metropolis m

Eieren op sterk water, landkaarten, exotische souvenirs en een opgezet beest met het hoofd van een hond, het lichaam van een lama en struisvogelpoten: Charles Avery’s The Islanders – nu te zien in museum Boijmans van Beuningen – vertoont veel overeenkomsten met zowel een natuurhistorisch museum als met volkenkundig onderzoek, maar nog het meest met de sfeer uit avontuurlijke jongensboeken.

Charles Avery, Ridable, 2008, taxidermy
Charles Avery, Untitled (A Stone-Mouse Expedition), 2008, Collectie Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam
Charles Avery, Untitled (Stone-Mouse Sellers), 2008, Collection Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam

De wereld die Charles Avery (1973) ontvouwt in de tentoonstelling The Islanders: An Introducution in Boijmans van Beuningen heeft ook wel wat van een avonturenroman. Zijn project The Island is een onderzoek naar een imaginaire wereld die Avery al verschillende jaren aan het ontdekken is. Door middel van tekeningen, teksten en voorwerpen probeert hij een encyclopedisch beeld te schetsen van ‘zijn’ eiland.

Onomatopoeia, de hoofdstad van het verder naamloze eiland, wordt al generaties lang bewoond door pioniers, ontdekkers en onderzoekers. Sommige van hen zijn verslaafd geraakt Henderson’s Eggs, in gin ingelegde eieren, een plaatselijke delicatesse die wordt verkocht op de lokale markt. In de cafés van de hoofdstad wordt driftig gefilosofeerd, gediscussieerd en geruzied, in het bijzonder over het wel of niet bestaan van de Noumenon, een mythisch beest dat geen van de bewoners ooit heeft gezien, maar dat in de donkere bossen van het eiland schijnt te leven (niet geheel toevallig is noumenon ook de naam die Kant gaf aan de onherkenbare, duistere wereld van het ding an sich). De noumenon is inzet van een eindeloze twist: altijd gelooft de ene helft van de inwoners wel en de andere helft niet in het bestaan van het beest, zonder het ooit met elkaar eens te worden.

Charles Avery, Untitled (Herd of Alephs), 2008, Private collection, The Netherlands
Charles Avery, Untitled (Globe), 2008
Charles Avery, Eternity Chamber (Full Size), 2007

Het is deze aandacht voor details die ervoor zorgt dat Avery’s hersenspinsels over het eiland in al zijn tekeningen, verhalen en objecten leest als een avonturenroman: de bezoeker wordt meegezogen in het verhaal en creëert al snel een eigen beeld van het eiland. Avery ziet een kunstwerk als een manifestatie van de handelingen van de kunstenaar, handelingen gericht op het geven van betekenis. Het was deze aanname die de kunstenaar het idee gaf voor het scenario van The Islanders: een jongeman die aanspoelt op een onbekend continent en ontdekkingsreiziger wordt. Dat Robinson Crusoë effect is opvallend in The Islanders. Terwijl in onze hypermoderne wereld alles digitaal in kaart wordt gebracht, maakt Avery juist ruimte voor jongensdromen. De ontdekkingsreis over zijn eiland is een terugkeer van het persoonlijke verhaal in de kunst.

De Franse curator Nicolas Bourriaud voegde Avery toe aan de line-up van Altermodern, de prestigieuze Tate Triennial tentoonstelling van dit jaar. In deze tentoonstelling wordt de gelijknamige term, een nieuwe kreet van de curator, uitgelegd aan de hand van een aantal kunstenaars en hun werk. Het begrip Altermodern komt voort uit het idee dat de westerse overheersing in de kunsttraditie langzaam verdwijnt door een steeds verder gaande globalisering. Kunstenaars werken niet langer vanuit hun specifieke culturele achtergrond, maar hebben hun wortels losgelaten en zijn nomade geworden. In een interview met Bourriaud noemt Avery zichzelf, in aanvulling op het idee van de nomade, een ontdekker: een onderzoeker die bezig is met het zoeken naar absolute waarheden, hoe onzeker het bestaan van zo’n waarheid ook is. Avery stelde dat hij als kunstenaar zijn idealen deelt met iedereen die op zoek is naar het verkrijgen van waarheden en betekenis, zoals filosofen, wetenschappers en wiskundigen.

Zijn werk biedt echter nooit uitsluitsel, maar is eerder een middel. Er is geen sprake van een ‘eindproduct’, het werk is eerder te omschrijven als een reis die aanzet tot reflectie. Er is altijd een groter verhaal dat net buiten beeld blijft. Volgens Avery zit er in een kunstwerk ook altijd een vervolg, een belofte. Gevolg hiervan is dat het project over het denkbeeldige eiland voorlopig nog niet voorbij is: Avery begon ermee in 2004 en is van plan er nog zeker tien jaar mee door te gaan.

In The Islanders: an introduction laat Avery feit en fictie door elkaar lopen. Het is voor de bezoeker een mooie, avontuurlijke vlucht uit onze huidige, steeds ingewikkelder geworden samenleving. Door het fantasierijke uitgangspunt is de tentoonstelling toegankelijk voor een breed publiek, maar er blijft ook ruimte voor het ontdekken van diepere lagen. Dankzij Avery’s ‘belofte’ bestaat The Islanders niet uit hapklare brokken, maar daagt je uit om zelf op ontdekkingstocht te gaan. Mr. Avery I presume?

Recente artikelen