metropolis m

Kasia Fudakowski, ‘You’ve found paradise’ 

Een samenwerking tussen curatoren Evelyn Simons en Isabel Van Bos mondde uit in een complexe tentoonstelling die inspeelt op de rol van de huiskamer binnen de bepaling en cultivatie van onze waarden en normen. In zekere zin kunnen we Onder Ons interpreteren volgens zijn tweeledige betekenis.

Met het gebruik van de zin Onder Ons wordt een hiërarchisch systeem geïntroduceerd. Het refereert meteen aan het metafysische supra tegenover het infra en doet denken aan een zeker klassenverschil. Deze elementen vinden we ook terug in de context van CIAP, Vereniging voor Actuele Kunst te Hasselt, dat gevestigd is in het voormalige provincieraadsgebouw in Limburg.

De historische context van het voormalige Provincieraadsgebouw vormt het uitgangspunt van de tentoonstelling Onder Ons. Met name het monumentale glas-in-loodraam, dat geplaatst werd tussen de voormalige raadzaal en de voorgevel, diende ter inspiratie. Centraal in deze afbeelding staat het gezin dat zich blind laat leiden door kerk en staat. Het ideale gezin als hoeksteen van de maatschappij, die de overdracht van waarden en normen verzekert. Dit gezin – en de huiskamer als zijn natuurlijke habitat-, staan centraal in de tentoonstelling Onder Ons.

Alvorens we de eigenlijke tentoonstellingsruimte binnenwandelen, worden we verwelkomd door een voetmat van kunstenaar Kasia Fudakowski. De oranje mat is bedrukt met paradijselijke elementen zoals onder andere enkele palmbomen en een champagnefles en de tekst ‘You’ve found paradise’. Het werk schept een bepaald verwachtingspatroon, maar introduceert ook een humoristisch aspect. Alsof het de zelf relativerende stem van de curatoren is, die hier spreekt. De verheerlijking begint… en maakt meteen plaats voor de harde realiteit in het werk Uber Alles die plicht van dezelfde kunstenaar. De gelijknamige tekst werd aangebracht op een keramieken plaat, die de beladen context van het werk onderstreept. Het werk introduceert het belang van een goede werkethiek; een thema dat zich in de tentoonstelling zal herhalen.

Binnen de ruimtes van het CIAP pleegde Olivier Goethals een bepalende scenografische ingreep onder de titel in & out & in & out, again. De witte, rechthoekige constructie met ramen, deuren en spiegels refereert aan de huiskamer. In contrast met het 20e eeuwse gebouw doet het een zeker spanningsveld ontstaan, maar treedt het hier ook mee in dialoog en werpt het nieuwe blikken op. De architecturale constructie kan gezien worden als de drager die het geheel aan werken met elkaar verbindt.

Kasia Fudakowski, Uber Alles die plicht 

Apparatus 22, 'Untitled (3)' en 'Untitled (5)'

Dit brengt ons bij de tweede interpretatie van de titel: Onder Ons, als het spreekwoordelijke onderonsje. De huiskamer introduceert een zekere gemeenschapszin die in de titel vervlochten zit en door de scenografie versterkt wordt. Het individuele karakter van de werken vervalt en vervormt zich tot een geheel. Binnen dit Gesamtkunstwerk zijn er enkele werken die thematische allianties met elkaar sluiten.

In de eerste ruimte vinden we onder andere Jef Geys’ !Vrouwenvragen? en Billie Zangewa’s The Love Generation. Beide werken reflecteren over de maatschappelijke rol van de vrouw en de stereotype afbeelding van haar rol binnen onze maatschappij. Jef Geys toont (letterlijk) een uitgebreide lijst met vragen die betrekking hebben op de maatschappelijke positie van de vrouw: ‘Pil voor de man, is dat te betrouwen?’, ‘Vrouwenkunst bestaat dat?’, ‘Emancipatie wat is dat. Betekenis?’. De genummerde lijst met 157 vragen en een al voorziene plaats voor nummer 158, was in eerste instantie bestemd voor het klaslokaal van Geys, om de dialoog te openen. In de tentoonstelling is de lijst met vragen gepresenteerd op een pvc-vel, dat doet denken aan een tafellaken en op deze manier fungeert als feminien teken. We kunnen stellen dat de lijst, binnen de tentoonstellingsruimte, eenzelfde positie inneemt en de dialoog met andere werken opent.

