metropolis m

David Salle in De collectie als tijdmachine, Lotte Stekelenburg

Museum Boijmans Van Beuningen nodigt sinds enkele tientallen jaren met enige regelmaat gastcuratoren uit om naar de eigen collectie te kijken en die te herinterpreteren in een nieuwe opstelling. Al in 1986 liet het museum Harald Szeemann de eigen collectie eens kritisch tegen het licht houden. In A-Historische Klanken brak de vermaarde Zwitserse curator radicaal met elke kunsthistorische orde. Na hem volgden in de jaren negentig fameuze presentaties van Peter Greenaway, Robert Wilson en Hans Haacke.

Het past in die lijn dat het Museum Boijmans Van Beuningen vorig jaar de surrealistisch geënte samenwerking tussen conservator Francesco Stocchi en kunstenaar Alex Da Corte de ruimte gaf, en nu heeft gekozen voor een nieuwe gastcurator in de persoon van Carel Blotkamp. Blotkamp kent als kunsthistoricus en emeritus hoogleraar aan de Vrije Universiteit alle kunsthistorische regels tot in de puntjes, maar kan vanuit zijn kunstenaarschap juist ook nuances voortbrengen. Er is hem gevraagd om de collectie onder de loep te nemen en een nieuwe samenstelling te construeren die de komende jaren de museummuren zal sieren. Tijdens De collectie als tijdmachine zijn de muren gekleurd naar een palet dat Peter Struycken ontwikkelde. Elke (stijl-)periode heeft hier een eigen muurkleur die voor enige historisch houvast kan zorgen.

Zaaloverzicht De Collectie als Tijdmachine. Museum Boijmans van Beuningen. Foto: Lotte Stekelenburg 

Zaaloverzicht De Collectie als Tijdmachine. Museum Boijmans van Beuningen. Foto: Lotte Stekelenburg 

Eerder al stelde Blotkamp met Leporello. Een reis door de collectie 1874-2004 (Stedelijk Museum Amsterdam, 2005) de manier waarop stijlen en scholen een evolutionaire ordeningswijze ondersteunen ter discussie. Door voor elk jaar sinds de oprichting van het museum een individueel werk op te hangen, toonde hij dat de kunsthistorische categorisering niet altijd (lees: vaker niet dan wel) overeenkomt met de daadwerkelijke opeenvolging van kunst volgens de chronologie.

Zaaloverzicht De Collectie als Tijdmachine. Museum Boijmans van Beuningen. Foto: Lotte Stekelenburg 

Zo ook nu in het Boijmans, waar hij onder meer Francis Picabia’s Egoism (1947-1950) bij zijn naoorlogse tijdgenoten hangt, terwijl dit werk normaliter bij de kubistische stijlgenoten van twee decennia eerder zou hangen. Ook plaatst de gastcurator objecten uit de designcollectie tussen de beeldende kunst. Om de hoogtepunten kan hij nauwelijks heen, hoewel hij dat ook niet wilde. Blotkamp is gefascineerd en geïnteresseerd in minimaal een deel van die hoogtepunten. Tijdens een rondleiding licht hij toe: ‘Het zijn simpelweg mooie werken.’ Zijn eigen vondsten en voorkeuren komen in zogenaamde wisselzaaltjes: ruimtes waarin werken of stromingen tijdelijk worden uitgelicht. Een voorbeeld is die over prentkunst van onder andere Albrecht Dürer. Een andere wisselzaal is gewijd aan Kees Timmer, een Rotterdamse schilder die in 1993 een solotentoonstelling had in het museum, waarna het werk het depot niet meer uit is gekomen. Tot nu dus.

David Salle in De collectie als tijdmachine, Lotte Stekelenburg

Kees Timmer in De collectie als tijdmachine, Lotte Stekelenburg

Kees Timmer in De collectie als tijdmachine, Lotte Stekelenburg

Richard Hamilton in De collectie als tijdmachine, Lotte Stekelenburg

Richard Hamilton in De collectie als tijdmachine, Lotte Stekelenburg

Blotkamp maakte in 2011 de tentoonstelling Dalí ontmoet Vermeer in het Mauritshuis, die hij zelf omschreef als ‘tamelijk associatief en gericht op het visuele’. Na vele overwegingen kwam de kunsthistoricus-kunstenaar in het Boijmans tot de conclusie dat een te associatief geënte presentatie het geheel te onnavolgbaar en onbegrijpelijk zou maken. Dus koos hij ervoor om elke zaal aan een specifieke periode toe te wijzen en ook gewoon netjes aan het begin te beginnen en van daaruit ritmische sprongetjes te maken. Zelf noemt hij het een ‘processie van Echternach’: drie stapjes naar voren, twee terug. En zo word je in elke zaal verrast door een volgende stroming, niet chronologisch doch coherent.

Zaaloverzicht De Collectie als Tijdmachine. Museum Boijmans van Beuningen. Foto: Lotte Stekelenburg 

Zaaloverzicht De Collectie als Tijdmachine. Museum Boijmans van Beuningen. Foto: Lotte Stekelenburg 

EEN UITGEBREIDE VERSIE VAN DEZE TEKST VERSCHEEN EERDER IN METROPOLIS M NR 3-2017 HOMELAND.METROPOLIS M KRIJGT GEEN SUBSIDIE. WIJ KUNNEN NIET ZONDER JOUW STEUN. NEEM EEN ABONNEMENT. ALS JE NU EEN JAARABONNEMENT AFSLUIT STUREN WE DIT NUMMER GRATIS TOE. MAIL NAAM EN ADRES NAAR [email protected] (ovv actie nr3)

De collectie als tijdmachine, Museum Boijmans van Beuningen, Rotterdam. 24.06.2017 t/m 31.12.2017 

Vincent van Velsen

is redacteur Metropolis M en conservator Stedelijk Museum Amsterdam

Recente artikelen