metropolis m

Het Haveneiland in Breda is een braakliggend terrein niet ver van het station. Sinds enkele jaren heeft de gemeente het gebied vrijgegeven aan kunstenaars en creatieve ondernemers. Op SKEK zijn allerlei zelfgebouwde ateliers, werkplaatsen en winkeltjes verrezen. Aan het water verderop ligt PIER 15, een skatepark, en daarachter is een heus stadsstrand te vinden. Daar aan de kade ligt Atlas. Het schip dat Laura Schippers en Stijn de Geus in 2015 aankochten in Hamburg.

Atlas is een Poolse viskotter uit 1974, met authentieke inrichting. Helaas is het schip door tien jaar stil te hebben gelegen in brak water in slechte staat; het zout heeft het schip flink doen roesten. De Geus laat mij de dieselmotor zien. Hij vertelt dat de motor uit de jaren ‘90 komt en het na wat onderhoud nog prima doet. Dit trok Schippers en De Geus uiteindelijk toch over de streep om het schip aan te kopen om hun droom mee te verwezenlijken. Die eerste tocht, van Hamburg naar Nederland, was een spannende. De bijna vijfentwintig meter hoge mast moest naar beneden gehaald worden, om onder de vele bruggen die in Nederland niet open kunnen, door te kunnen varen. Het plan is om het schip te voorzien van twee masten met zeilen, zodat ze op de wind kunnen varen. Op het achterdek komen zonnepanelen om eigen energie te kunnen genereren, alles om zo zoveel mogelijk autonoom te zijn.

Waar de Geus een technische achtergrond heeft en een botenliefhebber is, heeft Schippers in 2015 de kunstacademie St. Joost in Breda afgerond. In haar werk is ze altijd op zoek naar nieuwe perspectieven. Ze zocht een manier om haar verlangen om veel te reizen te kunnen combineren met haar artistieke praktijk. Uiteindelijk werd het dit schip, Atlas. Het plan is om over drie jaar, in 2020, uit te varen en de wereld te gaan verkennen. De buik van de oorspronkelijke viskotter, het visruim, zal aankomende jaren omgetoverd worden tot atelier. In de boeg van het schip zal een slaapvertrek gerealiseerd worden. Op deze varende residentie, kun je straks als kunstenaar een tijdje meereizen, in de geest van het zeilschip de HMS Beagle, waarop natuuronderzoeker Charles Darwin in 1831 meevoer.

Als ik het stuurhuis binnenstap, zie ik een charmant houten stuurwiel, maar geen moderne navigatieapparatuur. Er is nog veel werk te doen voor ze kunnen uitvaren, maar ik begrijp de charme van het schip, waar Schippers en de Geus voor vielen. Uiteindelijk zal hier ook hun eigen verblijf gerealiseerd worden, met mini woonkamer en -slaapvertrek. Ik stel mij voor hoe je hier straks rondom het stuur geweldig kunt zitten, omringd door niets dan de zee.

installatiefoto visruim met Sheng-Wen Lo's 'Tuna' (2017) 

Schippers is ambitieus en pakt het groots aan. De aankomende drie jaar zijn niet enkel gereserveerd om het schip verder op te knappen, maar ook om het Atlas Initiatief op de (kunst)kaart te zetten. Begin dit jaar hadden ze hun eerste resident, Taiwanese kunstenaar Sheng-Wen Lo. Samen zijn ze in de oude papieren van het verleden van het schip gedoken. Uiteindelijk heeft Lo een videogame gemaakt, getiteld Tuna (2017), die je in het voormalige visruim kunt spelen. Het is een simpel, maar aantrekkelijk spel. Je bent schipper van een klein schip en kunt lekker rondvaren op zee. Voor driekwart kun je onderwater kijken. Er zwemmen tonijnen en een enkele haai. Vanaf het schip kun je een haak naar beneden laten zakken, om daarmee tonijnen te vissen. Ik ga fanatiek aan de slag en al snel zijn alle tonijnen op en is er niets meer te doen. Als je langer wacht met vissen en niet alle tonijnen tegelijkertijd vangt, groeit de populatie wel. Lo laat je op speelse wijze nadenken over de huidige problematiek van overbevissing van onze oceanen en de gevolgen daarvan.

Still van TUNA. 

Schippers heeft de aankomende jaren ingedeeld in thema’s. Aan de hand daarvan zal ze kunstenaars uitnodigen voor een werkperiode op het schip. Dit jaar werken ze met het thema Isolation (2017) daarna komt Ocean currents (2018) en Autonomous Traveller (2019) en tegen de tijd dat ze zullen uitvaren; Change of perspective (2020). Ook heeft Schippers het plan om bij iedere periode een publicatie uit te geven.

Atlas Initiatief is een stichting en cultuursocioloog Pascal Gielen, die momenteel aan een onderzoek naar kunstenaarsinitiatieven werkt, is zeer enthousiast en heeft zich opgeworpen als ambassadeur. Frederik Vergaert (van kunstenaarsinitiatief Lokaal 01 dat in Breda en Antwerpen zat, maar helaas is opgeheven) is de voorzitter van het bestuur van Atlas Initiatief geworden. Langzaam krijgt de organisatie zo steeds meer vorm. Atlas initiatief is ambitieus en durft vooruit te denken en te plannen. Ook inhoudelijk leggen ze verbanden tussen de positie van een varende residentie, hedendaagse (milieu)problematiek en kunstenaars. Het klinkt allemaal veelbelovend.

Het is al een hele belevenis om de Atlas te bezoeken nu hij nog hier aan de kade ligt van het Haveneiland. Straks zal het schip de wereld rondvaren en beginnen de avonturen pas echt. De zee doet dromen.

Atlas AIR #1 Sheng Wen Lo. 05.05 t/m 23.07.2017

Upcoming: Atlas AIR #2 Miriam Sentler en Hein van Duppen van 08.09 t/m 08.10.2017

Lees Micro Art Initiative #9: A Happy Family te Den Haag, HIER! 

Lotte van Geijn

is beeldend kunstenaar en schrijver

Recente artikelen