metropolis m

Het is een empathisch werk: je moet letterlijk contact maken met het werk en anderen om tot (het portret van) Yousef te komen. Het werk functioneert zo op een kleine, lokale schaal: je bent bezig om je vingerafdruk achter te laten. Het voelt alsof alle bezoekers samen performancekunstenaars zijn binnen een groter geregisseerde choreografie. Het is de intentie van de kunstenaar om gezamenlijk actie te ondernemen, maar helaas lijken de bezoekers daar niet mee bezig te zijn. Het entertainment gehalte van de vloer is te hoog om collectief in actie te komen. In plaats daarvan doen bezoekers een dutje op de vloer, spelen kinderen, worden selfies en foto’s van bilafdrukken op de vloer gemaakt. Een mooie reflectie op onze huidige samenleving: toenemend individualisme laat nauwelijks tot geen ruimte voor gezamenlijke actie.

Het samen in actie komen op lokaal niveau wordt door Bruguera meermaals benadrukt. Zo wordt er samen met eenentwintig buren woonachtig in hetzelfde postcodegebied, genaamd Tate Neighbours, onderzocht wat het museum van de lokale gemeenschap kan leren en hoe het zich kan aanpassen. Dit idee wordt verder uitgebreid in een manifest dat Bruguera samen met de Neighbours heeft geschreven en waar de bezoekers automatisch naartoe worden geleid zodra zij verbinding maken met de gratis wifi.

Aan de zijkant van de Turbine Hall is de deur van een klein driehoekig kamertje geopend. Op een bord staat: ‘This room contains an organic compound that makes you cry.’ In de witte, lege ruimte, realiseer ik me dat dit de lucht is die ik eerder bij binnenkomst rook: een frisse eucalyptusgeur. Deze jankkamer, bij gebrek aan een betere beschrijving, heeft als doel onze emotionele barrières te doorbreken en apathie uit te drijven. Bruguera wil een ‘forced empathy’ uitlokken om zo een gedeelde emotionele respons op te wekken. Het enige wat de kamer doet, is het openen van mijn licht verstopte neus, een prettige bijkomstigheid, maar huilen moet ik helaas niet (en veel mensen met mij). De jankkamer voelt een beetje makkelijk en als een losse flodder binnen het geheel.

Wat me wel raakt is de zware muziek die door de ruimte galmt. De lage frequenties komen van geluidskunstenaar en oprichter van Hyperdub Records, Steve Goodman, ook wel bekend als Kode9. De tonen herinneren je eraan dat 10,142,926 om een serieus onderwerp gaat, en juist niet om selfies.

De combinatie van gelaagd, politiek manifest en de (onbedoelde) entertainmentachtige uitwerking daarvan maakt dat Bruguera’s 10,142,926 me doet denken aan het spel Jenga. Het is een gelaagd werk dat over complexe onderwerpen gaat en vooral de hitgevoelige vloer heeft veel potentie, maar het gaat het beoogde effect voorbij door de vermakelijkheid ervan. Het manifest dat Bruguera te berde brengt, is sterk, maar de huilkamer voelt te bedacht en simplistisch en doet afbreuk aan de kracht van het werk, waardoor de toren als geheel wankelt. En dat is jammer, want het is conceptueel gezien een verfijnde manier om de migrantencrisis aan de kaak te stellen. Deze commissie lijkt vooral in de brede zin iets te zeggen te hebben over hoe kunst met dit urgente onderwerp omgaat, en vooral over hoe lastig het is om dit soort onderwerpen op de juiste manier aan te snijden.

Het blijkt pittig om in een tijd waarin selfies, individualisme en oppervlakkigheid de boventoon voeren een ‘goed’ kunstwerk te maken dat op de vluchtelingenkwestie regeert. 10,142,926 haakt wel weer precies in op die impasse. En om die problematische tendens van onze samenleving moet ik wel een beetje huilen.