Charlotte Prodger, BRIDGIT, 2016, video still. Courtesy the artist.
De ‘Queer Wilderness’ van Bergen aan Zee
Op een bijzonder zonnige zaterdag, tussen de herfstige oktoberdagen door, introduceert de Schotse kunstenaar Charlotte Prodger het begin stadium van een tweejarige commissie rondom het thema Queer Wilderness. In een kleine bioscoopzaal in de bossen van het prachtige Bergen worden naast twee van Prodger’s eigen video’s, twee andere films vertoont, die haar denken rondom dit thema hebben beïnvloed. Op een middag vol warme herfstgeuren van het bos, husky’s, steigerende paarden, neolithische stenen en whisky op het strand, introduceert ze haar onderzoek naar de vervlechting van lichaam, technologie, landschap en taal. Hoe kan queer leven geleefd worden buiten de stedelijke omgeving, waar de LGBTQI narratieven doorgaans worden gevormd. Een existentieel onderzoek in de wildernis, queer style.
Op het kantoor van If I Can’t Dance, I Don’t Want To Be Part Of Your Revolution stromen de deelnemers van het evenement langzaam binnen, waaronder de nieuwe deelnemers van het curatorial programme van De Appel. Een bammetje met kaas en een appeltje liggen voor ons klaar, voor onderweg in de bus richting Bergen. In de bus verandert het landschap langzaam van AFAS stadion van voetbalclub AZ en polder tot de prachtige villa’s met rieten daken in de bosrijke omgeving van Bergen. In het midden van het bos staat parmantig de enige bioscoop in Bergen, mét rieten dak: Filmtheater Cinebergen, waar de videoselectie zal worden vertoond. Curator van If I Can’t Dance, Susan Gibb, wilt niet te veel uitleggen omdat de vertoning Prodger een publiek moet geven voor haar onderzoek, als een soort experiment.
Social Movement with Charlotte Prodger, at Filmtheater Cinebergen and Bergen aan Zee, 14 October 2017. Photography: Silvia Ulloa.
Het filmprogramma begint met een video van Prodger zelf, BRIDGIT, uit 2016, waarin haar ervaringen met onder andere haar coming out, gender-labels en het landschap van Aberdeenshire in Schotland, vervloeien met beelden van haar sneakers, kat en vooral de neolithische stenen die door heel Groot-Brittannië te vinden zijn. Prodger is zelf de voice-over en de korte narratieven wisselen af met beelden die ze zelf met haar iPhone heeft gefilmd. Bridgit is een neolithisch godin die tussen binnen en buiten staat, een transitionele ruimte, waar ook de beelden op inspelen: het interieur van Prodger’s huis en de verticale stenen in het ruwe Schotse landschap, de stedelijke omgeving en de wildernis. Tijd speelt een belangrijke factor als dynamische en transitionele kracht om becoming tot stand te laten komen. BRIDGIT vangt de vervloeiing van narratief, beeld en bodily time in al haar verschillende verschijningsvormen.
Jonathan Rattner, The Interior, 2016, video still. Courtesy the artist.
The Interior uit 2016 van filmmaker Jonathan Rattner toont de bijna hypnotiserende schoonheid van de besneeuwde en geïsoleerde wildernis van Eureka, Alaska, waar welgeteld vier mensen wonen met 56 sleehonden. Zonder verhaalvertelling of dialoog onderzoekt de film de relatie tussen de honden, mensen en de omgeving. Het geluid komt niet overeen met wat er te zien is, waardoor de beelden nog droomachtiger en doffer worden dan ze al zijn. Snurkende honden, druipend warm vlees, mensen met hoofdzaklampen en een ondergesneeuwd landschap trekken de kijker mee, net als de honden de slee voorttrekken. De schoonheid en kracht van de rennende honden zijn op ooghoogte van de honden gefilmd, waardoor de connectie tussen kijker en hond nog meer wordt versterkt. Een prachtige film, die de ware wildernis toont en waar mens, dier en machine samenwerken om te overleven.
Van wildernis in de natuur naar een wildernis van narratieven in Hard As Opal van Dani Leventhal en Jared Buckhiester uit 2015. Het beginshot van een vrouw met voorbinddildo is gelijk een goede binnenkomer, waarna verschillende verhaallijnen door elkaar heen lijken te lopen. Zo zoekt een lesbisch vrouw haar high school sweetheart op met het verlangen om een baby van hem te krijgen, staan twee vrienden met autopech in de Syrische woestijn en zien we het fokken van paarden. Het is niet duidelijk of het een documentaire is of fictie, of het acteurs zijn of niet. Het gevecht met de biologie, provocatieve beelden en een eenzame lesbische vrouw met kinderwens maken het tot een verwarrend, maar gedachtenuitdagend geheel.
Charlotte Prodger, LHB, 2017, video still. Courtesy the artist.
De laatste video is wederom van Prodger zelf, wat voortkomt uit een residentie in Berwick-Upton-Tweed, vlakbij de Schotse grens. In LHB uit 2017 staat de Pacific Crest Trail centraal, die van Mexico tot Canada loopt. Ze is gefascineerd door twee queer vrouwen, die de enige queers lijken te zijn die het pad bewandelen en die niet van elkaars activiteit afweten. De video is het begin van haar onderzoek naar Queer rurality en hoe queers buiten de stedelijke omgeving, wat de achtergrond vormt voor de meeste LGBTQI narratieven, kunnen leven. Beelden van de kunstenaar pissend in de wildernis, alsof ze haar territorium afbakent, overlappen en zetten haar onderzoek voort naar de relatie tussen lichaam, identiteit, technologie en tijd.
De video’s geven stuk voor stuk een glimp van queer wilderness, maar dan meer op een intuïtief niveau, want het blijft lastig om te begrijpen wat het precies is. Zo speelt BRIDGIT met binnen en buiten, de stedelijke omgeving en de wildernis waar de neolithische stenen te vinden zijn. The Interior lijkt meer richting te geven aan het vormgeven van leven in een radicale vorm van de wildernis, echter zonder queerness. Het queer aspect komt dan weer meer naar voren in Hard as Opal, maar de duiding van de wildernis blijft nog vaag. Is het platteland ook de wildernis? Een suf Amerikaans stadje? De Syrische woestijn? Een extreem geïsoleerd winterlandschap? Of gewoon de natuur? In de laatste video wordt meer de toon gezet, waar letterlijk twee queer vrouwen in de wildernis lopen. Is dat hoe een queer leven kan worden geleefd in de wildernis? En hoe relateert een queer lichaam zich tot de natuur, aan de wildernis? Dat is wat Prodger met haar video’s laat zien, zoals de beelden van haarzelf pissend in de natuur.
Social Movement with Charlotte Prodger, at Filmtheater Cinebergen and Bergen aan Zee, 14 October 2017. Photography: Susan Gibb.
En zo van het kijken naar de wildernis, stappen we zelf de wildernis in, als een soort exploratie van de queer wilderness waar Prodger verder onderzoek naar gaat doen. Door het duinlandschap van Bergen aan Zee, bereiken we het strand, waar de Schotse whiskyfles wordt opengetrokken en de broekspijpen omhoog worden gerold om door het koude water te pootjebaden. Net als de wandeling, is ook de vertoning een begin van de exploratie naar de queer wilderness.
Het onderzoek bevindt zich duidelijk in een begin stadium, want het roept vragen op als wat is queer wilderness precies? Prodger had het publiek iets meer als klankbord mogen gebruiken om te testen hoe het binnenkomt, dat zou kunnen helpen bij het definiëren van haar onderzoek, maar ook voor het scheppen van duidelijkheid voor het publiek. Ondanks de nog vage interpretatie van queer wilderness, werden intrigerende video’s getoond die een impressie gaven en belovend zijn voor de volgende stappen in Prodger’s onderzoek.
Voor nu geeft If I Can’t Dance, I Don’t Want to Be Part Of Your Revolution een luchtige introductie in het begin van Prodger’s onderzoek en trekt de deelnemer uit de stedelijke omgeving, de wildernis in om te kijken en aan te voelen hoe dat is, om vervolgens weer terug te keren naar (de stedelijke wildernis van) Amsterdam.
If I Can’t Dance Introductory Event for VI (2017–2018), Social Movement with Charlotte Prodger, Filmtheater Cinebergen en Bergen aan Zee, 14.10.2017.
Corine van Emmerik
is kunsthistoricus
