Hortus Hermitage, Haren, 2018, foto Ben Nienhuis, courtesy Taak
Het waarom van residencies
In de internationale kunstwereld zijn er residencies in vele soorten en maten, en elke dag komen er steeds meer bij. Waartoe dienen deze residencies en wat verklaart hun succes?
Iedereen kent hem inmiddels wel, kunstenaar Berndnaut Smilde en zijn wolken. Mysterieuze, bijna theatrale beelden van een perfect gevormd en heel precies uitgelicht wolkje, dat zweeft in een verlaten binnenruimte. Charles Saatchi kwam één van Smildes eerste wolken, Nimbus II uit 2012, op het spoor: het startsein van een bliksemsnelle carrière. Minder bekend is dat die Nimbus II is ontstaan bij Hotel Maria Kapel in Hoorn. Deze prachtige zestiende-eeuwse kapel, die al sinds de jaren tachtig ruimte biedt aan kunstenaars voor onderzoek en experiment, was hier op twee manieren bepalend. Niet alleen bood het de tijd en de ruimte om een idee te testen, ook vormde zij het karakteristieke decor op de beelden van die eerste wolk, die de wereld over gingen via sociale media.
Voor een kleine residency als die in Hoorn is het bijzonder om in de spotlights te staan. Nederland heeft een breed scala aan kleinschalige artist-in-residencies: tijdelijke werk- en verblijfplekken voor kunstenaars. Ze zijn erg divers qua ambitie, schaal, locatie en mogelijkheden, maar hebben één ding gemeen: alle opereren in de luwte. Ze zitten verscholen in oude schoolgebouwen (Gastatelier Leo XIII in Tilburg, Thami Mnyele Foundation in Amsterdam), een GGZ-instelling (Het Vijfde Seizoen in Den Dolder), een voormalige melkfabriek (KiK in Kolderveen), een oud gemaal (Pompgemaal Den Helder) of een bunker (Studio Omstand bij Arnhem), om wat voorbeelden te geven. Anders dan de grote residencies (de drie postacademische instituten: de Rijksakademie en De Ateliers in Amsterdam, Van Eyck in Maastricht) zijn ze veelal ontstaan vanuit persoonlijke betrokkenheid. Het merendeel draait op grote vrijwillige inzet.
Studio Omstand, geheime bunker, foto Mirjam Kuitenbrouwer
De kleine residencies zijn dan wel niet zo zichtbaar, ze winnen wel aan terrein. Volgens Heidi Vogels, coördinator van het landelijke netwerk AiR Platform NL van DutchCulture/TransArtists, zijn het er momenteel ongeveer vijftig. Vergeleken met de omliggende landen heeft Nederland een hoge residencydichtheid. Noord-Brabant spant daarbij de kroon met zeventien residencies. Internationaal is de tendens al veel langer gaande. In de jaren negentig was er wereldwijd een enorme (wild)groei aan residencies, sinds de eeuwwisseling vormen ze een serieuze speler in de geglobaliseerde kunstwereld en zijn ze belangrijk geworden voor de carrières van kunstenaars. Er is een breed discours rond het fenomeen ontwikkeld en het belang van internationale organisaties die alle kennis en informatie samenbrengen (zoals DutchCulture/TransArtists en Res Artists, beide in Nederland gevestigd) is toegenomen. Opmerkelijk is dat je in Nederland tegenwoordig ook residencies ziet ontstaan bij instellingen en initiatieven die zich voorheen primair richtten op de presentatie van kunst: onder meer Schunck, W139 en Kunstverein zijn dit jaar een residency gestart. Wat maakt de residency nu opeens zo aantrekkelijk of relevant?
LEES VERDER IN: Metropolis M Nr 4-1018 Exchange-Fotografie-Eindexamens 2018. NU OVERAL TE KOOP. ALS JE NU EEN JAARABONNEMENT AFSLUIT STUREN WE JE DIT NUMMER GRATIS OP. MAIL JE NAAM EN ADRES NAAR: [email protected]
Saskia van der Kroef
