metropolis m

Er zijn twee soorten schilders: de doeners en de denkers.

Ik weet, er zijn veel meer soorten, maar het is laat, ik moet nog eten, de baby huilt en de poes krapt het nieuwe bankstel aan gort. We houden het even simpel.

Twee soorten schilders dus. Iedereen die haar werk kent weet dat Aukje Koks tot de tweede categorie hoort. Uitzonderlijk Nederlands talent, woonachtig in een stad vol Franstaligen die niettemin officieel tweetalig is: Brussel.

Het mekka voor de denkende schilder.

Dat imago heeft Brussel vooral te danken aan één man: René Magritte. Hij is het twintigste-eeuwse prototype van de conceptuele schilder, een ideeman met een hekel aan vieze handen. Zijn schilderijen,altijd schoon aan de haak en keurig binnen de lijntjes, zijn, weet iedereen, visuele grapjes met de lading van filosofische raadsels.

Ceci nést pas une pipe. Voor de uitleg leest de lezer het zeer lezenswaardige boekje dat Michel Foucault erover geschreven heeft.

Zegt men wel eens dat kunst er is voor de troost, dan niet een Magritte. Het bekijken van zijn kunst stelt een mens nooit helemaal gerust. Het zaait zelfs onrust. Ik word er in ieder geval altijd knap zenuwachtig van – zoals je je ook ongemakkelijk kunt voelen als iemand een mop vertelt die je niet snapt (help wat is de clou?).

Denkende schilders zijn opvallend vaak pestkoppen. Ze nemen nooit eens iets voor lief.

Aukje Koks idem dito. In Eindhoven bezocht ik een tentoonstelling die door haar samengesteld was op uitnodiging van Freek Lomme van Onomatopee. De tentoonstelling is intussen gesloten, maar het boek dat de aanleiding van de uitnodiging was is er nog. Didn’t Know But Knew It All Along heette de tentoonstelling. Koks schrijft erbij dat ze de normaliteit van alledag in vraag wil stellen.

Op z’n Magrittes wil ze onrust stoken.

Over de kunstenaars zegt ze in de zaaltekst: ‘The artists appear able to reframe the details of real life: to make reality feel like a play in the theatre – not as an illusion, but as a way of seeing the unreal.’

Terwijl ik me begin af te vragen wat de begrippen ‘real life’, ‘reality’ en ‘unreal’ voor Koks precies inhouden, stuit ik op een object, nee een schilderij, nee een beschilderde sokkel. Het blok van de hand van Koks zelf staat gebukt of gebogen -sokkel af- iets anders uit te drukken. Er valt een witte bloes in te herkennen met buitensporig veel zonnebrillen.

Als een opzichter staat hij de boel in de gaten te houden, zich met moeite een houding gevend. De borst vooruit, de brillen laag. Mr Übercool.

Ik zag er een geestige plaatsvervanger van de curator in. Opzichter Koks. Met gemaakt diepe stem hoor je het object wanhopig bezig de orde te bewaren.

In de hoek hing nog een bloes. Kapot geknipt. Overgebleven zijn de naden, die als een spieraam leegte omzomen.

In haar publicatie Ways of Being vertelt Koks in een interview met Chris Sharp dat ze een interesse oppakt voor een object, om wat voor reden ook, dat ze vervolgens gaat ontleden.

In dit geval vrij letterlijk. Het ‘uniform’ hangt er uitgekleed bij transparant te wezen.

Drager van niets.

Voor iemand die houdt van het spel is Koks opvallend vaak een spelbreker. En boem, liggen alle stukken weer eens van het spelbord, opzettelijk omgegooid. Mr Übercool weet zich geen raad met de situatie.

Welke bril moet hij in godsnaam vandaag opzetten om alles helder te zien?

In het zojuist aangehaalde interview met Sharp noemt Koks enkele favoriete films, onder andere Groundhog Day, omdat een acteur op gegeven moment recht in de camera kijkt, en in contact met het publiek uit zijn illusie stapt. Koks: ‘de kijker wordt geconfronteerd met de vraag: “wil ik voor de gek gehouden worden”.’

Ze geeft zelf ook direct het antwoord: ‘Ja, we willen voor de gek gehouden worden.’

Het is maar dat u het weet.

Aukje Koks, Ways of Being, Editor: Aukje Koks in collaboration with Freek Lomme (texts) and Boy Vereecken (images). Graphic design: Boy Vereecken
Contributing Writers: Bart Groenendaal, Bianca Stigter, Chris Sharp and Constance Barrère Dangleterre. Onomatopee, 2014

bron beeld hompage Onomatopee