metropolis m

Met die watermetaforen wekt het geen verbazing dat de mythische figuur van de zeemeerman aan een opmars is begonnen in de queer scene. Het waterwezen is al eeuwenlang een geërotiseerd object. Vooral de zeemeermin staat bekend als een verleidelijk wezen. Lange haren deinen op de golven boven een rond vrouwenlichaam met smalle taille. Misschien dat haar hulpeloosheid op het vaste land ook iets met haar aantrekkingskracht te maken heeft?

Hoe het ook zij, de queer scene heeft de zeemeerman omarmd. Op instagram zijn talloze accounts te vinden van ‘fulltime mermans’. Regenboogkleurige zonsondergangen dienen als achtergrond voor fotoshoots met geoliede, getrainde torso’s in glimmende visstaarten. Het heeft iets weg van een dragqueenshow. Een wonderlijke wereld voor wie niet wist dat deze bestond.

Ik dook erin na een performance van kunstenaar Alberto García del Castillo in de kleine kunstboekhandel San Serriffe op de Amsterdamse Wallen. Het alomtegenwoordige water in Amsterdam en de vreemde wereld van de Wallen maken San Serriffe een nog geschiktere plek voor de lezing van Merman, “a queer travalogue of a boating voyage on Belgium’s inland”. 

Merman verhaalt over een roadtrip over water. Aan boord zijn de auteur zelf, meerman en zanger Steev Lemercier en hond en kat Chanel en Dolce. Steev is een zeemeerman die niet hulpeloos is op het land. Hij loopt, langzaam dat wel, op zijn staart. De zeemeerman is zo niet langer een hulpeloos seksobject, maar een eigengereid zelfstandig individu.

Met humor en een scherpe pen leidt García del Castillo de lezer over de Belgische waterwegen. Naast de reis, die voert langs grauwe industrie, buitenwijken en frietkotten, tekent het boek de gesprekken op van het begin van de vriendschap tussen de vier (Chanel en Dolce en alle andere dieren praten ook). Soms voelt het verhaal iets te makkelijk en lichtvoetig, haast kinderlijk. Tegelijkertijd heeft dat ook zijn charme. 

In het midden van het boek wordt het verhaal onderbroken door een reeks glossy zwart-witfoto’s met de auteur zelf, Steev, Chanel en Dolce in de hoofdrol. In eerste instantie deed het fotografische beeld van Steev voor mij af aan de magie van een zeemeerman als personage in een roman. Steev heeft lange donkere lokken, waarin schelpen verwerkt zijn. Hij kijkt veelal uitdagend en een tikkeltje arrogant de camera in. Steev en Alberto poseren als volleerde modellen. Wellicht is het licht sarcastisch bedoeld, maar de zeemeermensen komen zo niet uit het geseksualiseerde verdomhoekje. 

Op de avond in San Serriffe is Alberto García del Castillo zelf een gracieuze verschijning. Zijn lichaam kronkelt als hij beweegt en een kort shirtje ontbloot zijn navel. Hij is een podiumdier. Zijn stem deint heen en weer, legt de klemtoon op vreemde plekken, waardoor je als luisteraar continu wordt meegezogen in het verhaal. De show is geslaagd. Het is tevens hetgeen García del Castillo het meest overtuigend in de vingers heeft. Hij betovert, trekt je mee in een wereld van dakterrasfeesten in Istanbul waar tijdens de Biënnale een knappe zeemeerman met zijn staart aan het flapperen is. Bij thuiskomst kon mijn eigen lezing van het boek zijn performance niet evenaren.

De onderwaterwereld als symbool voor het brede scala aan seksuele oriëntaties. Het lijkt misschien vergezocht, maar dat is het allerminst. Het leven onder het wateroppervlak is vol mysteriën. De wetenschap heeft er nog altijd geen vat op. Wel is bekend dat er talloze waterwezens zijn met afwijkende (althans voor de Westerse hetero normatieve samenleving) seksuele oriëntaties. 

In de dragqueenwereld is het niet zo dat mannen zich enkel optuigen als vrouw. Zij verworden tot een compleet nieuw personage. Er zijn steeds meer dragqueens wiens alter ego een personage is dat noch vrouwelijk noch sexy hoeft te zijn. De vrijheid die performance je biedt om je elke denkbare identiteit aan te meten, staat zo centraal. Ook die identiteiten die niet zo makkelijk onder een label te scharen zijn. Laten we de performance en de veranderlijkheid van de onderwaterwereld vieren en het benauwende hokjes denken laten voor wat het is.