metropolis m

Domeniek Ruyters

Het klinkt misschien raar na zoveel jaar, maar wat is het Impakt Festival eigenlijk precies? Hoe definiëren jullie jezelf?

Arjon Dunnewind

Een festival dat de driehoek tussen kunst, media en samenleving onderzoekt.

Domeniek Ruyters

Is er altijd een thema?

Arjon Dunnewind

Vanaf Impakt 2008 zijn we begonnen met een jaarlijks thema dat centraal staat in het festival maar ook terugkomt in de projecten en evenementen die Impakt gedurende het jaar organiseert-, alsmede de online projecten. In 2008 stonden de social media centraal met het thema YourSpace. Onder de noemer Accelerated Living werden in 2009 de veranderende noties van snelheid en tijd in onze samenleving en de invloed van media hierop behandeld – in 2010 staat het dilemma van de stad centraal.

Domeniek Ruyters

Waarom is ervoor gekozen de stad centraal te stellen?

Arjon Dunnewind

De onstopbare groei van steden, hun relatie tot het achterland en de afhankelijkheid van stedelingen van infrastructurele, logistieke en communicatieve netwerken maken het thema ‘stad’ tot een actueel onderwerp in zowel de beeldende kunst als in de politiek, economie en andere sectoren van onze samenleving.

Ieder jaar zoek ik bij het thema festivalcuratoren die op basis van hun track-record en affiniteit het best invulling kunnen geven aan het thema. Dit jaar heb ik gekozen voor STEALTH.unlimited (Ana Dzokic en Marc Neelen, Rotterdam / Belgrado) en Kristian Lukic (Novi Sad) omdat hun gezamenlijke voorstel het gangbare denken en programmeren rondom urbane thema’s duidelijk overstijgt en er eigen en kritische invalshoeken aan toevoegt.

Om deze algemene urgentie te onderstrepen hebben we er voor gekozen om in plaats van een catalogus een krant uit te geven met daarin actuele nieuwsberichten die verband houden met het ‘Matrix City’ thema.

Domeniek Ruyters

‘Matrix’ is een wat beladen begrip omdat het direct naar de film The Matrix verwijst. Richt het festival zich op de achterliggende thematiek van deze film, die er min of meer op neerkomt dat er achter dat wat wij als werkelijkheid ervaren een andere schuilt, een die beheerst wordt door andere machten?

Arjon Dunnewind

Het begrip verwijst naar diverse, in de context van het festival belangrijke zaken. Je kan de matrix zien als het grid, het stelsel van netwerken dat de superstructuur van de hedendaagse metropool bij elkaar houdt, doet functioneren en verbindt met het achterland en de andere steden. Matrix verwijst ook naar de versmelting van architectuur en media, naar het samenkomen van de fysieke urbane omgeving en de virtuele laag die daar ‘overheen’ ligt. Augmented Reality, Ubiquitous Computing en Urban Screens, Locative Media en Smart Phones zorgen ervoor dat het leven in een urbane omgeving een interactieve en multimediale ervaring is geworden.

Ook de thematiek van de film The Matrix speelt een rol in het festivalprogramma maar niet zo zeer op een futuristische en ‘fantastische’ manier maar eerder als lijn bij de de analyse van de machtsstructuren en de economische en politieke processen die het leven van stedeling bepalen. Veel van deze processen spelen zich af buiten het zicht van de mensen die het betreft, inwoners van steden hebben hier vaak maar beperkt invloed op. In dit opzicht zou je kunnen zeggen dat het Matrix City ook het centrale idee achter de film The Matrix reflecteert. Het festivalprogramma biedt de bezoeker een keuze aan tussen de rode en de blauwe pil, tussen een zoektocht naar de werkelijkheid van de stedelijke superstructuur of verder leven met de bestaande en vaak al achterhaalde noties.

Domeniek Ruyters

Hoe wordt het thema uitgewerkt in het festival?

Arjon Dunnewind

In de verschillende onderdelen van het festival, de tentoonstelling, het filmprogramma en de conferentie worden een aantal hoofdlijnen uitgewerkt. De tentoonstelling Opportunities of Entanglement gaat aan de hand van een serie kunstwerken en praktijkvoorbeelden in op de ambivalentie tussen verstrikking (of zelfs gevangenschap) en de nieuwe bevrijding van de mens op weg naar een tijdperk van louter ‘play’. Voor deze gelegenheid eigent Matrix City zich een deel van Hoog Catharijne toe, Utrechts avant-garde winkelcentrum uit de jaren 1970, dat vandaag de dag als verouderd wordt beschouwd en op het punt staat grondig gerenoveerd te worden. Deze locatie doet op een bepaalde manier denken aan New Babylon van Constant Nieuwenhuys, een superstructuur die gebouwd was om mensen te bevrijden van fysieke arbeid – al werd men in Hoog Catharijne verondersteld bevrediging te vinden in ‘shopping’, niet in ‘play’.