Ook Billie Zangewa zet het gebruik van een ‘vrouwelijk’ materiaal (zijden wandtapijt) in om haar werk meer kracht bij te zetten. In The Love Generation wordt een idyllisch gezinstafereel afgebeeld dat doet denken aan de voorstelling in het glas-in-loodraam in de raadzaal. Zangewa reflecteert over de positie van de moeder binnen het gezin en introduceert gelijktijdig vraagstukken met betrekking tot de positie van de ‘zwarte’ vrouw binnen de ‘blanke’ samenleving.

Apparatus 22, 'Untitled (3)' en 'Untitled (5)'

Mika Rottenberg en Jon Kessler, SEVEN (Cecil) 

Binnen de tentoonstelling is er grote aandacht voor de hedendaagse rol van de huiskamer en de ‘nieuwe’ elementen die hier zijn binnen gedrongen. Martijn Hendriks’ Untitled Black Video kijkt naar de manier waarop we vandaag de dag ‘nieuws’ beleven en richt zich met name op de stroom gewelddadige video’s die continu de huiskamer binnen dringt. Hendriks toont op een computerscherm een zwart beeld met daarop ondertitels gedestilleerd uit ‘online’ reacties op de gelekte video van de executie van Saddam Hoessein. Deze reflectie op nieuwe media is ook terug te vinden in de werken van Apparatus 22. Untitled (3) en Untitled (5) zijn werken uit geverfd leder waarin, met een laser, een tekst werd uitgesneden, zowel poëtisch als kitsch. De teksten refereren aan sociale media (met name instagram) die onze blik op de wereld vervormen en vaak een vertekende en opzichtige esthetiek met zich meebrengen.

Het laatste werk in de tentoonstelling, Mika Rottenberg en Jon Kesslers SEVEN (Cecil), kan gezien worden als een complexe besluitvorming van het tentoonstellingsgeheel Onder Ons. Het werk verbindt het boven en beneden, het hier en daar. Drie televisieschermen worden vergezeld door een serie objecten die betrekking hebben op de video die wordt getoond. De drie schermen tonen gebeurtenissen op drie plaatsen. Het eerste toont de Chakra Juicer, een zweetcabine waarin we mensen lichamelijk zien afzien. Het zweet dat zij hierbij verliezen, wordt opgevangen en opgeslagen in het laboratorium dat zich in het tweede scherm bevindt. Een vrouw vult proefbuizen met het steeds anders felgekleurde zweet en verstuurd deze naar een hut die zich lijkt te bevinden op de Afrikaanse Savanne, op het derde scherm. Hier wordt het zweet in ontvangst genomen en op haast rituele wijze weer terug geschonken aan de verdroogde aarde. De koloniale rollen worden omgekeerd; de cirkel afgerond.

Onder ons beschouwt de huiskamer als bewaker van onze waarden en normen, maar toont tegelijkertijd de hedendaagse verschuiving ervan. De gruwel die vroeger getolereerd werd, wordt nu zwaar veroordeeld. Maar deze maakt op zijn beurt weer plaats voor een nieuw soort gruwel, waarvan we gemakkelijk passieve getuigen blijven gekluisterd aan onze beeldschermen.

 

Onder Ons is nog te zien tot 14/05/17 in CIAP

 

Met werk van: Billie Zangewa, Atelier Van Lieshout, Jos De Gruyter & Harald Thys, Marina Pinsky, Wermke & Leinkauf, Jef Geys, Lara Ögel, Apparatus 22, Kasia Fudakowski, Martijn Hendriks, Mika Rottenberg, Raffaella Crispino, Henrique Nascimento, Olivier Goethals, The Army of Love & Casco, Gerard Herman and Monica Bonvicini.

 

Axel de Marteau

is kunstenaar

Recente artikelen