metropolis m

De tentoonstelling is net voorbij, maar het verhaal is te goed om niet te vertellen. Een liefdesgeschiedenis, een politieke misdaad, een jarenlange cover-up en de schande van Mexico 68.

Risk Hazekamp exposeerde op de nieuwe locatie van galerie Pennings, die zich na de verhuizing naar een veel groter pand in de buurt van het Van Abbemuseum heeft omgedoopt in een Foundation en ook institutionele trekken begint te vertonen, met veel aandacht voor lezingen, debatten en, niet in het minst, de kunstenaar zelf, die in geval van Hazekamp weken in de galerie (pardon Foundation) aan het werk was.

Haar tentoonstelling was gewijd aan de Olympische Spelen van Mexico die – wist ik niet – overschaduwd werden door een gewelddadig neergeslagen studentenprotest, kort voor de opening. Honderden studenten zijn daarbij vermoord dan wel van de aardbodem verdwenen, op bevel van de regering.

Het neerslaan van de protesten is door de regering zorgvuldig buiten de aandacht van de (internationale) media gehouden, die tien dagen voor de Spelen nog niet in het land gearriveerd waren. Met gevolg dat Mexico 68 vooral bekend staat om de mooie letters (nu nog in afgeleide vorm gebruikt in de huisstijl van het Boijmans en bij deze tentoonstelling op de gevel van de Foundation) en vooral het beroemde protest van de zwarte Amerikaanse – Black Panther – sprinters Tommie Smith en John Carlos, die tijdens de huldiging op de klanken van de Stars & Stripes de vuist balden tegen het racisme in eigen land. 

Hazekamp haalt de herinnering aan het drama van Mexico op aan de hand van haar eigen familie. Haar oom nam deel aan de Holland acht (roeien) en vond in Mexico zijn vrouw, een Nederlandse schoonspringster. In de tentoonstelling verknoopt Hazekamp deze liefdesgeschiedenis aan het politieke drama en de ervaringen van de sporters. Er hangt een brief van oom, er zijn kopieën van krantenartikelen, enkele objecten en veel foto’s die Hazekamp zelf heeft gevonden, gemaakt en gereconstrueerd – zeg maar op z’n Hazekamps, dus het midden houdend tussen collage en foto, ‘staged’ en echt, met behulp van allerlei analoge technieken.

[blockquote]Het is mooi om te zien hoe de verhaallijnen zich verknopen, aanwijzingen elkaar versterken zonder echt klaarheid te brengen

De ervaringen van de sporters zijn zorgvuldig gescheiden van de reconstructie van het studentenprotest, wat een slimme zet van Hazekamp is. Als twee parallelle werkelijkheden bestaan ze in de lange tentoonstellingsruimte los van elkaar. Je kunt ze combineren, als je wilt, in een oogopslag, maar ze ook gescheiden houden, zelfs de een of de ander negeren, zoals destijds ook is gebeurd.

In de brief die oom naar huis stuurde, kort na aankomst, schrijft hij kort over zijn ongemak en schuldgevoel daar te zijn en te gaan sporten, terwijl er tientallen studenten verdwenen zijn, maar hij is ook opgewonden dat de Spelen gaan beginnen. Na een paar regels over zijn morele dilemma’s zegt hij: ‘Genoeg hierover’, en gaat verder over andere zaken.

Hoewel je zou verwachten dat de foto’s van het studentenprotest, veelal vol dreiging en gevaar, de meeste impact zouden hebben, blijken de foto’s die Hazekamp van de sporters heeft gemaakt veel effectiever. Er spreekt een akelige vervreemding uit, alsof de sporters zich bevonden in een nare droom. Wat misschien ook wel zo was. In bijna alle foto’s gaat het om definities van afwezigheid, misschien moet ik zeggen negatieve aanwezigheid, wat iets beter de lading van het werk dekt. De studenten zijn er, maar alleen als een schim. Ook de sporters spelen in hun uitgebeelde sporthouding onbedoeld vormen van slachtofferschap na, hun eigen ondergeschiktheid aan andere (politieke) belangen onderstrepend. De val is een terugkerend motief. 

Het is mooi om te zien hoe de verhaallijnen zich verknopen (er zit ook nog een Eindhoven-lijn in het verhaal), aanwijzingen elkaar versterken zonder echt klaarheid te brengen. De geschiedenissen rijgen zich aaneen, met steeds die verschrikkelijke conclusie, dat wij als samenleving bereid zijn geweest de brute moord op tientallen jonge mensen die opkwamen voor hun vrijheid te negeren omwille van het succes van de Spelen en zijn hyprocriete boodschap van verbroedering.

Risk Hazekamp, Social Dissolution of the West, Pennings Foundation, Eindhoven 19.09 t/m 28.10.2018. Op 10 november opent in Pennings Foundation de samen met Beeldenstorm en Grafisch Atelier Daglicht georganiseerde tentoonstelling en manifestatie ‘The Secret Life of Materials’ waar tal van kunstenaars aan meedoen HIER meer info

 

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen