metropolis m

Walden Affairs

De Haagse kunstscene staat de laatste jaren in volle bloei. Tijd voor een gesprek met de artistiek leiders van drie toonaangevende kunstinitiatieven; NEST, 1646 en Walden Affairs.

Door het stimulerende beleid van Stroom, de gemeente en verschillende ambitieuze initiatieven heeft Den Haag zich ontwikkeld tot een levendig centrum voor hedendaagse beeldende kunst. Er is veel veranderd in de Haagse kunstwereld sinds het eind van de vorige eeuw. Toen de gemeente leegstaande panden ter beschikking stelde aan kunstenaars ontstond er halverwege de jaren ’90 een ware explosie aan kunstenaarsinitiatieven, die even dynamisch als vluchtig waren. Mede door de rol van Stroom, die zich sinds het aantreden van Arno van Roosmalen in 2005 actief is gaan richten op kunstenaarsinitiatieven in de stad, zijn onder meer NEST, 1646 en Walden Affairs uitgegroeid tot professionele, vernieuwende organisaties. Aan het woord zijn de artistiek leiders van deze drie toonaangevende initiatieven.

[h1]NEST

Ik begin mijn Haagse rondgang bij misschien wel het meest professioneel opgezette initiatief. Haast als een museum programmeert NEST sinds eind 2007 thematentoonstellingen in de DCR, de officiële culturele broedplaats van de stad. Al na twee succesvolle exposities en een stevig onderbouwd voorstel kon directeur Eelco van der Lingen, die de DCR introk als kunstenaar, rekenen op subsidie van de Mondriaan Stichting.

Nest

Hoewel er geregeld kunstenaars uit de DCR meewerken en deelnemen aan de tentoonstellingen in NEST, staat er steeds een gemeenschappelijk thema centraal dat verschillende internationale kunstenaars met elkaar verbindt. Van der Lingen: ‘We wilden bewust niet de etalage worden voor de kunstenaars in dit pand.’ NEST werkt met één of enkele focus-kunstenaars, waarmee een uitgebreide en langlopende dialoog wordt aangegaan. ‘In het begin gaat dat heel informeel, dan mailen we elkaar wat links, vragen we "naar welke kunstenaars kijk je?". Op een gegeven moment ontstaat uit de dialoog een thema en een selectie kunstenaars en vragen we ons af welke combinatie voor een meerwaarde zorgt en een interessant element binnen het thema raakt. Je zou dit bijna als een format uit kunnen schrijven.’

Het werken in thema’s vormt het fundament van de educatieve insteek van NEST: ‘Op het moment dat er een gemeenschappelijk thema is geef je het publiek de mogelijkheid om de verbanden tussen de verschillende kunstenaars te zoeken. Dat werd onze basis: een breed publiek een ingang geven tot hedendaagse beeldende kunst’.

Niet elke dialoog is vruchtbaar, soms sneuvelt een idee en soms valt de thematische opzet niet te rijmen met het werk van een kunstenaar. Daarom organiseert NEST ook een alternatief programma, Nestarchy, waarbij kunstenaars en curatoren uitgenodigd worden om te experimenteren met het maken van een tentoonstelling. Onlangs nog met I should have done that waarin verschillende kunstenaars een werk van een ander coverden. Toch wordt het experimentele karakter van een Nestarchy-tentoonstelling beperkt door de fondsenwerving die eraan vooraf gaat. Zo ontstond de One Nest Stand; een avond zonder groot budget, vormgegeven naar eigen inzicht van de kunstenaar. Met het idee: ‘Als het heel slecht is, maakt het ook niet uit, want het is maar één avond. Gelukkig is het nog niet voorgekomen dat iemand volledig onderuit ging.’

1646

Al tijdens hun studie aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten bezochten Nico Feragnoli, Johan Gustavsson, Floris Kruidenberg en Clara Palli Monguilod het kunstenaarsinitiatief dat zij vanaf 2005 zelf runnen als 1646. Feragnoli: ‘Het had destijds de sfeer van een kraakpand, waar je als student naartoe ging om een biertje te drinken’. Tegen de tijd dat het viertal afstudeerde was er in Den Haag geen bruisende kunstscene. Hier wilden zij verandering in brengen met ambitieuze plannen en een hoogwaardig tentoonstellingsprogramma. Door Europese subsidie kon het pand in 2008 grondig gerenoveerd worden, waardoor de huur flink steeg en 1646 er bewust voor koos verder te gaan als professioneel kunstinitiatief.

1646

1646 weet op een bijzondere manier ruimte te bieden aan experiment en tegelijkertijd de kwaliteit hoog te houden. Gustavsson: ‘We zijn meer geïnteresseerd in de artistieke praktijk dan in specifieke kunstwerken, daarom organiseren we tentoonstellingen waar de kunstenaar altijd nieuw werk voor maakt’. Onlangs was in het centrale trappenhuis van Art Rotterdam een werk van Navid Nuur te zien, dat hij speciaal voor in 1646 had gemaakt.

Om het maakproces inzichtelijk te maken voor zowel het publiek als de kunstenaar zelf vraagt 1646 bij iedere tentoonstelling een extern persoon om ongeveer anderhalve maand een e-mailconversatie te onderhouden met de kunstenaar. Feragnoli: ‘Omdat de dialoog lang duurt wordt de kunstenaar als het ware een spiegel voorgehouden. Deze correspondentie printen we en gebruiken we als zaaltekst, omdat dat veel meer over het werk zegt dan een essay van een curator.’

