedententoonstelling en duurt korter zodat regelmatig iets nieuws te zien is in 21rozendaal.

Bruno Peinado

Het huidige programma van 21Rozendaal is:

Bruno Peinado. Purple Brain. Objects In Mirror May Be Closer Than They Appear.
t/m zo. 13 september 2009

1UP: Evelien Lohbeck
met Sema Bekirovic, Marrit Snel en Roel Wouters
t/m zo. 16 augustus 2009

Najaarsprogramma

benedenruimte:
Het Harde Potlood. Onder Alle Omstandigheden.
do. 24 sept. 2009 t/m zo. 10 jan. 2010

Tatiana Trouvé
najaar 2010

projectruimte:
Werken aan de mijl.
Andreas Oldörp, Modularbeat en Germaine Kruip.
do. 24 sept. t/m zo. 1 nov. 2009

bovenruimte:
1UP Koen Taselaar
do. 20 aug. t/m zo. 11 okt. 2009

1UP Das Bilt
vr. 16 okt. t/m zo. 6 dec. 2009

Recente artikelen