metropolis m

Eenmaal binnen in het pand van MU word je met een blinddoek voor je ogen en een headset op je hoofd enkel begeleid door een stevig touw en een rustige stem. Vijfenveertig minuten onderga je een reis van verdwalen, botsen en jezelf verliezen in het onbekende; om uiteindelijk het daglicht weer terug te kunnen vinden. Door into the Dark is daarmee intensief, diep en confronterend. Het verkleint de dynamische buitenwereld vol prikkels, snelheid en informatie voor even naar dat ene moment van ‘zijn’. Dat biedt een rustpunt, maar niet continu: de ruimtebeleving kan van aangenaam naar beangstigend verschuiven, en van rustgevend naar surreëel.

Het touw dat je tijdens het parcours begeleidt voert je van de vloer naar het plafond, en het laat je kronkelen in zigzaggende bochten. Hand na hand, voet na voet; voorzichtig aftastend naar de goede weg. De installatie maakt je er scherp van bewust dat wanneer je niet kunt zien, je geen direct besef hebt van de ruimte waarin je je begeeft. Je ziet geen muren, hoort enkel geluiden, en vangt hier en daar een glimp op van licht. Het is opvallend hoe intens je voeten de structuur van de grond voelen, en hoe je vingers de context beoordelen op hun tast. De begeleidende stem spreekt in het begin van de installatie soortgelijke woorden. Hij vertelt je te concentreren op de kleine haren van je wangen en het puntje van je hoofd. De stem en het touw begeleiden je het parcours van het labyrint, totdat het touw een einde kent, waarna je in het tweede gedeelte van de installatie enkel gestuurd wordt door gedempt licht en je eigen gevoel. Alles wat je weet is dat je je ergens in een ruimte bevindt, maar waar je werkelijk bent blijft tot aan het einde van het parcours nog altijd een vraag.

Hoe voelt het om de controle te verliezen, jezelf aan het onbekende over te geven, je te laten vallen en uiteindelijk te overleven? Door into the Dark laat je kennis maken met verhalen van anderen die op verschillende manieren voor even verloren zijn geweest, zoals een bergbeklimmer die verdwaalt tijdens zijn klimtocht op het topje van een berg en zichzelf in de ogen staart, of een man die van het ene op het andere moment blind wordt. Het laat je vogelgeluiden horen, naar het licht toe lopen, een oerwoud betreden, op mos gaan zitten. Het laat je een rots beklimmen, die rots afdwalen, loslaten en je volledige gewicht overgeven aan een zachte, aangename muur. Die muur zakt langzaam naar achteren, totdat je plat met je rug op de grond ligt: het uitzicht is zwart, de stem spreekt over een hemel vol sterren, en er speelt triangelmuziek in je oren. Ergens voelt het vredig, zo tussen het dons, maar onbehagen kan al gauw overheersen.

Het belangrijkste besef dat het werk losmaakt is de continue beïnvloeding tussen ons denken en voelen. Kun je je overgeven aan een moment van controleverlies, of blijf je de regisseur van je eigen gedachten? Kun je het parcours, en daarmee de kunstenaars vertrouwen, of zet je jezelf klem met zlle angsten die door het hoofd spoken? De installatie maakt je er akelig van bewust hoe jijzelf functioneert. Ze biedt een intense zelfconfrontatie.

[blockquote]’De belangstelling overtreft alle verwachtingen, het is absoluut een groot succes. We hebben tot drie keer toe de openingstijden uitgebreid maar ook al deze tickets waren in een mum van tijd uitverkocht. Bij deze doe ik een oproep aan film- en kunstfestivals in Europa: Wie wil deze topproductie hosten? Succes en bezoekers gegarandeerd!’ – Vivian van Gaal, MU Publiek & Programma

ANAGRAM wil met het werk inzicht bieden in hoe je als mens omgaat met verschillende sensorische indrukken en veranderende sferen in ruimtes. In de preview van de installatie vertelt het duo geïnteresseerd te zijn in de kracht van cinematic narrative, zonder gebruik te willen maken van het menselijke zicht. Op deze manier ondergaat de participant het verhaal, dat zich normaal gesproken op een scherm voor je ogen afspeelt, letterlijk in het eigen lichaam en hoofd. Omgeven door een dagelijkse stroom aan on- en offline indrukken, biedt deze installatie voor even een stap terug naar de essentiële basis van de mens op aarde. Zoals MU het beschreef: ‘Whatever becomes of storytelling in a post-truth world Door into the Dark offers a direction forward’ (Twitter, 14 maart 2017).

Omdat het werk multimediaal is, en naast geluid en licht ook de tast activeert, kan deze veelheid aan technische prikkels soms diagonaal tegenover de menselijke, fysieke aanwezigheid in de ruimte staan. Cruciaal is de mate waarin je bereidt bent jezelf over te geven aan deze prikkels en de verhalen van de stem tot je te nemen. Dat zal niet voor iedereen even makkelijk zijn. Op deze reis naar binnen is er geen tijd voor twijfel. 

Wanneer je uiteindelijk het einde van het parcours bereikt, en je het touw overhandigt aan de volgende deelnemer, voeren de deuren van het MU je weer terug naar de lichte buitenwereld. Hier sta je met dezelfde voeten op een andere manier dan voorheen op de grond, een gevoel zal je niet direct loslaten.

Het is lastig om dit werk onder woorden te brengen, en voelt alsof ik daarvoor gebruik maak van dat wat de installatie probeert te ondermijnen: de controlezucht van het denkende brein. Voor mij werkte de tocht door de duisternis louterend, als een confrontatie met mezelf op een manier zoals ik die wel vaker zou willen ervaren. Want alleen zo extreem als hier leer je je eigen gedrags-en gedachtenpatronen goed kennen.