Om de interpretatie van de toeschouwer zo min mogelijk te sturen kiest 1646 ervoor om niet met thema’s te werken. De huidige tentoonstelling heeft zelfs een titel die alle mogelijke betekenissen openhoudt. Voor The making of something hebben vier kunstenaars ter plekke en in groepsverband werk gemaakt. Deze kunstenaars worden vanuit 1646 ondersteund door dagelijkse discussies over hun werk. Kruidenberg: ‘Ik denk dat wij goed begrijpen waar het voor een kunstenaar om gaat. Als ik zelf een tentoonstelling maak dan wil ik ook zo vrij mogelijk zijn.’ Gustavsson: ‘Wij willen dat de kunstenaar risico’s neemt, dingen uitprobeert en we willen ook de ruimte bieden dat het okay is als het misschien misgaat.’

Walden Affairs

Walden Affairs

Walden Affairs opende in 2009 de deuren en is daarmee het jongste kunstenaarsinitiatief, alhoewel initiatiefnemers Mischa Poppe en Joost Nieuwenburg het liever zien als ‘projectruimte’. Poppe: ‘Allereerst door het simpele feit dat ik geen kunstenaar, maar kunsthistoricus ben. Kunstenaarsinitiatieven zijn historisch gezien ontstaan vanuit een behoefte om kunstenaars een podium te bieden. Ons gaat het meer om een vrijplaats voor experiment, productie en reflectie.’ Poppe en Nieuwenburg begonnen ooit met een experimenteel muziekprogramma, overwogen een galerie te beginnen, maar raakten uiteindelijk geïnspireerd door enkele kunstruimtes in Warschau die in appartementen zijn gevestigd. Nieuwenburg: ‘Zo kwamen we op het idee dat het niet of helemaal houtje touwtje, of white cube hoeft te zijn.’

Walden Affairs is een erg zelfredzaam initiatief, blijkt wanneer Nieuwenburg mij in werkkleren en kaplaarzen ontvangt tijdens de voorbereiding van de aankomende tentoonstelling. Nieuwenburg: ‘We werken met een klein budget, waarmee we heel veel doen. We steken er ook veel vrije tijd in, waarvan je je kunt afvragen of dat wel zo gezond is.’

Voor de tentoonstelling die 12 november opent hebben Gijs Frieling en Ad de Jong Walden Affairs opgevat als woonhuis, waar het publiek straks gastvrij ontvangen wordt met maaltijden en bijeenkomsten. Misschien gaat Walden Affairs zich daar binnenkort wel helemaal op richten, in plaats van een focus op tentoonstellingen. Poppe: ‘Het gevaar van een tentoonstellingsprogramma is dat je op een gegeven moment alleen maar aan het produceren bent, "die ruimte moet vol". We blijven ons steeds afvragen of dit de koers is die we willen varen en als we willen veranderen, dan kan dat snel. Het gesprek met de kunstenaar en het publiek staat misschien dichter bij waar we nu behoefte aan hebben.’

Verschillende Haagse kunstinitiatieven hebben de krachten gebundeld voor een kunstfestival dat in de zomer van 2013 van start moet gaan. Zie http://www.denhaag-2018.nl/archive/2011/09/21/nakend

Anne Ruygt is stagiaire bij Metropolis M.

Nu in Den Haag:

1646
The Making of Something, met Ivan Argote, Pauline Bastard, Maarten Boekweit, Robbert Weide
14 november – 3 december
http://1646.nl/

Kunstenaarsinitiatief Elders
Roos Hoffmann, Here we are // there we go
14 november – 15 december
http://www.dekokelders.nl/

Haagse Kunstkring
Paradijs 2018
29 oktober – 15 november
http://www.haagsekunstkring.nl/

Liefhertje en de Grote Witte Reus
Marleen Sleeuwits
6 november – 10 december
Nieuwe locatie: Stationsweg 137, Den Haag.
http://www.grotewittereus.nl/

Nest
Tangible Time, met o.a. David Claerbout, Katja Mater, Magdalena Pilko
23 oktober – 20 november
http://www.nestruimte.nl/

Pulchri Studio
Zhanhong Liao, t/m 10 november
Wil Ferwerda, 50-jarig jubileum kunstenaar, t/m 13 november
http://www.pulchri.nl/

Quartair
Twenty – jubileumexpositie 20 jaar Galerie Maurits van de Laar
22 oktober t/m 20 november
http://www.quartair.nl/

Stroom
Hans van Houwelingen, Until it stops resembling itself
24 september – 11 december
Ook: Time/Bank en Time/Store Den Haag
http://www.stroom.nl/

Tag
‘Can we leave things as they are’, Rory Pilgrim en Louwrien Wijers
16 september – 19 november
http://tag.do/

Walden Affairs
Fosfor – Gijs Frieling & Ad de Jong
12 november – 21 december
http://www.waldenaffairs.nl/

Zaal 5
Tele-, Dan Walwin
11 november – 11 december 2011
Opening: 11 november, 17.00 uur
http://www.filmhuisdenhaag.nl/

Anne Ruygt

is kunsthistoricus en curator

Recente artikelen