metropolis m

Wanneer de Deinzenaar in 1964 zijn verfborstel opneemt, laat hij zich vooral inspireren door zijn vertrouwde omgeving zoals het huis, het landschap en de sport. Typerend voor zijn hele artistieke loopbaan is de confrontatie van deze motieven met de vormelijke aspecten van schilderkunst waaronder de verf, de penseelslag en het linnen doek. Het alledaagse leven dient hierbij louter als een alibi om te experimenteren met de verschillende ingrediënten van de schilderkunst. Bij de start van zijn kunstenaarschap typeren fotografische perspectieven met impressionistische verfstreken zijn composities.

Naarmate de jaren zestig ten einde lopen, zal De Keyser zich steeds meer verdiepen in de ruimtelijke werking van de compositie door middel van egaal geschilderde kleurvlakken. Stapsgewijs neemt De Keyser steeds meer afstand van zijn initiator Roger Raveel en de Nieuwe Visie, het collectief waar beide kunstenaars schilderden samen met Etienne Elias en Reinier Lucassen. Dichter en criticus Roland Jooris stipte hun interesse voor schilderkunst, de alledaagse werkelijkheid, een open compositie en een helder coloriet aan als hun belangrijkste drijfveer. In deze periode koestert De Keyser als autodidact voornamelijk het werk van Jean Brusselmans, Jim Dine en Al Held.

Het schilderij Oever (1969) is exemplarisch voor De Keysers praktijk uit deze periode. Het werk kan opgevat worden als een picturale vertaling van de vele impressies die hij had van De Leie, een rivier in de nabijheid van zijn woning. Kenmerkend voor het volledige oeuvre van De Keyser is het exploreren van de grijze zone tussen figuratie en abstractie. Het picturale spel met blauwe, bruine en zwarte kleurstroken en een rode lijn voelt abstract aan. Toch gaat de mimetische oorsprong van Oever door de titel niet verloren.

Vanaf de jaren zeventig bewandelt De Keyser een uniek parcours. Hij interpreteert op een uiterst persoonlijke manier de toenmalige internationale tendens van de fundamentele schilderkunst. Als geen ander gaat de schilder het alfabet van de schilderkunst bestuderen. Hoe gedraagt de dekkracht van een bepaald groen zich op verschillende soorten doeken? Hoe verhoudt het linnen doek zich tegenover de muur wanneer het niet gespannen is op een span- of spieraam? In welke mate refereert een witte lijn op een groene achtergrond naar een voetbalveld of gaat het enkel om de act van het schilderen? In deze fase doorloopt De Keyser één van zijn meest abstracte schilderperiodes.

Begin de jaren tachtig duiken opnieuw landschappelijke elementen op in De Keysers schilderkunst. In zijn vrije tijd geniet de kunstenaar samen met zijn drie zonen al wandelend, zwemmend en varend van het Leielandschap. Daarnaast wordt het gezin in deze periode getroffen door het verlies van hun moeder en vrouw. Deze pijnlijke ervaring resoneert hoofdzakelijk in de titels van het werk zoals Hellepoort, Zinkend en Wrak. Verder laat De Keyser zich ook opnieuw inspireren door het eigen huis, een belangstelling die nog nazindert tot in de jaren negentig.

In het schilderij Diep (1985-1986) confronteert de kunstenaar drie blauwe vlakken met twee horizontale witte stroken. Een grondige studie van de compositie, en de hoeken in het bijzonder, maakt duidelijk dat De Keyser experimenteerde met de stratigrafie van de schilderkunst. Zo wordt duidelijk dat het schilderij bestaat uit verschillende lagen blauwe en witte verf. Een bijzondere dieptewerking wordt opgeroepen door de verschillende tinten blauw en hun applicatie op de drager. Hoewel De Keyser vanuit zijn kunstenaarsvisie de formele aspecten van de schilderkunst steeds voorop plaatst, wars tegenover elke geestelijke connotatie, heeft Diep een sterk contemplatief karakter. Net als een wandeling in de natuur kunnen we plots in aanraking komen met het onuitspreekbare.

Fragiel aanvoelende schilderijen typeren het werk van de kunstenaar gedurende de jaren negentig. Atmosferische elementen zoals lucht en nevel neemt De Keyser als vertrekpunt om verschillende tinten van een kleur te onderzoeken. Deze composities worden vervolgens verstoord door nieuwe picturale ingrepen. Zo gebeurt het dat De Keyser krast in de verflaag of dat hij verfspatten en -stippen aanbrengt. Kunsthistoricus Steven Jacobs stelt dat de act van het kijken overeenstemt met de praktijk van een dermatoloog. Als kijker worden we uitgedaagd om het schilderdoek grondig te bestuderen om de verschillende picturale processen te aanschouwen.

Rond 2000 zal De Keyser zijn vertrouwde motieven waaronder de klink en de apenverdrietboom weer onderwerpen aan een nieuwe reeks schilderkundige proeven. Op deze manier breidt De Keyser zijn plastische vertalingen uit van de ontelbare indrukken van plaatsen, dingen en ideeën.

Met het schilderijtje Oever (2005) toont De Keyser, net als de impressionisten, zijn interesse voor het efemere en vlietende karakter van landschappelijke elementen. Anders dan in zijn beginjaren worden natuurlijke fenomenen bevrijd van een sterk grafisch ogende beeldtaal. Motieven als water en lucht worden eerder abstract afgebeeld met respect voor hun fysische eigenschappen, maar ook De Keysers aandacht voor de begrenzing van het geschilderde oppervlak komt naar voor. Zo bakent hij de randen van het doek af door middel van een getekende lijn in verf. Het rode kader in combinatie met enkele groene verfspikkels zorgt voor extra dynamiek.

De expo Raoul De Keyser.Oeuvre is een aanrader. De retrospectieve biedt een helder overzicht van de kunstenaars artistieke bekommernissen en zijn verschillende stilistische fases. De geëxposeerde werken, in bruikleen gegeven door verschillende internationale collecties, bevestigen op een treffende manier zijn status als een painter’s painter. Een meerwaarde voor de expo is de scenografie van de middenzaal door de architecten Robbrecht & Daem. Niet toevallig, aangezien het duo in het verleden samenwerkte met De Keyser voor verschillende tentoonstellingsruimtes. Deze ruimte, waarin een sterk ateliergevoel heerst, is opgevat als een overzicht van schilderijen uit alle periodes van De Keysers kunstenaarschap.