metropolis m

In de jaren tachtig maakte Tilburg naam met de Tilburgse School, een groep rond Marc Mulders en Guido Geelen. Sindsdien drukt vooral Museum de Pont een stempel op het lokale kunstleven. Door een nieuwe generatie kunstenaarsinitiatieven komt daar verandering in.

Tilburg is een van die steden waar je nooit toevallig belandt. De zesde stad van het land is geen groot knooppunt. Je kiest ervoor naartoe te gaan. De laatste jaren is daar meer reden toe. Er broeit iets in de Kruikenstad. Hedendaagse beeldende kunst zit er in de lift. De recente opening van Park in het oude atelier van Guido van Geelen, is daar het jongste bewijs van. Na Kunstpodium T en Whatspace is Park het derde kunstenaarsinitiatief met groeipotentieel van de laatste jaren.

Als oude industriestad draagt Tilburg het adagium ‘niet lullen maar poetsen’ hoog in het vaandel. Ook al heeft de industrie de stad vanaf de jaren zestig volledig verlaten, heerst er nog een sterk arbeidsethos, vergelijkbaar met dat in Rotterdam. Maar als de hard werkende Rotterdammer gebruikt wordt als tegenhanger van de ouwehoerende Amsterdammer, daar handelt de Tilburger vooral uit de noodzaak zelf wat van zijn stad te maken.

Het schijnt dat erg veel bekende kunstenaars uit Brabant komen. De provincie wil hier meer ruchtbaarheid aan geven en voert een actief beleid om de zichtbaarheid van Brabantse culturele sector te vergroten. Voor het gemak hebben ze de vijf grote Brabantse steden elk een specifieke culturele functie gegeven. Het meest duidelijk is dit bij Eindhoven, dat bekend staat als de designstad. In Tilburg wil deze functie wel eens te veranderen. ‘Muziekstad’ lag voor de hand met 013, het grootste poppodium van het Zuiden, en de rockacademie binnen de stadsgrenzen. Maar ook ‘dansstad’ en ‘circusstad‘ passeerden recentelijk de revue. Gegeven het zeer diverse aanbod aan opleidingen aan de Fontys Hogeschool van de Kunsten zou ‘kunsteducatiestad’ evenmin misstaan.

Deze ongerichtheid zou volgens Koen Delaere van Whatspace wel eens de verklaring kunnen zijn waarom een aantal Tilburgers zelf richting is gaan geven aan de cultuur van hun stad: ‘Die ongedefinieerdheid is wel Tilburgs. Misschien niet typisch Tilburgs, maar het zou best kunnen dat het de mensen hier de energie geeft om het dan maar zelf te gaan doen.’

Waar arbeidsethos en cultuur elkaar ontmoeten, ontstaan de nieuwe initiatieven en instellingen. In 2005 was dat Incubate (toen nog het festival ZXZW), dat begon als muziekfestival met een nadruk op punk en noise. Via de in de noisemuziek gebruikelijke performances ontstond de behoefte om meer met beeldende kunst te gaan doen. In dat kader nodigde het festival in 2009 Herman Nitsch uit, waarmee het zich ook een plek in scene van de beeldende kunst toe-eigende. Stergast afgelopen keer was Santiago Sierra. Naast het festival organiseren ze onder andere vier keer per jaar een pop-up tentoonstelling onder de naam Flexpo waarin ze een mengeling van lokaal en internationaal talent tonen. Rafaël Rozendaal was er onlangs te gast.

Het eerste ‘nieuwe’ kunstenaarsinitiatief dat zich in Tilburg vestigde was Kunstpodium T. Het is ontstaan in 2007, vanuit de wens jonge kunstenaars beter te begeleiden bij de start van hun carrière. Directeur Zeus Hoenderop: ‘Na tien jaar in mijn atelier gewerkt te hebben bedacht ik me dat de kunstacademie en beroepspraktijk niet op elkaar aansluiten. Ik trok de stoute schoenen aan en stapte naar de kunstacademie in Tilburg, waar ik een estafetteproject opzette. Elke week organiseerde ik met twee studenten een opening, 26 weken lang. Van daaruit ben ik door gaan bouwen.’ In 2008 startte Hoenderop het Leerling/Meester project, waarin studenten in hun laatste academiejaar gekoppeld worden aan studenten van andere academies en aan een bekende kunstenaar waarmee ze een tentoonstelling in Kunstpodium T maken. Het Leerling/Meester-project brengt niet alleen bekende kunstenaars naar Tilburg, maar intussen ook studenten vanuit heel Nederland en België, en binnenkort ook uit andere Europese landen. Kunstpodium T is gehuisvest in een winkelstraat in het centrum en heeft bijgevolg veel toeloop.

In 2008 richtten de kunstenaars Bas van den Hurk en Koen Delaere na een inspirerend bezoek aan Düsseldorf Whatspace op, bij gebrek aan een meer (inter)nationaal opererend initiatief in Tilburg….

LEES VERDER IN METROPOLIS M Nr 1-2014
NU IN DE WINKEL OF BESTEL: [email protected] (€9,95 incl. verzending)