Aan de hand van 7 thematische lijnen toont het filmprogramma in Filmtheater ’t Hoogt de verschillende aspecten van Matrix City in het werk van kunstenaars en filmmakers – maar ook in tv-producties en promotiefilms. Het filmprogramma kent twee ‘specials’. Van de voorstaande Italiaanse filmmaker Francesco Jodice tonen we Citytellers_Aral en Citytellers_Sao Paulo. Het derde deel, Citytellers_Dubai is onderdeel van de tentoonstelling in Hoog Catharijne.

Verder is er ook nog een multi-mediale talkshow waarin onder andere Gian Piero Frassinelli (Superstudio, Florence, Italië), Tjebbe van Tijen (Imaginary Museum, Amsterdam) en Piet Vollaard (architect en publicist, Delft) te gast zijn.

Domeniek Ruyters

Valt er ook voor stedenhaters iets te genieten?

Arjon Dunnewind

Zeker. De curatoren van het Matrix City programma omschrijven hun programma ook wel als een ‘wake-up call’. Voor het dilemma van de stad is moeilijk een oplossing te vinden. Kan de groei van steden eindeloos doorgaan ? Heeft ‘de stad’ een uiterste houdbaarheidsdatum? Moderne stedelingen zijn volkomen afhankelijk van de urbane infrastructuren.

Wanneer deze wegvallen is er voor hen geen alternatief meer omdat voor hen de band met het platteland al lang is doorgesneden en ze ook niet meer zelf in hun basisbehoeften kunnen voorzien. ‘Terug naar het platteland’ en ‘duurzaam leven’ zijn bij de huidige groei van de wereldbevolking moeilijke zo niet onrealistische alternatieven.

Het denken hierover speelt ook een rol in ‘Out into the Woods’, één van de muziekavonden. Het verlaten van de stedelijke omgeving en de nostalgische en romantische hang naar ander, meer ruraal bestaan, dichter bij de natuur staan centraal in de muziek van Toro Y Moi en Oneohtrix Point Never.

Domeniek Ruyters

Er waren vroeger panoramaprogramma’s, toen weer niet en nu weer wel ? Waarom wel?

Arjon Dunnewind

2008 is het enige jaar waarin Impakt geen Panorama programma heeft gepresenteerd. Dat jaar volgde het festival erg snel op dat van het voorgaande jaar en ik heb er toen voor gekozen om alle aandacht te geven aan ‘YourSpace’, het centrale thema van dat jaar. Het Panorama programma staat altijd los van de thematische hoofdlijn van het festival en laat een overzicht zien van recent werk van beeldend kunstenaars en filmmakers. Dit jaar hebben we een nieuw element toegevoegd aan het Panorama programma, de Panorama Event Nights. Op deze avonden worden er naast films ook projecten van beeldend kunstenaars, fotografen en vormgevers gepresenteerd en zijn er performances en korte concerten.

Domeniek Ruyters

Voor mij is muziek altijd het meest obscure onderdeel, omdat ik daar weinig van af weet? Wat voor muziek is geprogrammeerd? Verhoudt die zich ook tot het thema?

Arjon Dunnewind

Enerzijds is er het al genoemde ‘Out into the Woods’ programma dat een door de voortschrijdende verstedelijking ontstane tegenbeweging laat zien. Anderzijds is er de Skweee avond die ingaat op de stad als verzameplek van subculturen. Skweee is een muzikaal genre dat een hele lokale ontwikkelingen kende in Scandinavische steden en zich pas later verspreide om op te duiken in andere Europese steden. Het genre laat zich het best typeren als dubstep-achtige funk, balancerend tussen space en 1990s R&B, Rick James en rave. Tot slot is er het Sonic Resistance programma. Geluid wordt steeds vaker ingezet als politiek middel om zowel onze stedelijke als persoonlijke ruimte af te bakenen. De ‘Mosquito’ verdrijft hangjongeren van hun plek, en gevangenen in Guantanamo Bay worden gemarteld met heavy metal. In een tentoonstelling, een panel met presentaties en een audiowandeling belichten kunstenaars en wetenschappers geluid in haar meest vervuilende, strijdlustige en virale vorm. Met: Sarah van Sonsbeeck, Christina Kubisch, Erik Bünger, Marc Schuilenburg en Mark Bain.

(beeld afkomstig van Impakt website)

Impakt Festival
13 oktober t/m 17 oktober
Diverse locaties Utrecht
http://www.impakt.nl/

Domeniek Ruyters

is hoofdredacteur van Metropolis M

Recente artikelen