metropolis m

DUM Office

In Den Haag verschijnen sinds enkele jaren steeds meer bijzonder vormgegeven fietstallingen. Meest recentelijk is er een opgeleverd van Dan Graham, vlakbij Paard van Troje. Eerder verschenen al stallingen van onder anderen Andrea Blum, het kunst- en architectuurcollectief FAT en John Körmeling. Jan Wijle van Stroom geeft antwoord op enkele vragen over dit project.

Domeniek Ruyters

Wat is Fiets&Stal?

Frank Halmans
Jan Wijle

Een serie (van tien) beheerderspaviljoens bij fietsenstallingen in Den Haag, in de periode 2000-2008 ontworpen door kunstenaars, ontwerpers en architecten. Het is een samenwerkingsproject tussen gemeente (opdrachtgever), Stichting Biesieklette (stallingbeheerder) en Stroom Den Haag (adviseur kunst in de openbare ruimte). Aanleiding was een succesvol gelegenheidspaviljoen van Frank Halmans in 1998 voor een fietsenstalling bij het Buitenhof dat als tijdelijk – twee jaar- was bedoeld. Al snel heette dat eerste huisje in de volksmond ‘de Berenboot’ –een bijnaam is altijd een goed teken- en inmiddels gaat het na restauratie en drie verhuizingen zijn achtste jaar in.

Dan Graham
Domeniek Ruyters

Waarom Fiets&Stal?

Jan Wijle

Op plekken waar veel mensen per fiets (moeten) komen –ivm werk, winkelen, uitgaan – richt de gemeente fietsenstallingen in. Den Haag heeft grote ambities met de verbetering van de kwaliteit van de openbare ruimte. Naar aanleiding van het Frank Halmans-huisje werd Stroom eind jaren negentig gevraagd een voorstel te doen voor een aantal (her)in te richten stallingen. In plaats van één nieuw (standaard)model stelde Stroom voor twaalf nationale en internationale kunstenaars en ontwerpers te vragen elk een eigen ontwerp te maken.

FAT
FAT

Domeniek Ruyters

Hoeveel ontwerpen en door wie?

Andrea Blum
Jan Wijle

Van de twaalf ontwerpen zijn er negen uitgevoerd; drie voorstellen, respectievelijk die van Studio Acconci, Michiel Voet en Apolonija Sustersic, haalden om uiteenlopende redenen de uitvoering niet. Naast die van Frank Halmans (NL) zijn ontwerpen uitgevoerd van: Atelier Van Lieshout (NL), Jan Snoeck (NL), Hertzsch&Page (D/GB), FAT (GB), Urs Pfannenmüller (NL), Andrea Blum (USA), Dumoffice (NL), John Körmeling (NL) en recentelijk van Dan Graham (USA). Hiermee is Fiets&Stal voorlopig afgerond.

DUM Office
DUM Office

Domeniek Ruyters

Hoe is de selectie tot stand gekomen?

Urs Pfannenmüller, foto Mischa de Ridder
Jan Wijle

De voorstellen voor ontwerpers kwamen van Stroom (de werkgroep Kunst en Openbare Ruimte) en alle uitgenodigde kunstenaars, ontwerpers en architecten zegden onmiddellijk hun medewerking toe. Met name de niet-Nederlanders vonden dat de naamgeving Nederlands moest zijn (geen BikeCity maar Fiets&Stal, een naam die overigens door COMA werd bedacht) en iedereen snapte vrijwel meteen de bedoeling. Dat het uiteindelijk acht jaar duurde voor het project kon worden afgerond had te maken met regelgeving, procedures, veel overleg, voortschrijdend inzicht en natuurlijk geld. De laatste stalling – ‘de Vissekom’ van Dan Graham- was het lastigst te realiseren, zowel door een steeds veranderende locatie als door de gecompliceerde uitvoering: een glazen gebouwtje dat klimatologisch klopt en enigszins vandaalbestendig is (het huisje staat midden in een druk uitgaansgebied). Stroom vond het erg belangrijk dat Dan Graham mee deed aan Fiets&Stal en dat zijn ontwerp ook werd uitgevoerd: hij is immers degene die de architectuur in de kunst heeft geïntroduceerd. Het paviljoen op de Prinsegracht is bijzonder binnen Grahams oeuvre omdat het zo’n duidelijke functie heeft en hij wil dat de bewaker er zichtbaar zijn/haar stempel op drukt.

John Körmeling
John Körmeling

Domeniek Ruyters

Is het een succes?

Jan Wijle

De bewakerspaviljoens mogen zich vanaf het begin al verheugen in een grote belangstelling van zowel het algemene als het vakpubliek. Er verschijnen met grote regelmaat artikelen in binnen en buitenlandse pers. In 2005 werd het FAT huisje bekroond met de Britse FX Award ‘Best Public Project’. Begin januari 2006 werd het huisje ook opgenomen in de nieuwe serie kunstpostzegels van TPG Post. Het grote publiek zal in eerste instantie misschien niet denken dat het bij Fiets&Stal om kunst gaat, maar herkent wel meteen het bijzondere karakter van de gebouwtjes. De bewakers van Biesieklette zijn zeer enthousiast over hun behuizing. Mede doordat de units dagelijks gebruikt worden zijn ze goed onderhouden en staan ze er allemaal nog goed bij. Sommige verhuizen van locatie al naar gelang er stallingen nodig of overbodig zijn. Aanvankelijk zouden de huisjes voor vijf jaar geplaatst worden, maar het merendeel staat nu al langer en er is geen sprake van dat ze worden afgebroken.

Jan Snoeck
Hertzsch & Page
AVL

Domeniek Ruyters

Heb je favorieten?

Jan Wijle

Mijn persoonlijke favorieten zijn de stallingen op de Scheveningse Boulevard van FAT en John Körmeling en ik heb een zwak voor de eerste van Frank Halmans. Maar eigenlijk zijn het zonder uitzondering goed functionerende, mooie en representatieve werken geworden. Wat ik belangrijk vind aan het project is dat het verschillende werelden met elkaar verknoopt op een niet geforceerde manier. Een functionele beeldenroute in de stad op plekken waar veel mensen komen.

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen