metropolis m

 De vraag was het realiseren van vier stadsmarkeringen bij de entrees van Drachten vanuit de vier windrichtingen, met de bedoeling Drachten bijna letterlijk op de kaart te zetten, zichtbaar te maken en een gezicht te geven. TAAK werd benaderd mee te doen aan een pitch voor het maken van een masterplan, dat uiteindelijk ook is gekozen. In het Masterplan hebben we de vier locaties in kaart gebracht, doelen geformuleerd zoals de focus op innovatieve kracht van Drachten als het gaat om technologie en (sociale) duurzaamheid, en het thema van de reis als leidraad gekozen. We omschreven het als volgt: ‘De kunstwerken die wij voor ogen hebben, appelleren aan het gevoel en het verlangen dat eigen is aan de reiziger: Drachten op weg naar haar bestemming. Maar ook: op ontdekkingstocht in Drachten, want er is veel te ontdekken, uit te dragen en zichtbaar te maken. Dit vraagt om een open houding, ontvankelijkheid voor de ander en het nieuwe, en de wil om de toekomst zelf vorm te geven.’

Voor de vier locaties bedachten we subthema’s met een eigen invalshoek die passen binnen de ruimtelijke situatie en dynamiek. NOORD krijgt het predikaat ‘de uitnodiging’. Hier moet een kunstwerk komen dat een plek creëert waar mensen aankomen. David Jablonowski kreeg de opdracht. Hij maakt een parkachtig landschap waarbij hij in een ontwerp laat zien hoe technologie een integraal onderdeel kan uitmaken van het landschap in de toekomst. Frank Koolen kreeg de opdracht voor de locatie OOST: ‘De droom’. Hij ontwierp een raketachtig beeld, Het monument voor toekomstig geluk, waarin hij refereert aan de belofte aan ongekende mogelijkheden die de nieuwe technologie de mensheid zou brengen. En aan het kleine geluk, door aan het kunstwerk een maandelijkse prijsuitreiking te verbinden die een van de bewoners in het zonnetje zet. Voor ZUID kozen we het subthema ‘Onderweg’. Het is een plek langs de A7 waar dagelijks veel verkeer voorbij raast. Frank Havermans kreeg de opdracht. Hij ontwierp een futuristisch ogen stalen sculptuur een hybride tussen een Stadspoort en een bootlift die gebruikt wordt bij de bouw en reparaties van Skûtsjes.

Voor WEST bewandelden we een geheel ander traject. De aantrekkelijkheid van dit gebied ligt in het niet ingevulde, het idee dat alles nog mogelijk is. Het plan voor deze locatie is daarom tweeledig: een perspectief voor de lange termijn en een programma voor de kortere termijn. Doel is om ter plekke een dynamiek op gang brengen en onvermoede potentie en betekenissen van de locatie naar boven te halen. Vier kunstenaars werden in 2017 uitgenodigd worden om een visionair kunstwerk te maken, geïnspireerd door de mogelijkheden van het gebied, de kop van Tussendiepen, waar ruimte komt voor natuur, cultuur en ontmoeting.

Klopt, we hebben ruimte en tijd proberen te creëren waarbinnen een proces kan plaatsvinden dat andere wijze van denken, kennen en doen introduceert bij de ontwikkeling van dit gebied. Voor het gebied, de entree van Drachten vanaf het water, zijn allerlei plannen maar de vraag is ook wie het uiteindelijk voor het zeggen heeft. Het is niet allemaal gemeentegrond. Bovendien is de gemeente afhankelijk van investeerders die hier iets willen gaan ontwikkelen. Welke voorwaarden creëer je en welke waarden zijn leidend bij het beoordelen van plannen. Melle Smets heeft hier een interessante casus neergelegd die de vraag stelt niet naar hoe produceren we in de toekomst de energie die we nodig hebben om onze huidige levensstandaard te faciliteren maar welke keuzes maken we als de enige energie bron die we tot onze beschikking hebben onze eigen spierkracht is. Wie doet ermee? Wat heb je ervoor over? Smets ontwierp een prototype van een baggerschip dat op menskracht in beweging gebracht wordt. Het idee is om met lokale bedrijven dit plan door te denken en te realiseren.

Ja, in het kader van Leeuwarden-Fryslan 2018. De tentoonstelling bestaat uit een visuele verbeelding van de ideeën die de kunstenaars met het gebied voor ogen hebben, en een opmaat vormen voor de ontwikkeling van een permanent kunstwerk voor de Westkop, dat in 2019 gerealiseerd zal worden. Naast werk van Yasser Ballemans en Melle Smets is er werk te zien van William Speakman en Henk Hofstra. William maakte in het gebied een onderwaterfilm, die wordt gepresenteerd als drie aaneensluitende projecties. Het perspectief van onderwater geeft een heel andere kijk op de menselijke activiteit en bemoeienis met het gebied. Onderwater is ook een heel andere fysieke ervaring zintuigen worden afgesloten terwijl andere zintuigen hyperactief worden. Hofstra ontwierp een groot vlot waarop tijdens de tentoonstelling in workshops een gigantische sculptuur gebouwd wordt. Deelnemers kunnen hun eigen idee vormgeven. Het is bedoeld als een soort toren van Babel die in september te water gelaten wordt. Alle werken zijn bedoeld voor een gesprek over de wenselijke en onwenselijke functies en inrichting van het gebied.

Op het braakliggend stuk grond aan de westkant van de Tussendiepen maakte ik samen met theatermaakster Janneke de Haan en actrice Marjolein Ley een voorstelling die mensen uitnodigde om vanuit een sculpturale vuurtent sciencefiction-achtige fantasieën los te laten op dit gebied in Drachten, waar op dat moment door verschillende partijen plannen voor ontwikkeld werden. De voorstelling was losjes gebaseerd op interviews die we deden met de verschillende zeer innovatieve bedrijven die Drachten rijk is. Doordat de toeschouwers tijdens de voorstelling in hun handen bijna onbewust een klein sculptuurtje van was maakten sloot de voorstelling af met een speelse tegenstelling tussen het bedachte en het gemaakte beeld. Hier, op deze site, kun je er meer over vinden.

Omdat ik als buitenstaander gevraagd werd om na te denken over Drachten als bestemming en omdat ik daarnaast ook nog eens kunstenaar ben, voel ik mij een buitenstaander of een zonderling in deze Friese stad. Het leek me interessant om deze positie die ik als kunstenaar vaker heb eens zeer expliciet te maken door de positie in het huisje op de paal in te nemen en me totaal afhankelijk te maken van de input van het publiek. Ik hoopte ook dat het project zou laten zien dat een buitenstaander een nieuw perspectief kan bieden op een voor bewoners bekende omgeving. Dit idee is geïnspireerd op het idee van de bedelmonnik die leeft van wat de gemeenschap hem geeft en daarvoor in ruil voor hen bidt. De aanpak sluit aan bij eerdere projecten die ik deed waar ik probeer om “ouderwetse” platforms of rituelen zoals carnaval, een kampvuur of een triomfboog op een eigentijdse manier in te zetten. De locatie voor de Sluisfabriek is gekozen om zo de aandacht te vestigen op dit monumentale industriële gebouw in de periferie en zo mensen alvast uit te nodigen voor een kleine ontdekkingsreis in westelijke richting waar met de nieuwe plannen voor het Waterfront veel staat te gebeuren.

In een huisje een paal van zeven meter hoog heb ik me een week opgesloten om verhalen te verzamelen over interessante plekken in Drachten. Daarnaast kon ik alleen kunst maken en eten van wat er werd geschonken. Gedurende die week maakte ik kleine kunstwerken naar aanleiding van de verhalen die ik ontving. Het huisje en de werken die ik heb gemaakt zijn gedurende de zomer te bezoeken als onderdeel van de expositie Bestemming Drachten. Er zijn werken te zien over locaties die ik nooit in het echt heb gezien. Dus ook hier gaat het over een tegenstelling tussen het gemaakte en het bedachte beeld.

Gedurende de workshops moet de expositie langzaam veranderen in een alternatief reisbureau voor Drachten. De eerste workshop heet Verbeelden. De verhalen en locaties die ik in die week niet heb kunnen verbeelden zijn een aanleiding om samen met de bezoekers van de workshop de laatste sculpturen en tekeningen toe te voegen aan de expositie in Reisbureau Zonderling. De tweede heet Verkennen. We gaan een selectie van de getipte locaties bezoeken en bespreken hoe het is om op deze manier een reis door Drachten te maken. En de derde Verspreiden. We gaan een kaart (en/of website) maken waar we de verschillende locaties op zetten en bedenken hoe we deze locaties in de toekomst onder de aandacht van Drachtsters en kunnen brengen. Aan het einde van het traject blijft er dus een alternatieve reisgids voor en door Drachtsters (en een zonderling) over.