metropolis m

Deze tekst is binnenkort te lezen in de vernieuwde entreehal van het Centraal Museum in Utrecht. Het werk Shading Monument for the Artist van de in Istanbul woonachtige Cevdet Erek (1974) is een ode aan het kunstenaarschap en de daarmee onlosmakelijk verbonden eigenschappen als lef, onzekerheid en doorzettingsvermogen.

IN HONOR OF COUNTLESS PEOPLE

WHO LEFT THEIR HOMELANDS TO

CREATE FREELY IN THE HEROIC

STRUGGLE FOR ART. MANY FELT

ALONE, ISOLATED AND LIKE LOSERS,

BUT NEVER SURRENDERED. THEIR

EXAMPLE INSPIRED THE WORLD.

Het werk ontstond in 2009 in de buurt van Barcelona. Erek bracht daar een wat eenzame werkperiode door in Can Xalant, een centrum voor hedendaagse kunst. Zittend in de tuin van het instituut snakte hij naar beschutting van de brandende Catalaanse zon. De tekst liet hij uit hout snijden en plaatste hij als een afdak tegen de muur van Can Xalant. Met licht van boven vallen de woorden als een schaduw op de muur. Zo biedt het de beschutting waarnaar Erek zocht.

De tekst is een knipoog naar de nogal heroïsche statements die Erek aantrof op de monumenten voor de Internationale Brigades van de Spaanse Burgeroorlog. Shading Monument is echter van zijn Spaanse context losgeweekt en, net als de heroïsche kunstenaar waarnaar het werk verwijst, nomadisch geworden. Het werk bestaat in een oplage van drie en was eerder te zien bij Darat al Funun in Jordanië en Tate Modern in Londen.

In het Centraal Museum vormt het werk een ode aan de kunstenaar die een existentiële strijd aanvaardt in zijn poging de wereld te vatten. Directeur Bart Rutten benadrukt hoe het werk resoneert met de Utrechtse caravaggisten uit de collectie van het museum: ‘Met opgerolde doeken trokken deze Utrechtse schilders te voet naar Italië om het werk van Caravaggio te zien. Ze kwamen terug vol nieuwe impulsen en ideeën. Deze tekst gaat over die heroïsche mentaliteit die kunstenaars moeten hebben om risico’s te nemen, te ontdekken en zo de wereld te inspireren.’

Door de aankoop van dit werk bevestigt het Centraal Museum het belang van Erek. De kunstenaar verbleef in 2005 en 2006 aan de Rijksakademie in Amsterdam. Zijn werk speelt meestal met abstractere fenomenen, zoals de ervaring van akoestische ruimtes of het verstrijken van tijd in geluidsinstallaties. Het Stedelijk Museum in Amsterdam toonde zijn Rulers and Rythm Studies (2007-2011) en kocht dat werk aan als aanvulling op de sterke conceptuele lijn binnen de collectie; een nadruk die in het Centraal Museum minder duidelijk aanwezig is.

Shading Monument vertegenwoordigt daarbij een politiek aspect in het oeuvre van Erek en is vergeleken met zijn andere werk opvallend dramatisch. Zeker wanneer het gezien wordt in lijn met actuele kwesties: evengoed als over kunstenaars kan de tekst immers ook gaan over de positie van vluchtelingen die elders hun heil zoeken. Dat indringende, mild geëngageerde karakter toonde Erek ook op de Biënnale van Venetië. Hij vertegenwoordigde daar Turkije met ÇIN (2017), een architectonische geluidsinstallatie die als doorloop, plein of kooi kon worden ervaren. Subtiel, maar onherroepelijk verwijzend naar de crisissituatie in zijn thuisland.

Met Shading Monument maakt het Centraal Museum een groot gebaar naar de kunstenaar als avonturier. Het is te zien als een aanvulling op het al in Nederland aanwezige werk van Erek. Rutten: ‘Op die manier werkt de Collectie Nederland heel goed. Het is tegelijk betekenisvol in onze eigen collectieomgeving en voor de Collectie Nederland als geheel. Dat het voor beide wat toevoegt, is fantastisch.’

HEB JE HEM AL IN HUIS? DE SPECIALE BIJLAGE WAARIN AANKOPEN VAN 21 MUSEA IN 2017 WORDEN BESPROKEN. NU BIJ HET NIEUWE NUMMER VAN METROPOLIS M NR 6 2017 – DOORBRAAK & NIEUWE COLLECTIE 2017.