metropolis m

Een blanke man in Afrikaanse kledij. Wat onwennig staat hij tussen een groep Ghanezen. Wie is hij, en wat doet hij daar?

Dinsdagavond vond in NIMk, in samenwerking met SMBA, een presentatie van de Ghanese film Elmina plaats. De Amerikaanse kunstenaar Doug Fishbone, hoofdrolspeler van de film, was bij de vertoning aanwezig. De avond werd ingeleid door Louise Muller, die momenteel aan de Universiteit Utrecht onderzoek doet naar de Ghallywood, de omvangrijke Ghanese filmindustrie.

Doug Fishbone

De film vertelt het verhaal van het kleine Ghanese dorp Elmina, waar olie in de grond is ontdekt. De dorpsbewoners worden gedwongen hun land te verkopen aan corrupte Chinese multinationals, wat in het dorp voor de nodige ophef zorgt. Vooral de hoofdpersoon uit de film, Ato, gespeeld door Fishbone, heeft moeite met de beslissing van hogerhand. Hij verzet zich tegen het dorpshoofd, met fatale gevolgen.

Doug Fishbone is als amateur – het is de eerste keer dat Fishbone acteert – te zien naast in Afrikaanse landen bekende acteurs als John Apea. Over de huidskleur van Fishbone wordt in de film met geen woord gerept. De kunstenaar lijkt met zijn overduidelijk Westerse uiterlijk dan ook – verrassend genoeg – een zwarte man te spelen. Fishbone is een doodnormale inwoner van het kleine dorp. De Chinezen, dat zijn de onderdrukkers in Elmina. Fishbones personage Ato verzet zich dan ook tegen de corrupte anderen, en wordt zelf nooit in verband gebracht met raciale kwesties. Fishbone laat in de film de omgang van Ghana met raciale verschillen zien. Het ‘blank zijn’ zou in Ghana volgens Louise Muller dan ook niet gebaseerd zijn op rassenonderscheid, maar cultuurverschillen.

Louise Muller over Elmina en de Ghanese filmindustrie

Het effect van de blanke Amerikaan tussen de Afrikanen zorgt vooral in de eerste scenes van de film voor verrassing. Maar tijdens het kijken van de film treedt ook enige verveling op. Als de huidskleur-shock is verwerkt, blijft er niet veel over dan een matig geacteerd melodrama, waarin thema’s als verraad, overspel, dood en verderf overheersen.

Fishbone is overigens niet verantwoordelijk voor het hoge soapgehalte van de film. Hoewel hij de film produceerde, heeft hij zich inhoudelijk zoveel mogelijk van het project gedistantieerd. Op Fishbone’s bijdrage als acteur na is Elmina een typische Ghallywoodfilm, die ook in Ghanese bioscopen zal gaan draaien.

De cinematografische mankementen ten spijt, is de aanpak van Fishbone verfrissend en zet zelfs aan het denken. Want hoewel de kunstenaar zijn personage Ato niet als zwart of wit ziet, is het interessant het personage beide huidskleuren eens toe te schrijven. Als Ato een “echte” Ghanees zou zijn, kan hij dan worden gezien als een realistisch neergezet personage? En wat als hij wit is? Ato is in de film de man met de kennis, die zich verzet tegen de macht van het dorpshoofd. Is het dan weer de blanke man die in Afrika heerst?

Een man die niet zwart en niet wit is, gespeeld door een acteur die geen acteur is, in een kunstproject dat geen kunst is, maar een film. Fishbone weet ons wel te verwarren.

Bekijk hier de trailer:

Elmina is nog tot en met 26 februari te zien in NIMk, Amsterdam

Sanneke Huisman

Recente artikelen